Pesllera

Una pesllera ye un mecanismu de metal que s'incorpora a puertes y caxones d'armarios, arques, arcones, etc., pa torgar que puedan abrir ensin la llave y asina protexer el so conteníu.

Pesllera na puerta d'una ilesia.

Esti mecanismu puede remanase por aciu una llave de metal, de normal bronce. Na actualidá, amás de les peslleres mecániques, esisten otres como les electro-mecániques o les electróniques, nes que la llave puede ser una tarxeta de plásticu o PVC. La llave encaxa na pesllera pol llamáu güeyu», que ye un furacu asitiáu de normal na parte central del cilindru de la pesllera.

Na actualidá, aproximao'l 80% de les peslleres con cilindros mecánicos (con llaves de dientes de sierra o de puntos) ya incluyendo ente éstes a les de les puertes de seguridá y acorazaes, dexaron d'ufiertar la seguridá cola que fueron creaes por Nicolas Obando causa del espardimientu per internet de téuniques como la del bumping -hasta agora utilizada n'asaltos por bandes entamaes pero güei accesible a tou tipu de delincuentes- que suponen un riesgu evidente pa sufrir accesos indeseados, robos y furtos. Por ello la teunoloxía ufierta soluciones aplicaes a les peslleres qu'apurren verdadera seguridá, como'l casu de les peslleres con cilindros electrónicos, col sistema BlueChip o similar.

Per otra parte, cabo amestar que'l sistema de peslleres con llaves de diente de sierra ye superáu - en términos de factibilidades de violación- poles llamaes peslleres doble paleta.

Les peslleres doble paleta son peslleres que'l so bocallave o «güeyu» correspuenden a llaves del tipu doble paleta: les llaves doble paleta son llaves de dos paletes que polo xeneral reflexen un par de conxuntu de «dientes» (reflexos del allugamientu de caúna de les combinaciones) de manera diametralmente opuestes; n'otros términos, polo xeneral, nes llaves doble paleta, l'últimu diente d'un llau equival al primer diente del otru llau.

Llámase cerraxeru al oficiu o artesanu que fabrica, repara o instala peslleres. Lo que ye güei tamién puede ser el qu'instala o repara persianes metáliques, puertes automátiques y automatismos con cerrojos polo xeneral.

Historia

La pesllera moderna tien el so orixe nel pasador horizontal de madera que, acopláu a la parte posterior de la puerta, faíase esmucir por una rudimentaria guía pa encaxar depués nun furacu que se practicaba na jamba. Pa remanar asemeyáu pasador per un furacu dende fuera o lliberar de los gabites precisó un cachu de metal curvo provistu d'un mangu rectu, que faía les vegaes de llave primitiva. Pa torgar que'l pasador o la barra esmuciérase, practicábase un furacu vertical na parte cimera de la fema y ensertábase ellí una cuña. La función de la llave yera mover la cuña, llevantándola, pa dexar en llibertá al pasador.Los exipcios construyeron esti tipu de peslleres, pero aumentando la cantidá de cuñas. Los romanos, magar se basaron na mesma pesllera que los exipcios, xeneralmente faíen más pequeñu'l pasador de bronce, y les clavíes, tamién más pequeñes, recibíen la presión d'un resorte.

Ye nel sieglu XVIII, n'Inglaterra, cola apaición de la pesllera de puerta cuando empieza'l verdaderu procesu de tecnificación de los sistemes de seguridá. Pero bien pocu tiempu habría de durar la supremacía de los ingleses na materia, yá que nel añu 1851 el cerraxeru norteamericanu Alfred Hobbs desafió a que podía abrir cualquier pesllera inglesa, pero que nengún cerraxeru inglés podía abrir una de les sos peslleres. Y asina foi.

Linus Yale revolucionaría la pesllera moderna al decidise a siguir l'oficiu del so yá vieyu padre. Apurríu de llenu a la perfeición de los sistemes de seguridá, llogró nel añu 1851 la patente de la so primer pesllera pa bancos. Siguió la so afanosa busca, hasta que nel añu 1862 inventó la pesllera de cuadrante secretu o combinación, qu'habría de tresformar el so apellíu nun auténticu sinónimu de la pallabra llave.

