Wikipedia

Nidia Morrell

astrónoma arxentina

Nidia Irene Morrell (3 de xunetu de 1953, Mar del Plata) ye una astrónoma arxentina qu'anguaño trabaya como personal estable del Observatoriu Las Campanas, en La Serena (Chile). Foi miembru del grupu d'investigación Massive Stars lideráu por Virpi Niemela y del proyeutu d'heriedu del Hubble.[1] Profesionalmente, ye conocida poles sos numberoses contribuciones rellacionaes a l'astrofísica d'estrelles masives.[2] Participa de la busca sistemática de variaciones de rellumu n'oxetos estelares, lo que-y dexó ser parte de la observación histórica d'un candidatu a oxetu de Thorne-Żytkow.[3] Tamién foi miembru del equipu qu'afayó a la supernovaASASSN-15lh.[4]

Nidia Morrell
Vida
Nacimientu Mar del Plata, 3 de xunetu de 1953 (70 años)
Nacionalidá Bandera d'Arxentina Arxentina
Estudios
Estudios Universidá Nacional de La Plata
Oficiu astrónoma
Emplegadores Universidá Nacional de La Plata
Observatorio Las Campanas (es) Traducir  (10 ochobre 2002 –
Cambiar los datos en Wikidata

Trayeutoria editar

Nidia realizó los sos estudios d'astronomía na Universidá Nacional de La Plata; llogrando'l grau de Llicenciada en 1977 y el Doctoráu en 1984. Recibió una beca posdoctoral (1989-1990) patrocinada por CONICET Arxentina pa realizar investigación n'Estaos Xuníos, nel Kitt Peak National Observatory sol asesoramientu d'Helmut Abt. De regresu n'Arxentina, investigó y enseñó na Facultá de Ciencies Astrónomicas y Xeofísiques de la UNLP (ver Observatoriu Astronómicu de La Plata).

Focalizó el so trabayu n'estrelles de tipu tempranu (mayormente les estrelles O y Wolf-Rayet), en rexones de formación estelar y estrelles binaries de grandes mases, tamién llamaes "masives". Esi tipu d'estrelles consume rápido'l so combustible, y remata la so esistencia con una gran esplosión: una supernova.

En La Plata, Nidia foi miembru del grupu d'investigación Massive Stars lideráu por Virpi Niemela. Nidia y Virpi formaron parte del proyeutu d'heriedu del telescopiu espacial Hubble (Hubble heritage project) que xeneró recursos educativos d'ampliu espardimientu.[1] Ente 1996 y 2001 Nidia foi representante d'Arxentina y conseyera científica ante'l Observatoriu Gemini Sur (Gemini consta de dos telescopios de 8 metros de diámetru cada unu; unu nel hemisferiu norte, en Ḥawai y otru nel hemisferiu sur, en Chile).[5]

Caltener mientres años como una de les principales usuaries del telescopiu de 2.15 m de diámetru "Jorge Sahade", del Complexu Astronómicu El Leoncito (CASLEO). Cuenta que foi reparar bien de vegaes, y munchos estudiantes, qu'agora son astrónomos y profesores, fixeron con ella les sos primeres observaciones n'El Leoncito.[6]

 
Nidia Morrell apuntando un telescopiu.

A fines de 2002, Nidia xunir al equipu científicu del Observatoriu Las Campanas y, darréu, al Proyeutu Carnegie Supernova (como investigador a tiempu parcial), mientres sigue collaborando n'estudios d'estrelles masives.[7] Tamién foi docente visitante de la Universidá Autónoma d'Hondures y de la Universidá Autónoma de Nicaragua.

Nel 2006 aniciar en La Serena, Chile pa siguir les sos investigaciones.[8] Ente les sos observaciones más destacaes, participó nel descubrimientu d'ASASSN-15lh, la supernova más brillosa enxamás detectada.[4][9][10]

Mientres la última década, Nidia tamién participó en comités de Asignación de tiempu d'observación chilenu.[11]

En 2009 foi entrevistada pal videu documental realizáu por Ricardo Benítez, "El silenciu de les Campanes", que busca espublizar el diariu traxinar de los astrónomos y les astrónomes nun observatoriu d'altu nivel.[12]

En 2014 foi una de les protagonistes de la detección d'una posible estrella híbrida o oxetu de Thorne-Zytkow, que fuera un postuláu teóricu mientres años. Dichu descubrimientu arreyó al telescopiu Magallanes.[13][14][15]Les carauterístiques químiques d'esta estrella, que'l so nome individual ye HV 2112, estudiar por aciu téuniques d'espectroscopía, nes cualos Nidia ye esperta.

