Historia del budismu
La historia del budismu empieza nel sieglu VI e.C. cola nacencia de Buda y llega hasta los nuesos díes. Esto fai del budismu una de les relixones más antigües practicaes güei na historia. A lo llargo de toos esos sieglos la relixón foi siguida en dellos países y cultures, añadiendo a la so cultura d'orixe (cultura India) la d'Asia Central, la d'Asia del Este la del Sureste y dalgún otru elementu helenísticu. Amás mientres el procesu estendióse xeográficamente tanto como pa ser considerada una de les más grandes relixones del mundu, sobremanera estendida en toa Asia.
Los Conceyos editar
Tres el so llume, Buda empecipió'l so ministeriu, que duró más de 40 años, mientres los cualos fundó la orde budista y la primer orde monástica de muyeres. A la edá de 80 años, finó. Al nun designar un socesor al mandu de la Shanga, la doctrina tomó distintos aldos creando diverses escueles y variantes conocíes como nikayes, sicasí esto nun foi inmediatu, el so procesu duró hasta los nuesos díes.
Acordies con una escoyeta fecha pol venerable monxu Nandisena, tres meses dempués de la muerte del Buda Gautama un grupu de quinientos de los sos discípulos, denominaos Arhats (allumaos, homes santos) presidíos pol monxu Maha-Kassapa celebraron el Primer Conceyu Budista.
Nesti conceyu arrexuntáronse les enseñances de Buddha en tres canastes: La canasta de les regles de disciplina (Vinaya pitaka), onde tán les regles de los monxos, la canasta de los discursos (Sutta pitaka), que contién los discursos del Buda y la canasta del Abhidhamma-pitaka, que contién les enseñances filosóficu y psicolóxicu de Buda.
Hai otru tipu d'agrupación de les enseñances en coleiciones (nikaya). Acordies con esta agrupación hai cinco coleiciones:
- Coleición de discursos llargos (digha nikaya)
- Coleición de discursos medios (majjhima nikaya)
- Coleición de discursos allegaos (samyutta nikaya)
- Coleición de discursos graduales (anguttara nikaya)
En 1871, en Birmania, mientres el Quintu Conceyu Budista, el Canon Pāḷi grabar por dambos llaos en setecientes ventinueve planches de mármol, caúna de 5 pies d'altu (1,52 m), 3 pies d'anchu (91 cm) y 5 pulgaes d'anchu (13 cm) y atópense alredor de la Kuthodaw Pagoda, denomada por dalgunos el llibru más grande del mundu.
Al igual qu'en casi toles relixones, el budismu tuvo cismes.
Vehículos editar
La primer escoyeta escrita de les enseñances nel añu 100 e.C. foi en bona parte un intentu de consolidar la doctrina debíu a la gran crecedera de prauticantes que yá tenía'l budismu. Crecedera qu'en gran midida yera debíu al emperador indiu Aśoka, quien nel sieglu III e.C. adoptó'l budismu como relixón del so enorme imperiu. Entá güei l'escudu de la India ye'l sellu d'Aśoka, la rueda budista de la llei.
En redol al sieglu II e.C. apaez lo que güei se conoz como budismu tempranu. Esistíen nel budismu tempranu distintos enclinos y maneres d'enfocar la enseñanza. Esto sería'l caldu de cultivu onde surdiríen los posteriores movimientos llamaos tamién vehículos del budismu: los actuales theravada y mahāyāna.
La clasificación popular en vehículos llamaos hīnayāna y mahāyāna ye mesma del budismu mahāyāna y tien daqué de sentíu baxu criterios históricos, pero doctrinalmente, el budismu theravada nun la almite, al considerar que la enseñanza del Buda ye una (contenida nel Canon Pāḷi) y que ésti nun creó escueles nin divisiones.
La pallabra hīnayāna sigue siendo mal interpretada por munchos prauticantes del budismu mahāyāna, al grau de tomar tintes peyorativos, pos creen que'l budismu theravada ye un camín hīnayāna ("vehículu pequeñu" o "inferior") y que'l mahāyāna ("gran vehículu") nun lo ye. Cuando nos sutras del budismu mahāyāna apaez la pallabra hīnayāna aplicada a daquién, referir a determinada idea respeuto al oxetivu del camín budista, pero nun se refier al budismu theravada como tradición budista. Les persones que dende'l prisma del budismu mahāyāna considérase que tienen una postura hīnayāna, pueden por tanto esistir tantu nel mahāyāna como nel theravada.
