Estrechu d'Øresund
L'estrechu d'Øresund[1] —Øresund en danés, Öresund en suecu— dixebra la islla danesa de Selandia de la provincia sueca d'Escania. Dende l'añu 2000 la ponte d'Øresund coneuta dambos países per carretera y ferrocarril. Hai de solliñar que, puramente, «estrechu d'Øresund» ye una espresión redundante una y bones sund significa precisamente «estrechu».
| Estrechu d'Øresund | |
|---|---|
|
Øresund (da) Öresund (sv) | |
 | |
| Situación | |
| Tipu | estrechu |
| Parte de | estrechos daneses |
| Coordenaes | 55°45′N 12°45′E / 55.75°N 12.75°E |
  Estrechu d'Øresund Estrechu d'Øresund (Suecia) | |
 Estrechu d'Øresund Estrechu d'Øresund (Dinamarca) | |
| Datos | |
| Fondura | 38 m |
 | |
Xeografía editar
Øresund ye unu de los trés estrechos daneses que coneuten el mar Bálticu col mar del Norte (al traviés de los tramos Kattegat y Skagerrak) y ye una de les víes marines más usaes del mundu. Nel Øresund atópase la islla Ven (perteneciente a Suecia), según les islles Amager y Saltholm y les islles artificiales Peberholm, Middelgrundsfortet y Flakfortet (toes pertenecientes a Dinamarca).
La ponte d'Øresund (Øresundsbron o Öresundsbron) foi inaugurada oficialmente'l 1 de xunetu de 2000 pola Reina Margarita II de Dinamarca y el rei Carlos XVI Gustavu de Suecia. Esta construcción crucia l'estrechu xuniendo les dos ciudaes más grandes que s'atopen na rexón: Copenḥague (Dinamarca) y Malmö (Suecia). Xuníes pol Öresundsbron, que ye alministráu per dambos países, dambes ciudaes formen la Rexón d'Øresund.
Esclariar que, l'enllaz sobre Öresund ("Öresundsförbindelsen", davezu denomáu una ponte», Öresundsbron) ye en realidá una combinación de «ponte y túnel». La ponte puramente dicha dexa Malmö, estiéndese sobre les agües sueques, llega a una islla artificial nel mediu del estrechu (Peberholm) y somórguiase como un túnel so les agües daneses, pa remanecer cerca de Copenḥague.
La conexón más curtia en ferry sobre Øresund atópase más al norte ente Helsingør (Dinamarca) y Helsingborg (Suecia).
Etimoloxía editar
La pallabra xermánica sund tien el mesmu raigañu que'l verbu sondern, «dixebrar». N'idioma suecu, cualquier estrechu llámase sund. En Noruega, cientos d'angostos estrechos que dixebren les islles y fiordos o la combinación de partes esteriores de fiordos denómense sund. Otra esplicación diz que sund remanez del antiguu verbu sunt, «nalar». D'esta forma un sund sería un estrechu que puede trevesase nalando.
Tamién s'usó la denominación pa nomar dellos fiordos y badees n'América del Norte —como'l de Prince William Sound— y en Nueva Zelanda y el sen européu de la pallabra perdióse.
De xacíu, la pallabra xermánica sund nun ha tracamundiase cola muncho más familiar pallabra románica sound («soníu»), que desenvolvióse a partir de llatín sonus.
Historia editar
El control políticu d'Øresund foi un asuntu importante na historia danesa y sueca. Dinamarca caltuvo'l control políticu d'Øresund per aciu los fuertes costeros de Kronborg n'Elsinor (Helsingør en danés) nel llau oeste y (hasta 1658) Kärnan en Helsingborg nel llau este. L'estrechu tien tan solo 4 quilómetros d'anchu nel llugar onde tán allugaos dambos fuertes.
Yá nel sieglu XIX esistíen planes pa xunir los cantos del estrechu d'Øresund per aciu un túnel ferroviariu ente Helsingborg y Elsinor. Nos años 1960 Ruben Rausing, fundador del consorciu envasador d'alimentos Tetra Pak, tuvo inclusive la idea d'ensugar esta vía de navegación pa construyir la ciudá de Orestadt na zona. La crisis del petroleu terminó definitivamente con esa coraxosa idea.
Peaxe del estrechu editar
En 1429 el rei Erik de Pomerania introduxo'l cobru d'un peaxe pol usu del estrechu (Øresundstolden en danés). Tolos barcos estranxeros que cruciaben pel estrechu teníen de detenese n'Elsinor y pagar el peaxe a la Corona Danesa (independientemente de si la carga tenía orixe o destín en Dinamarca o non). Refugase a pagar nun yera una dable, pos, si un barcu negábase a detenese, fundíenlu los cañones allugaos n'Elsinor y Helsinborg. En 1567 el peaxe foi sustituyíu por un impuestu sobre la carga del barcu, cambéu que xeneró'l triple d'ingresos. Pa evitar que los barcos a cencielles usaren otra ruta, l'impuestu tamién se cobraba nos otros dos estrechos daneses: el Gran Belt y el Pequeñu Belt.
El peaxe del estrechu caltúvose como la fonte d'ingresu más importante de la Corona Danesa mientres dellos sieglos. Gracies a esto, los reis daneses yeren relativamente independientes de l'aristocracia. A partir de 1645 los barcos suecos foron eximíos del pagu. Depués del trespasu a Suecia de les posesiones daneses na península escandinava en 1658, el control del pagu del peaxe perdió la eficiencia que tenía enantes.
La Convención de Copenḥague de 1857 abolió'l peaxe y convirtió los estrechos daneses n'agües internacionales de llibre usu pa tou barcu militar y comercial.
Ponte d'Ǿresund editar
La ponte d'Øresund[2] ye una llarga ponte que coneuta la capital danesa de Copenḥague cola ciudá sueca de Malmö. La ponte cunta con dos llinies de tren y seis carriles pa vehículos. Pa la so construcción creóse la islla artificial de Peberholm, onde la ponte tría una porción de tierra firme y conviértese en túnel. Foi inauguráu'l 2 de xunetu de 2000.
Islles editar
- Selandia, la gran islla na que ta la ciudá de Copenḥague.
- Amager, col aeropuertu de Copenḥague-Kastrup.
- Saltholm; islla usada p'allugar enfermos de la peste negro y del cólera, más tarde siendo una fortaleza pa defender Copenḥague.
- Peberholm, llegada de la ponte d'Öresund.
- Ven, perteneciente a Suecia.
Referencies editar
Enllaces esternos editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Oresund.- Páxina oficial de la Ponte d'Øresund
