Iris germanica

especie de planta

El lliriu[1] (Iris germanica) ye una especie perteneciente a la familia Iridaceae, ye la variedá de xardín más común de los iris barbaos. Ye una planta bulbosa perenne que se considera invasiva pola so facilidá d'espardimientu. Crez en cualquier tipu de suelu.

Iris germanica
lliriu
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Liliopsida
Orde: Asparagales
Familia: Iridaceae
Subfamilia: Iridoideae
Tribu: Irideae
Xéneru: Iris
Especie: Iris germanica
L.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
[editar datos en Wikidata]
Ilustración
Vista de la planta
Detalle de la flor
Ilustración
Nel so hábitat

Descripción editar

Les fueyes son basales,lliniales, ente 3 a 10 de más de 40 cm de llargu y 3 cm d'anchu en forma d'espada, polenques y de color verde mediu.
Les inflorescencies surden d'un tarmu terminal con fueyes na base y desnudu a midida que avérase al ápiz. Les flores tienen trés sépalos estendíos y curvaos pa escontra fora, de forma ovada y ente 8 y 12 cm de llongura por unos 6 d'anchu. Son glabros sacante la nervadura central cubierta de pitillos d'unos 3 mm., blancu amarellentaos o con tonos púrpura. Los pétalos son trés tamién, estiéndense erectos y dóblense sobre la parte fértil de la flor.

Floria dende la primavera hasta'l branu.

Esisten numberoses variedaes, como Iris germanica florentina y cultivares, nuna gama de colores que toma dende'l blancu al mariellu, el colloráu, el violeta y l'azul.

Historia editar

Nel edictu de Carlomagno Capitulare de villis vel curtis imperii apaez mentada col nome de lilium.

Propiedaes editar

Principios activos: Aceite esencial (0,2%): cetonas (ironas: alfa, beta y gamma, neo-alfa, iso-alfa, neo-iso-alfa, neo-beta, neo-gamma; iso-gamma y neo-iso-gamma-irona), sesquiterpenos, cetonas, acedu mirístico; flavonoides (isoflavones): irilona, irisolona. beta-sitosterol, almidón, mucílagos, oxalato cálcicu.[2]

El lliriu[1] (Iris germanica) ye un purgante drásticu. N'estáu frescu, puede producir gastritis y vultures. Tópicamente puede aniciar dermatitis de contautu.[2]

Úsase'l rizoma. Fervinchu: una cuyarada de postre por taza, trés al día.

Taxonomía editar

Iris germanica describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 38. 1753.[3]

Etimoloxía

Iris: nome xenéricu llamáu asina por Iris la diosa griega del arcu iris.[4]

germanica: epítetu xeográficu qu'alude a la so llocalización en Germania.

Citoloxía

Númberu de cromosomes de Iris germanica (Fam. Iridaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=36.[5][6]


