Minderico

El minderico (minderico: Piação do Ninhou) ye una llingua romance, aniciada como un sociolecto faláu polos productores y comerciantes testiles en Minde, Portugal.^[2] Tien dos variedaes: la falada en Minde y la falada en Mira d'Aire, tamién conocida como calão mirense.^[3] Anguaño, con alredor de 500 falantes, atópase en cantu de la estinción.^[1]

Minderico 'Piação do Ninhou'
Faláu en	Portugal
Falantes	500 (2010)^[1]
Familia	Indoeuropea Itálica Romance Iberorromance Ibero-occidental Galaicu-portuguesa Portugués Minderico
Alfabetu	Llatina
Estatus oficial
Oficial en	Nun ye oficial
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2
ISO 639-3	`drc`

Historia

Dempués d'esta fase inicial (sieglu XVIII d.C.), el minderico empezó a ampliar el so vocabulariu de forma continua y creativa. Esta espansión tuvo (y sigue tando) íntimamente rellacionada coles esperiencies sociu-culturales de los habitantes de Minde. Por casu, los nomes y llamatos de persones conocíes de Minde y les zones aledañas fueron utilizaes como lexemes pa espresar carauterístiques físiques o psicolóxiques, una y bones estes carauterístiques yeren sobresalientes pa les persones. Esti métodu de formación léxica puede esplicase pol fechu de que Minde, por cuenta del so aislamientu xeográficu, ye una comunidá bien pequeña, onde toos conocer ente sigo. Poro, l'usu de nomes de les persones como un mediu pa espresar les carauterístiques acomuñaes a ellos entendióse de momentu ente los miembros de la comunidá llingüística; esto nun constituyó una torga pa una comunicación efectiva.

Col aumentu de vocabulariu, el minderico tamién estendió'l so ámbitu d'aplicación. Empezó a ser utilizáu non yá por razones comerciales pa despintar información, sinón tamién en contestos sociales cotidianos. Arriendes d'ello, la comunidá de falantes aumentó tamién y el minderico empezó a ser vistu como un elementu d'identidá unificadora. D'esta dómina d'equí p'arriba, el minderico aportó a usáu por tolos grupos sociales y progresó hasta convertise nel llinguaxe cotidianu en Minde - foi utilizáu dientro de la comunidá como un mediu de comunicación en tolos contestos sociales, económicos, culturales y políticos.

El minderico actual yá nun amuesa les carauterístiques de los llinguaxes secretos: Bien llueu dexó de tar acutáu a un grupu social particular y foi utilizáu en tolos contestos de la vida cotidiana; el so vocabulariu nun s'amenorga a contestos especiales y afaise de cutio a les nueves realidaes sociales, económiques y téuniques; al contrariu de llinguaxes secretos, la so morfosintaxis ye complexa y distinta de la morfosintaxis del portugués (hasta'l puntu de poder considerar que'l minderico nun ye un dialeutu portugués).

Distribución xeográfica y falantes

Minderico (Portugal)

El minderico fálase solamente nes parroquies de Minde y Mira d'Aire, asitiaes nos conceyos d'Alcanena y Porto de Mós, respeutivamente.^[1] Nes últimes trés décades el so númberu de falantes baxó notablemente,^[2] teniendo nel añu 2010 aproximao unos 500.^[1] Por ello'l minderico ye considerada una llingua amenazada en cantu de la estinción.^[4]

El minderico nun se llinda al rexistru informal oral, sinón que tamién s'utiliza nel rexistru formal y escrito. A lo último, el fechu de que los sos falantes encargar de la presentación de la llingua más allá de les sos fronteres (por casu, al traviés de la música, artículos de prensa, internet, pequeños glosarios) amuesa claramente que l'idioma nun ye vistu como un llinguaxe secretu.

Güei el minderico cuerre'l riesgu d'escastase, más que nunca antes na so hestoria.

Tolos falantes de Minderico son billingües; que falen portugués xunto con minderico. Ente que el portugués ye la llingua de l'alministración y el sistema escolar, el minderico permanez casi acutáu a la familia. Pero inclusive nesti sector priváu hai una clara presión del portugués sobre'l minderico.

Lo más probable ye que nun hai neños menores de 5 años que conozan o utilicen el llinguaxe anguaño, yá que la educación escolar foi siempres en portugués na rexón y, darréu, el portugués convirtióse nel principal mediu de comunicación, inclusive dientro de les families. Hai dos razones principales pa pasar del minderico al portugués como llingua materna: presiones económiques y los requisitos profesionales. Per otra parte, la fala de los adultos en minderico carauterizar por un tipu de cambéu de códigu y amiestu ente portugués y minderico.

La conocencia de minderico nun ye bien homoxéneu ente los habitantes de Minde.

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «Minderico» (inglés). Ethnologue. Consultáu'l 17 de payares de 2015.
↑ ^2,0 ^2,1 Austin, Peter K. (14 de payares de 2009). «Minderico: an endangered language in Portugal» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2015-09-24. Consultáu'l 17 de payares de 2015.
↑ Oliveira, Sara R. (14 d'avientu de 2009). «Minderico em ementas y plaques da escola» (portugués). educara.pt. Consultáu'l 17 de payares de 2015.
↑ Sebastião, Coelho (2010). «Minderico é Piação na Memória do Mundu da UNESCO» (portugués). Ensina RTP. Consultáu'l 17 de payares de 2015.

[Ethnologue-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 «Minderico» (inglés). Ethnologue. Consultáu'l 17 de payares de 2015.

[VW-2] 2,0 ^2,1 Austin, Peter K. (14 de payares de 2009). «Minderico: an endangered language in Portugal» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2015-09-24. Consultáu'l 17 de payares de 2015.

[3] Oliveira, Sara R. (14 d'avientu de 2009). «Minderico em ementas y plaques da escola» (portugués). educara.pt. Consultáu'l 17 de payares de 2015.

[4] Sebastião, Coelho (2010). «Minderico é Piação na Memória do Mundu da UNESCO» (portugués). Ensina RTP. Consultáu'l 17 de payares de 2015.

[2]

[3]

[1]

[4]