Delles idees de Nidia editar

Nidia siempres motivó a los estudiantes, de cualquier edá, por que participen en proyeutos científicos.[16][17] Per otru llau, acompaña iniciatives profesionales que plantegen la relevancia de respetar el cielu como patrimoniu de la humanidá.[18]

"Magar niundes del mundu abonden los recursos, yo diría que la ciencia pasa por un momentu maraviyosu, onde la collaboración internacional ye más clara y más fluyida que nunca (sobremanera pola facilidá de compartir la información y les conocencies al traviés d'Internet)."[19]

Nidia ye una acérrima defensora l'usu de software llibre, la llibre conocencia, y de la igualdá ya inclusión de tolos seres humanos.[20] Tamién se caltuvo en collaboración con astrónomos aficionaos qu'apurren a la busca de supernovas dende los sos propios llares.[21]

Ver tamién editar

Referencies editar

  1. ↑ 1,0 1,1 «The Hubble Heritage Project». Consultáu'l 5 de xunu de 2018.
  2. ↑ «SAO/NASA Astrophysics Data System (ADS)». Consultáu'l 5 de xunu de 2018.
  3. ↑ Levesque, Emily; Massey, Massey; Żytkow, Anna; Morrell, Nidia (30 de mayu de 2014). «Discovery of a Thorne-Zytkow object candidate in the Small Magellanic Cloud». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society Letters 1406: 1. doi:10.1093/mnrasl/slu080. Bibcode: 2014MNRAS.443L..94L. http://adsabs.harvard.edu/abs/2014MNRAS.443L..94L. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «hestoria-n853313 La supernova más brillosa de la hestoria» (15 de xineru de 2016).
  5. ↑ Alejandra Sofía (27 d'abril de 2001). «Arxentina y dos telescopios ximielgos de 8 metros».
  6. ↑ «30 años faciendo ciencia nel complexu astronómicu El Leoncito» (16 de setiembre de 2016).
  7. ↑ «The Carnegie Supernova Project». Consultáu'l 5 de xunu de 2018.
  8. ↑ «hestoria-de-los-astronomos-platenses-que se van-del-pais La hestoria de los astrónomos platenses que se van del país» (22 de xunetu de 2007). Consultáu'l 13 de xunu de 2018.
  9. ↑ Dong, et al. (5 de xineru de 2016). «ASASSN-15lh: A highly super-luminous supernova». Science. doi:10.1126/science.aac9613. http://adsabs.harvard.edu/abs/2016Sci...351..257D. 
  10. ↑ La supernova más brillosa. EL MUNDU. 14 de xineru de 2016. https://www.elmundo.es/ciencia/2016/01/14/569805c622601dde088b4663.html. Consultáu'l 5 de xunu de 2018. 
  11. ↑ «Llista de Socios». Consultáu'l 5 de xunu de 2018.
  12. ↑ «silenciu-de-les campanes.html "El silenciu de Las Campanas" nel blogue Kosmoslogos» (11 de mayu de 2009). Consultáu'l 13 de xunu de 2018.
  13. ↑ «Astronomers discover first Thorne-Żytkow object, a bizarre type of hybrid star» (4 de xunu de 2014).
  14. ↑ Charles Q. Choi (9 d'ochobre de 2014). «Strange 'Hybrid Star' Discovered After 40-Year Search». Consultáu'l 13 de xunu de 2018.
  15. ↑ «estrella-de-neutrones-en-el so-interior/ Estrella superxigante colorada con una estrella de neutrones nel so interior» (6 de xunu de 2014).
  16. ↑ «En Atacama inauguróse'l XIII Congresu Rexonal Escolar de Ciencia y Teunoloxía Esplora CONICYT y la FERECYT» (28 d'ochobre de 2015).
  17. ↑ «Proed.cl» (31 d'agostu de 2016).
  18. ↑ Universidad de La Sele (ed.): «calidá-del cielu-foi-la tema central-de panel científicu-tecnico.html Importancia de la calidá del cielu foi la tema central de Panel Científicu Téunicu» (24 d'ochobre de 2014).
  19. ↑ «Astronomía dende l'Hemisferiu Sur pa toos».
  20. ↑ «Hipatia - Free knowledge in action for the people of the world».
  21. ↑ «BOSS-Backyard Observatory Supernova Search». Consultáu'l 13 de xunu de 2018.

Enllaces esternos editar

 
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Nidia_Morrell&oldid=4099470»