Fala riberana

La fala riberana yera una modalidá llingüística derivada del asturianu falada na comarca salmantina de La Ribera.

Güei considérasela estinta, anque tovía se conserva nel usu un númberu indetermináu de lexicu y espresiones d'ésta nes xeneraciones más vieyes. Asina, presentaba asemeyances col asturllionés de la vecina Sayagu, na provincia de Zamora, ya que contenía dalgunes carauterístiques dialeutales de la variante occidental del mesmu.

Rasgos fundamentales

Xunto a les carauterístiques xenerales que compartía col restu del asturllionés puen estremase les específiques d'esta fastera:

A nivel consonánticu

• Tratamientu desigual de la f- inicial llatina: hasta'l sieglu pasáu práuticamente solo se caltenía la f- inicial llatina. Anguaño y por influyencia de les variantes del sur de Salamanca apaez tamién el soníu /h/ (na escrita ḥ o "hache sopuntiada"):
  • /f/: farrapu, farinatu, farina
  • /ḥ/: ḥincar(e)
  • /f/ y /h./: fornu/ḥornu
• Conservación de la palatalización inicial de "l" na xeneración más vieya: llamuerca. La "ll" anicial (frente a la "l" castellana) tuvo presente en tola fala riberana hasta bien entráu'l sieglu XX (ver "El dialeuto popular salmantino" de José de Lamano)
• Perda del fonema /ʃ/ propiu del asturinu: seiḥu (seixa), Ḥelín (Xelín), realización aspirada en contraposición al /x/ velar castellanu de Jorge. A diferencia del castellanu, desconoz ciertes velarizaciones, así v e r m i c u l u > bermellu.
• Palatalización de la "s" final nel noroeste de la fasteira: puertash, llumesh.
• Escurecimientu de "l" enantes "a", "o", "u" nos conceyos rayanos con Portugal y nel valle del Huebra.

A nivel vocálicu

• Allargamientu de la vocal "e" nos grupos "-eru/-era".
• Piesllu vocálicu de "e" ya "o" átones.
• Piesllu del sufixu de plural -as ta finales de sieglu (como n'asturianu central)
• Presencia de la vocal schwa. /ə/.
• Ditongación énte -n siempre.

A nivel semanticu

• El léxicu asturllionés consérvase en tolo que cinca a les xeres doméstiques y los nomes d'animales, plantes, etc.
• Entrada de castellanismos y de lusismos: presuntu, faca, etc.