Pixuatu
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
El pixuatu ye la faliella del Conceyu Cuideiru que s’entuera nel subconxuntu nomáu "faza A" o de les tierres baxes del este endientro del asturianu occidental. Destamiente amuesa los trazos propios d'esta faza que son:
- a) Diptongos decrecientes /éi, óu/: veiga, cantéi’, outru, cantóu, miou.
- b) Plurales –as y –an: vacas, atoupas, cantan.
- c) Sufixu -oriu, -oria que concueya coles fales centrales: Cobertoria, taladraoria, casoriu.
- d) /ll/ pa los derivaos de /l-, -ll-, pl-, kl-, fl-/: lluna, valle, llave. Nun siendo n'interior de pallabra onde /y/: ayalga.
- e) /ñ/ pa /-nn-/: cabaña.
- f) /ch/ viniente de /kt, ult/: trucha, cuchu, munchu.
- g) /y/ viniente de /ly, k'l, t'l/: muyar, viayu. Particularidá d'esta faza ye que /-y-/ tres vocal palatal pueé desapaecer: abea abeya, ouvea ouveya, ourea oureya.
'Trazos ermunos del pixuatu':
- a) Piesllu xeneral –o en –u qu'inclúi la 1er p.s. del presente: you digu, you falu’, 3er p.s. del perfeutu el faixu, veuti y xerundios: pensándulu.
- b) Piesllu xeneral –os en –us qu'inclúi la 1er p.s. del presente: nós veimus, nós tamus, y plurales de nomes llaus, pronomes eillus, mious, y alxetivos contentus.
- c) Piesllu xeneral –e en –i qu'inclúi formes verbales: duarmi tu, Xuan mianti, Eilla sianti, quedi él, permiti tu, reflexivos diguti you, fixándumi, nomes mualli, verdi, fonti, ponti, virxi, conxunciones sobri y alxetivos valianti.
- d) Piesllu xeneral –es en –is qu'inclúi formes verbales: tianis fiabri, puanis enfoutu, nun piansis mal, ‘, nomes muyaris, verdis, conxunciones sobri y alxetivos valiantis.
- e) Diptongu xeneralizáu /ua/ viniente de /ǒ/ llatina: nuachi, guasus, nuasu, dispuás.
- f) Diptongu xeneralizáu /ia/ viniente de /ĕ/ llatina: ya, Uviáu, muyaris, él tián, bian.
- g) Palatalización del oxetu direutu llu, lla, llus, llas tres d'infinitivu: apritallu, ganallus, nomalla.
- h) 3er p.p. del perfeutu en –arun: partiarun, punxarun.
- i) 3er p.s. del perfeutu en –iasti: comiasti, viniasti.
Referencies
editarEnllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Pixuatu.
Datos: Q20925314
