Payasu

Pa ver otros usos d'esti términu, Payasu (dixebra).

Un payasu (del italianu pagliaccio) ye un personaxe estereotipáu representáu comúnmente con vistimientes estravagantes, maquillaxe escesivu y peluques llamatives. Xeneralmente acomuñóse con un artista de circu, que la so función ye faer rir a la xente, gastar chancies, faer reblincaes y n'ocasiones truco risonderos, pero tamién ye un actor satíricu que se burlla de la cotidianidá. En delles cultures, la vistimienta y el maquillaxe del payasu denotan una xerarquía, dende'l maquillaxe de vagamundu hasta la cara blanca. L'artista puede faer usu de maquillaxe de base d'aceite o d'agua. Coles mesmes, en delles sociedaes los payasos rellacionar con otros ámbitos y temes, sobremanera de la televisión, onde apaecen representaos inclusive como personaxes malvaos. Regularmente na infancia tarrécen-y a estos personaxes pola so vistimienta y arreglos. El tamién conocíu clown que significa «aldeanu», tien como antecedente los circos onde yeren los aldeanos los primeres en formar parte d'estos.

Tamién hai payasos del rodeo, quien tienen una función importante pos tienen de distrayer a los toros y atraelos p'ayudar evitar que'l vaqueru sía mancáu pol animal. El so indumentaria puede incluyir pañuelos colgantes a la so petrina.

Otru tipu de payasu ye'l de cruceru o caleyeru, quien solo se dedica a faer el so actu nes interseiciones de cais grandes y allegaes, realizando un actu curtiu, xeneralmente de malabarismu, que dura lo mesmo que l'altu del semáforu, recoyendo dacuando'l dineru que-y dexen los automovilistes o transeúntes.

D'últimes esiste'l payasu doctor; la función d'estos payasos ye provocar la risa dientro d'hospitales p'ayudar a los pacientes, yá que se sabe que l'aición de rir xenera endorfines, y esto ayuda al cuerpu a sanar más rápidu.

Indumentaria

Payasos (2002).

L'elementu principal del payasu ye'l so peculiar vestuariu, onde dependiendo del so xéneru puede usar harapos, solo usar maquillaxe blancu, vistir con colores brillosos, usar peluca, zapatos xigantes, ropes clásiques y mázcares, pero ensin dulda la ñariz colorada fixo del payasu un personaxe siempres reconocíu, xenerando un puntu d'atención pa la xente. Tamién se considera la mázcara más pequeña del mundu y puede ser de color carne o d'un tonu llamativu, como'l rosado o'l colloráu. Na vistimienta, esisten distintes talles y tamaños, ya inflúin la téunica o escuela (arlequín, pierrot, augusto, vagamundu, etc.). Ye una indumentaria tan representativa y tan respetable pal gremiu de los payasos, qu'inclusive nos funerales de cualesquier de los sos miembros, los miembros suelen asistir con tol so vestuariu.

Anguaño esisten diverses escueles de payasos, qu'apurren téuniques y conocencies sobre esta figura. Resalten dos grandes escueles, la europea y l'americana. La primera d'elles básase n'habilidaes d'actuación, ente que la segunda busca entretener con distintes téuniques non siempres actorales. Dependiendo del payasu, ente les habilidaes qu'ésti puede exhibir tán la música, el malabarismu, l'acrobacia, la torsión de globos y l'arte de caminar con zancos, el mimu corporal, el clown, etc.

Disfraz de payasu.

Un payasu ye un personaxe risible y tienro nacíu y desenvueltu nes artes escéniques. Tien los sos antecedentes na comedia romana, na Commedia dell'arte italiana, nel circu modernu o nel cine mudu. Ellos consideren que'l payasu nun s'actúa. sinón que se ye.A pesar de que xeneralmente actúen sobre la base de rutines ensayaes, una de les sos más grandes habilidaes ye la improvisación.

Siempres anda metíu en problemes y buscando la complicidá col públicu pa consiguir la so empatía y simpatía, yá sía en solitariu o en compañía, como parte d'una historia teatral o cinematográfica, o como númberu de vodevil o circense. Siempres apaez improvisando en redol a un guión o como personaxe de los más importantes comediantes clásicos, Goldoni, Molière, Shakespeare, o Lope de Vega.

Historia

Chuchín, interpretáu por José de Jesús Medrano, foi un famosu payasu mexicanu mientres los años 1960.

Los payasos yá formaben parte de la corte de faraón Dadkeri Assi mientres la Quinta dinastía exipcia, nel añu 2500 a. C. Convertir nun oficio en China cuando al traviés de carpes y caravanes formaben parte de la corte de los reis y del entretenimientu social nel sieglu II e.C.. Coles mesmes, en Grecia y darréu en Roma, apaecen nes comedies atelanas como tradición que forma parte d'una obra teatral. En Méxicu dizse que cuando Hernán Cortés conoció a Moctezuma, dientro de la so corte esistíen nanos y gorrumbos bufones paecíos a los europeos.