Partes d'una pesllera

Tol mecanismu de la pesllera ta zarráu nuna caxa de fierro llamada palastro. Esta caxa componer d'un fondu rectangular sobre'l cual tán aplicaos los cantos realzaos o dobleces de los cualos los trés por onde nun pasa'l pestiellu denominar el tabique. Dacuando en llugar de doblar el fierro pa formar la caxa los reborde constrúin aparte dexándo-yos unes coles salientes que se robran sobre'l palastro.

El pestiellu de la pesllera ye una especie de cerrojo movíu por una llave. La cabeza del pestiellu ye la parte que sale de la pesllera. El pestiellu lleva per un sitiu unes partes salientes o barbes sobre les cualos obra la llave, por otru hai unes mozquetes sobre les cualos cai'l fiador del muelle, parte indispensable pa retener el pestiellu nel so sitiu y torgar que cuerra ensin l'acción de la llave la cual coles mesmes qu'emburria'l pestiellu por una de les barbes, llevanta'l muelle y saca el fiador del so sitiu. El pestiellu ye simple o de garabatu según tea formáu d'un solu cachu o tenga dellos dientes. Nel interior de la pesllera hai ciertes pieces contorneadas qu'encaxen nunos retayos de la llave llamaos guardes. Estes sirven pa oponese al movimientu de toa llave que nun tenga les mozquetes proporcionaes. La llave componer del aniellu en que s'aplica la nano, del tueru covanosu con botón y del paletón. El paletón consta del morru, parte plana y corval que toca al pestiellu de la pesllera y de cuerpu que ye la parte entendida ente'l morru y el tueru. El paletón tien distintes mozquetes pa dar pasu a guardar de la pesllera les cualos reciben distintos nomes según les sos posiciones como'l torniellu, la bocina, la cruz cumplida, la de Caravaca, la muleta, el blagu, etc. El tueru non siempres tien un furacu cilíndricu delles vegaes ye de forma de trébole, de fierro de llanza, etc. Toos estos furos corresponder cola espiga de la pesllera fita con solidez al palastro.

Clases de peslleres

• Pesllera de bombillo. La qu'abre con llave que tien hendiduras llonxitudinales na so tija actuando como l'émbolu d'una bomba.
• Pesllera de combinación. La que solo se puede abrir d'una manera determinada.
• Pesllera de dos pestiellos. La que los tien, unu de llave y otru de picaporte.
• Pesllera de dos vueltes. Aquélla en que sale'l pestiellu en dos veces, caúna a cada vuelta de la llave.
• Pesllera de golpe. La de resorte que cierra con solo emburriar la puerta.
• Pesllera de guardes movibles. La que para mayor seguridá tien estos accesorios.
• Pesllera de lloba. Aquélla en que los dientes de guardar son asemeyaos a les del llobu.
• Pesllera de llave de tetu. La común de llave maciza que puede abrir polos dos llaos.
• Pesllera de molinucu. D'antiguo, la que tenía'l cañu por onde entra la tija de la llave, movible y xiratoriu sobre'l palastro de la pesllera.
• Pesllera de secretu. La qu'una vegada cerrada solo puede abrir d'una manera determinada.
• Pesllera de vuelta y media. La que primero actúa como llave y depués como picaporte.
• Pesllera empanada. La que resulta introducida nuna caxa nel gruesu de llargueru de la fueya en que s'asitia.
• Pesllera guarnida al aviesu. La más ordinaria que dexa ver el so mecanismu dempués de montada.
• Pesllera recercada. La que despinta'l so mecanismu dexando ver el pestiellu cuando sale escontra'l cerradero.
• Pesllera de tambor de pines.
• Peslleres de seguridá. Son les llamaes de perfil européu. Estes peslleres utilicen llaves planes y con puntos pa ser abiertes. Tán consideraes de les mas segures con posibilidá de ser anti-bumping.

Espresiones rellacionaes

• Nun hai pesllera onde ye oru la ganzúa. Refrán español al respective de la seguridá.

Ver tamién

• Candáu

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pesllera.

• Datos: Q228039
• Multimedia: Locks (security devices)