La islla Chipana[Nota 1] ta asitiada nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas. Forma parte del archipiélagu Wellington. Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1] Nel so orixe, les sos mariñes tuvieron habitaes pol pueblu kawésqar.

Islla Chipana
Situación
Coordenaes 49°14′S 75°09′W / 49.23°S 75.15°O / -49.23; -75.15
Islla Chipana alcuéntrase en Chile
Islla Chipana
Islla Chipana
Islla Chipana (Chile)
Datos
Cambiar los datos en Wikidata

Allugamientu editar

Ta encuallada na parte central de la mariña occidental de la islla Wellington. Mide 7 milles de llongura na exa NO-SE y 5 milles na exa E-O. Les sos llendes son al norte la canal Hernán Gallego, al este y sur el canal del Llaberintu y al oeste la canal Ladrillero.[2]

Xeoloxía y orografía editar

Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.

Les mariñes son acantiladas y les sos canales, polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.

Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y carreros de la rexón.

Tol archipiélagu patagónico data de la dómina terciaria; ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.

Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.[3]

Climatoloxía editar

La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.

Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.

La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura media de 9°C. Bastia mientres tol añu siendo más lluvioso escontra la seronda.[4]

Historia editar

A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada casi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu XVIII ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.

Dende mediaos del sieglu XX eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses mariñes.

Por más de 6.000 años estes canales y les sos mariñes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu XXI esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[5]

Ver tamién editar

Notes editar

  1. 1.- Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.

Referencies editar

Bibliografía utilizada editar

  • Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
  • Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
  • Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
  • Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018. 

Enllaces esternos editar