Sinonimia
  • Iris × florentina L., Syst. Nat. ed. 10, 2: 863 (1759).
  • Iris × sambucina L., Syst. Nat. ed. 10, 2: 863 (1759).
  • Iris × squalens L., Syst. Nat. ed. 10, 2: 863 (1759).
  • Iris × nostras Garsault, Fig. Pl. Méd. 1: t. 23a (1764).
  • Iris × lurida Aiton, Hort. Kew. 1: 68 (1789).
  • Iris × murorum Gaterau, Descr. Pl. Montauban: 30 (1789).
  • Iris × latifolia Gilib., Exerc. Phyt. 2: 497 (1792), contrary to Art. 32.7 ICBN (2000).
  • Iris × officinalis Salisb., Prodr. Stirp. Chap. Allerton: 43 (1796).
  • Iris × spectabilis Salisb., Prodr. Stirp. Chap. Allerton: 43 (1796).
  • Iris × vulgaris Pohl, Tent. Fl. Bohem. 1: 46 (1809).
  • Iris × amoena DC. in P.J.Redouté, Liliac. 6: t. 336 (1811).
  • Iris × pallida Ten., Fl. Napol. 3: 36 (1811), nom. illeg.
  • Iris × neglecta Hornem., Hort. Bot. Hafn. 1: 55 (1813).
  • Iris × violacea Savi, Bot. Etrusc. 2: 9 (1815).
  • Iris × nepalensis Wall. ex Lindl., Bot. Reg. 10: t. 818 (1824).
  • Iris × laciniata Berg, Flora 16(1 Beibl.): 28 (1833).
  • Iris × venusta J.Booth ex Berg, Flora 16(1 Beibl.): 31 (1833).
  • Iris × repanda Berg, Flora 18: 565 (1835).
  • Iris × superba Berg, Flora 18: 567 (1835).
  • Iris × tardiflora Berg, Flora 18: 566 (1835).
  • Iris × deflexa Knowles & Westc., Fl. Cab. 2: 19 (1838).
  • Iris × humei G.Don in J.C.Loudon, Encycl. Pl., Suppl. 1: 1150 (1841).
  • Iris × redouteana Spach, Hist. Nat. Vég. 13: 56 (1846).
  • Iris × australis Tod., Nuov. Xen. Sp.: 49 (1861).
  • Iris × atroviolacea Lange, Bot. Tidsskr. 13: 18 (1882).
  • Iris × florentina var. pallida Nyman, Consp. Fl. Eur.: 700 (1882).
  • Iris variegata var. lurida (Aiton) Nyman, Consp. Fl. Eur.: 700 (1882).
  • Iris × biliottii Foster, Gard. Chron. 1887(1): 738 (1887).
  • Iris × trojana A.Kern. ex Stapf, Verh. K. K. Zool.-Bot. Gues. Wien 37: 650 (1887).
  • Iris × cypriana Foster & Baker, Gard. Chron. 1888(2): 182 (1888).
  • Iris × suaveolens (N.Terracc.) A.Terracc., Nuovo Giorn. Bot. Ital., n.s., 1: 182 (1894), nom. illeg.
  • Iris × mesopotamica Dykes, Xen. Iris: 176 (1913).
  • Iris × belouini Bois & Cornuault, Rev. Hort. 87: 547 (1915).
  • Iris × varbossania K.Malý, Glasn. Zemaljsk. Muz. Bosni Hercegovini 31: 75 (1919).
  • Iris × croatica Prodán, Fl. Dobrudscha Meeresk. Rum.: 15 (1931).
  • Iris × nyaradyana Prodán, Bul. Grad. Bot. Univ. Cluj 14: 176 (1934 publ. 1935).
  • Iris × macrantha Simonet, Bull. Soc. Natl. Hort. France, VI, 2: 107 (1935).
  • Iris × rothschildii Degen, Fl. Veleb. 1: 646 (1936).
  • Iris × piatrae Prodán, Ann. Sci. Univ. Jassy, Pt. 2, Sci. Nat. 27: 126 (1941).
  • Iris × squalens var. biflora Prodán & Buia, Bul. Grad. Bot. Univ. Cluj 25: 205 (1945).
  • Iris × squalens var. rosea Prodán & Buia, Bul. Grad. Bot. Univ. Cluj 25: 204 (1945).
  • Iris × croatica Horvat & M.D.Horvat, Acta Bot. Croat. 20-21: 8 (1962), nom. illeg.
  • Iris × florentinoides Prodán ex Nyar. in T.Savulescu, Fl. Reipubl. Popul. Roman. 11: 515 (1966).
  • Iris × setina Coles., Giorn. Bot. Ital. 123(Suppl. 1): 112 (1989).
  • Iris × relicta Coles., Fl. Medit. 6: 214 (1996).[7]

Referencies editar

  1. 1,0 1,1 URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  2. 2,0 2,1 «Iris germanica». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 26 de marzu de 2010.
  3. «Iris germanica». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 21 d'agostu de 2014.
  4. En Nomes Botánicos
  5. «Iris germanica». Real Xardín Botánicu: Proyeutu Anthos. Consultáu'l 26 de marzu de 2010.
  6. Iris germanica L. Proves Cytotaxonomy of spanish plants. II. Monocotyledons. Löve, A. & E. Kjellqvist (1973) Lagascalia 3(2): 147-182
  7. «Iris germanica». Real Xardín Botánicu de Kew: World Checklist of Selected Plant Families. Consultáu'l 26 de marzu de 2010.

Enllaces esternos editar