Glotofaxa
La glotofaxa (del griegu glosa, "llingua"; y phagos, "comer"), llingüicidiu o xenocidiu llingüísticu designa'l procesu políticu-social per aciu del que la llingua d'una determinada cultura desapaez parcialmente o dafechu, víctima de la influencia, en mayor parte direuta y coercitiva, d'otra cultura.
El términu úsase nel campu de la sociollingüística pa señalar el fenómenu que se da mayormente nel choque de cultures y poder ente dos sociedaes con llingües distintes, nel qu'una de los dos sociedaes superpón la so llingua sobre la otra y esta postrera termina desapaeciendo.
La glotofaxa ye una de les cares del Etnocidiu, porque, al desapaecer una llingua ensembre o parcialmente tamién lo fadrá la so cultura. Nun hai sociedá ensin comunicación y nun hai comunicación ensin sociedá.
La desapaición d'una llingua nun guarda rellación con dalguna supuesta inferioridá, o superioridá, del so sistema llingüísticu, sinón que se rellaciona con factores non llingüísticos como pueden ser la inferioridá militar d'un pueblu sobre otru o les posibilidaes de resistencia del pueblu que la fala.
El procesu glotofáxicu tien tres componentes:
- Componente Económicu: ye la principal causa de conflictu ente países, lo que lleva a la migración o colonización del pueblu apoderáu.
- Componente Xurídicu: constitúi l'aparatu llexislativu que se pon en marcha nel procesu de migración, nel que l'habitante autóctonu tórnase estranxeru na so propia tierra. Parte d'esti aparatu glotofáxicu ye la escuela, yá que ye obligatoria y díctase na llingua dominante.
- Componente Ideolóxicu: son prexuicios linguístico-culturales que respuenden por la desapaición de les llingües consideraes inferiores. Amás, lleva a confundir el conceutu de Colonización col de Civilización con tolo qu'ello implica.
- Un exemplu de llingüicidiu escontra'l quechua diose dempués del llevantamientu de José Gabriel Condorcanqui, per aciu una disposición real del monarca español, nel sieglu XVIII.[1] Actu de lesa cultura y de lesa humanidá que se resarció en 1975, por disposición del Gobiernu nacionalista de Juan Velasco Alvarado, en 1975.
Tipos de glotofaxa
editar- Gradual
- De baxo p'arriba: esto produzse cuando'l cambéu llingüísticu empieza nun entornu de baxu nivel.
- De riba pa baxo: esti produzse cuando'l cambéu llingüísticu empieza nun entornu d'altu nivel, como por casu, el gobiernu d'un llugar.
- Radical
- Llingüicidiu
El procesu más común que lleva a la muerte llinguaxe ye na qu'una comunidá de falantes d'una llingua conviértese billingüe n'otru idioma, y gradualmente pasa a falar la segunda llingua hasta que dexa d'usar la so llingua orixinal. Esti ye un procesu d'asimilación que puede ser voluntariu o puede ser forzáu. Los falantes de delles llingües, particularmente les llingües rexonales o minoritaries, pueden decidir abandonar la so primer llingua por motivos económicos o utilitarios, a favor de les llingües consideraes como de mayor utilidá o prestíu. Esti procesu ye gradual y puede asoceder yá seya de baxo escontra riba o de riba a embaxo.
- ↑ Alberto Tauro del Pino: Enciclopedia ilustrada de Perú
Datos: Q1826594