Ocuparon una parte importante de la vida europea a partir del sieglu XVI, cuando sirvíen d'entretenimientu a los reis, anque nun pasaben tol tiempu dientro de los castiellos y palacios; cuando nun taben sirviendo a les sos maxestaes, allegaben a chigres y tabiernes pa moflase de la sociedá, amás de qu'en sarcásticos chistes cuntaben secretos de los cortesanos.

Desempeñaron distintos papeles na historia, yá que magar en dalgún momentu tuvieron na corte de los reis, a partir del sieglu XVIII fueron l'entretenimientu n'actos entemedios de circos o espectáculos de teatros de revistes, y llegaron a considerase l'alma del circu tradicional; yá a fines del sieglu XX apaecieron nueves formes, como los payasos de cruceru o caleyeros, bien queríos en Méxicu, o los mimos parisinos.

Anguaño, hai quien se desenvuelven como payasos siendo descendientes de dalguna tradición o por mesmu gustu. Creáronse ufiertes educatives de nivel licenciatura y formen parte de grandes entretenimientos. En delles ocasiones fueron homenaxaos de forma artística, como lo fixo Federico García Lorca nel so «Homenaxe al arlequín en 4 versos», o na poesía «Rir llorando», del maestru Juan de Dios Peza.

Tipos de payasu

El oliver, conocíu n'España como clown, ye l'amu de la pista, aparentemente dignu y profesional, y ye'l tipu más antiguu de payasu. El augusto, de ñariz colorada, personaxe llocu y grotescu, fixo'l so debú en 1870. Cola apaición de los tríos de payasos, a principios del sieglu XX, apaez el contraugusto, el payasu que nunca entiende nada.

Cara blanca

Cariblanco. L'actor suecu Gösta Ekman, sénior (1890-1938) na obra de teatru Han som får örfilarna (El que recibe les bofetadas), de Leonid Andreyev (1926).

Vistíu con un traxe brilloso y serio, ye aparentemente dignu y autoritariu. Porta la mázcara de Pierrot: un maquillaxe blancu, y la ceya (n'ocasiones) dibuxada na frente, reforzando'l calter del payasu. El colloráu utilizar pa los llabios, la ñariz y les oreyes. Una mosca, dalguna referencia a les copes, asitiar nel mentón o la mexella. El payasu blancu ye guapu, elegante, coqueru, dacuando autoritariu y maliciosu, y refuerza la valía del augusto.

Augusto

Augusto.

Lleva davezu la ñariz colorada, un maquillaxe que combina col negru, colloráu y blancu, peluca grotesca, ropa de colores brillosos, zapatos enormes, y ye totalmente impertinente y ye'l promotor de too tipu de travesuras. Desestabiliza al payasu blancu, esbaratando toles sos iniciatives. Cola so intervención, la catástrofe ta asegurada. Utilízase la so persona pa llevar a cabu una actuación al traviés d'un númberu nel que los accidentes tán rellacionaos.

Contraugusto

Ye'l segundu Augusto y el so complementu. «Augusto del Augusto» ye un payasu cabileñu que nun entiende nada, escaecer tou, y que les sos aiciones terminen siempres nun desastre.

Tony

La so configuración definir hacia 1870 a partir del «augusto», el payasu bobu, y ye quien cuando trata d'ayudar a camudar los aparatos na pista, caise rodando pol aserrín, o s'enredar los pies nes alfombres. Foi creáu pol caballista Tom Belling en 1864, nel circu alemán Renz, cuando l'artista, cafiante por tener qu'ayudar na pista y pa prestar a los sos colegues, ponse un traxe demasiáu grande y amuésase tan cabileñu qu'espierta gran hilaridad nel públicu. L'ésitu fai acallantar la roxura del direutor, que-y pide que repita'l so actuación y desenvolver cada vez más. «Augusto», el llamatu alemán pa les persones cabileñes, queda pa esti personaxe n'Europa; y «Tony» usar n'Arxentina, Chile y Bolivia pola fama del payasu inglés Tony Grice.

El tony, col so demasiáu grande o demasiáu pequeñu traxe (xeneralmente negru n'Europa y de colores fuertes n'América), fai contraste col elegante paxellu blancu o rosado con aplicaciones de figures, bordaos o lentejuelas, les medies blanques y los zapatos de baille del clown. El luxu y la marginalidad confrontan los personaxes.

Mieu a los payasos

A pesar de ser acompañáu de connotaciones coloridas y festives, muncha xente amuesa incomodidad o medrana escontra'l personaxe. Dellos grabaos populares representen al payasu nuna forma caricaturesca y perturbante. La fobia a los payasos conocer col nome de coulrofobia. Defínese como un persistente, anormal ya inxustificáu mieu a los payasos.

Ye bien común en neños, pero en dellos casos persiste n'adolescentes y adultos. Quien sufren d'esta fobia reconocen que lo que-yos asusta más ye'l maquillaxe escesivu, la so ñariz de color coloráu fuerte y los sos estraños pelos, lo que despinta la so verdadera identidá. De cutiu adquierse esti mieu dempués de tener una mala esperiencia con payasos mientres la infancia, o por ver la semeya d'un payasu siniestru. Non tolos que sufren de coulrofobia esperimentar n'igual grau: dalgunos sienten una auténtica llerza, ente que n'otros ye más bien una rocea que nun aportar# a terror.

Payasu

Conteníu