Mientres se realizaba esa primer compilación d'escritures no que güei conocemos como'l Canon Pāḷi del budismu theravada, dellos monxos (bhikkhos), de forma inconexa y esvalixada ente sigo, afirmaben unes nueves víes d'entender la enseñanza, al Buda y el progresu nel camín.
Esa nueva corriente se autodenominó de primeres "Bodhisattva-yāna" que quier dicir el Vehículu del Bodhisattva. La pallabra Boddhisattva referir a un ideal y oxetivu nel camín del prauticante budista. Nel budismu primixeniu emplegar pa designar a aquella persona que yá taba decidida y embarcada nel proyeutu de convertise nun Buda. Esti significáu adquier un nuevu matiz nos alboreceres del mahāyāna, y asina significara que'l siguidor aspira a una lliberación universal y completo de tolos seres vivos.
Col tiempu, esta afirmación del vehículu del Bodhisattva se autodenominó mahāyāna, que quier dicir Gran Vehículu. El mahāyāna afirmaba por tanto munches coses novedoses, en cierta midida de cutiu ampliaciones de significaos, pero que nun fueron almitíes por aquellos que preferíen cinxise a lo conocío y yá compilado nel Canon Pāḷi. Por tanto, doctrinalmente dende'l mahāyāna de cutiu reparar al budismu theravāda como incompletu, ente que dende'l theravada reparar al mahāyāna como una deformación de la enseñanza orixinal.
Alredor del sieglu VII dC el tantrismo hindú entraría en China y Tíbet. Esta fusión crearía'l llamáu budismu tántrico o vashraiana. Los sos siguidores referir a él como un tercer vehículu o movimientu, magar de manera estricta considérense los dos movimientos principales yá mentaos.
Escueles filosófiques editar
Budismu theravada editar
Nel budismu theravada esiste una variedá d'enfoques qu'intenten afinar el sentíu del Abhidhamma-pitaka, la parte filosófica del canon pali. Mientres el desenvolvimientu del budismu primitivu conformáronse unes 18 escueles distintes de pensamientu, de les cualos la Theravada foi la que nos llegó güei. Sicasí, hai que notar qu'ésta cifra ye variable según el criteriu de distintos estudiosos.
Comoquier, la visión theravada del budismu orixinariu ye la que güei nos llegó. Anguaño, nos distintos países onde'l budismu theravada ye preeminente, atopamos que se xeneraron enfoques distintos por cuenta de la so propia evolución interior. Asina por casu, en Tailandia esisten dos ramificaciones principales del budismu (bahanikaya y dhammayut) tres la reforma impulsada pol rei Caña V (Chulalongkorn), en 1902. Esta reforma acometer pa llograr alicar el budismu tailandés y alloñar asina d'un enraigonáu clericalismu.
De manera xeneral nun puede falase d'escueles estremaes nel budismu theravada, magar si qu'esiste la predisposición filosófica a inclinase bien a dar más autoridá a los Sutras o bien al Abhidhamma-pitaka. Esta mesma diferenciación a la de dar autoridá a los testos sagraos ye la que s'oficializó nel casu de la reforma del budismu tailandés de la que surdieron esos dos movimientos. Nel restu de países con presencia del budismu theravada esta diferenciación esiste de normal namái de facto.
Budismu mahāyāna editar
Nel budismu majaiana les diferencies filosófiques ente postures distintes son más notables y visibles que nel Theravāda. Estes diferencies surden a partir de dos escueles de pensamientu distintes xestaes nos primeros sieglos del mahayana. Inflúin na mayoría de tradiciones y escueles d'esti tipu de budismu. Los dos escueles son la madhyamaka y la yogachara.
- La Madhyamaka o "Gran vehículu" tien la so base nos desarrollos del maestru relixosu indiu Nagáryuna nel sieglu II dC Unu de los sos principales trabayos ye'l "Mulamadhyamakakarika" o Fundamentos de la vía media. Nagarjuna postula la indagación de la verdá evitando los opuestos del esistencialismu y del nihilismu por aciu un camín que ye esplicáu al traviés de razonamientos lóxicos, pero que n'esencia los tesciende.
Ver tamién editar
Referencies editar
Enllaces esternos editar
Datos: Q464200
Multimedia: History of Buddhism
