Idioma chitimacha

El chitimacha ye una llingua indíxena americana falada polos chitimacha, una etnia orixinaria de Louisiana (Estaos Xuníos). La llingua se exitinguió na década de 1940 cuando la so postrera falante fluente, Delphin Duchloux morrió. Dende'l puntu de vista filoxenéticu clasifícase como una llingua aisllada, yá que nun pudo ser rellacionáu con nenguna otra llingua de la rexón. Anque apocayá (2014), propúnxose que podría tar emparentáu coles llingües totozoquenas de Méxicu^[1]

Chitimacha, Shetimasha 'Sitimaxa'
Faláu en	Estaos Xuníos d'América
Rexón	Louisiana meridional
Falantes	llingua muerta (1940)
Familia	Aisllada / Totozoque(?)
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2
ISO 639-3
Llocalización de los chitimacha.

Anque'l chitimacha yá nun ye una llingua viva, ta estensamente documentada gracies al trabayu de llingüistes como Morris Swadesh^[2]^[3] and John R. Swanton que trabayaron colos chitimacha a principios de sieglu XX, anque gran parte del material permanez inéditu. Swadesh escribió una gramática completa y un diccionariu y compiló numberosos testos de los dos últimos falantes, anque nengún d'estos trabayos foi publicáu.

Anguaño esisten esfuercios de revitalización que traten d'enseñar la llingua chitimacha a una nueva xeneración de chitimaches.^[4]^[5]

Comparanza léxica

La siguiente tabla amuesa los numberales en delles llingües indíxenes norteamericanes:

GLOSA	Atákapa Occidental^[6]	Atákapa Oriental^[7]	Natchez^[8]	Chitimacha^[9]^[10]
'1'	tanuʔk	hannik	wītã	(h)unku
'2'	tsīk	hapalšt	āwiti	(h)upa
'3'	lāt		nēti	kahitie
'4'	himatoʔl	tets	kinawīti	me(čy)čant
'5'	nīt		išpīti	hussa
'6'	lāt tsīk		lāhanaʔoχ	hatẽka
'7'	paχ(y)	paighu	anʔkwa	mīčeta
'8'	himatoʔl tsīk		apkatūpiš	kweta
'9'	wōš išōlan / tegghuiau		witipkatūpiš	kwičeta
'10'	wōš / heissign		ōkō	heihetie

Referencies

↑ Brown, Cecil H., Wichmann, Søren, & Beck, David. 2014. Chitimacha: A Mesoamerican language in the Lower Mississippi Valley. International Journal of American Linguistics 80(4): 425–474.
↑ «Sociologic Notes on Obsolescent Languages». JSTOR: International Journal of American Linguistics, Vol. 14, Non. 4 (Oct., 1948), páxs. 226-235. http://www.jstor.org/pss/1262876. Consultáu'l 26 de xineru de 2010.
↑ Swadesh, M. (1934). «The phonetics of Chitimacha». Language 10 (4): páxs. 345–362.
↑ «Rosetta Stone releases Chitimacha language — Baton Rouge, LA obra=2theadvocate.com». Archiváu dende l'orixinal, el 2010-03-05. Consultáu'l 26 de xineru de 2010.
↑ «YouTube - Chitimacha Language Episode - Finding Our Talk 3». youtube.com. Consultáu'l 26 de xineru de 2010.
↑ Atakapa Dictionary
↑ Atakapan Numerals
↑ Natchez numerals
↑ Chitimacha Words
↑ Chitimacha Numerals

Bibliografía

Karl-Heinz Gursky (1969): "A Lexical Comparison of the Atakapa, Chitimacha, and Tunica Languages", International Journal of American Linguistics, Vol. 35, Non. 2 (Apr., 1969), páxs. 83-107.

Enllaces esternos

Ethnologue report on Chitimacha

[1] Brown, Cecil H., Wichmann, Søren, & Beck, David. 2014. Chitimacha: A Mesoamerican language in the Lower Mississippi Valley. International Journal of American Linguistics 80(4): 425–474.

[swadesh1948-2] «Sociologic Notes on Obsolescent Languages». JSTOR: International Journal of American Linguistics, Vol. 14, Non. 4 (Oct., 1948), páxs. 226-235. http://www.jstor.org/pss/1262876. Consultáu'l 26 de xineru de 2010.

[swadesh1934phonetics-3] Swadesh, M. (1934). «The phonetics of Chitimacha». Language 10 (4): páxs. 345–362.

[rosettaStoneChitimacha-4] «Rosetta Stone releases Chitimacha language — Baton Rouge, LA obra=2theadvocate.com». Archiváu dende l'orixinal, el 2010-03-05. Consultáu'l 26 de xineru de 2010.

[youtubeChitimacha-5] «YouTube - Chitimacha Language Episode - Finding Our Talk 3». youtube.com. Consultáu'l 26 de xineru de 2010.

[6] Atakapa Dictionary

[7] Atakapan Numerals

[8] Natchez numerals

[9] Chitimacha Words

[10] Chitimacha Numerals

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]