Guangdong

Guangdong (chinu simplificáu: 广东, chinu tradicional: 廣東, pinyin: Guǎngdōng, trescripción antigua: Kwangtung, Jyutping: gwong2 dung1) ye una de les ventidós provincies que, xunto coles cinco rexones autónomes, cuatro conceyos y dos rexones alministratives especiales, conformen la República Popular China. La so capital ye Cantón; otres ciudaes importantes son Shantou, Shenzhen, Dongguan y Maoming. Llenda al norte con Hunan y Jiangxi, al este con Fujian, al sur col mar de la China Meridional y al oeste con Guangxi.

Guangdong
Alministración
País	República Popular China
ISO 3166-2	CN-GD
Tipu d'entidá	provincies de China
Capital	Cantón
Cabezaleru/a del gobiernu	Wang Weizhong
Nome oficial	广东省 (zh-cn)
División	ver Shenzhen, Cantón, Zhuhai, Shantou, Shaoguan, Foshan, Jiangmen, Zhanjiang, Maoming, Zhaoqing, Huizhou, Meizhou, Shanwei, Heyuan, Yangjiang, Qingyuan, Dongguan, Zhongshan, Chaozhou, Jieyang y Yunfu
Xeografía
Coordenaes	23°24′N 113°30′E
Superficie	179800 km²
Llenda con	Guangxi, Hunan, Jiangxi, Fujian, Ḥong Kong y Macáu
Puntu más altu	Shikengkong (en)
Demografía
Población	106 440 000 hab. (2013)
Densidá	591,99 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+08:00
gd.gov.cn

Toponimia

Etimológicamente, el so nome provién de 广 guǎng ("anchu") y 东 dōng ("Este"), que xuntes lliteralmente significa "espansión al Este". «Guangdong» ye'l nome de la provincia en trescripción pinyin, que foi propuesta poles autoridaes chines pa ser utilizáu nes llingües occidentales. «Guangdong» procede del nome de la provincia y ye el que foi utilizáu tradicionalmente nes llingües europees pa designar tamién a la so capital, la ciudá de Guangdong, en pinyin «Guǎngzhōo».

Historia

Venceyada a la corte imperial china dende l'añu 214 e. C., les rellaciones col centru de poder siempres fueron distantes, y hasta'l sieglu XII considerar como una provincia remota.

Xeografía

Ta asitiada al sur del país, bañada pol ríu de les Perlles, el terceru más llargu de China. Tien una estensión de 186 000 quilómetros cuadraos y una población de más de 75 millones d'habitantes (2003). Ye una de les rexones más prósperes del país gracies a la so proximidá a Ḥong Kong y Macáu, y a la creciente integración comercial y económica de la rexón formada por estos trés territorios.

Cultura

Llingua

La provincia cunta con múltiples dialeutos, como'l yuè o cantonés que ye faláu principalmente na zona de Cantón, anque tamién s'utiliza en Ḥong Kong y Macáu y en munches comunidaes chines d'ultramar. Los llamaos dialeutos del chinu presenten variaciones bien grandes que faen que nun sían intelixibles ente sigo, polo que dellos llingüistes prefieren falar de "llingües siníticas" más que de dialeutos. El cantonés ye unu de los dialeutos, nesti sentíu ampliu del términu, más importantes del chinu, dempués del mandarín.

El chaoshanhua ye un dialeutu faláu na zona Chaoshán, l'área entendida ente les ciudaes de Shantou, Chaozhou y Jieyang, esti dialeutu resulta dafechu inintelixible respectu del cantonés según del mandarín. D'ente tolos dialeutos de China, el chaoshanhua pasa por ser unu de los más complexos por cuenta de qu'emplega 8 tonos, en comparanza colos 4 con que cunta'l mandarín.

Na zona de la ciudá de Meizhou fálase'l dialeutu hakka, que resulta inintelixible respectu del mandarín según del cantonés y del chaoshanhua.

Tamién se fala'l francés como segunda o tercer llingua, por cuenta de la ocupación francesa nesta parte de China.

Debíu al sistema educativu de China, tolos neños aprienden mandarín na escuela, anque ye frecuente atópase nes zones rurales persones de 40 o 50 años y d'equí p'arriba que namái conocen el dialeutu de la so zona.

División alministrativa

Guangdong ta estremáu alministrativamente de 21 prefeutures. Amás de estes hai otros 49 distritos, 30 condaos a nivel de ciudaes, 42 condaos y trés condaos autónomos.

Mapa	#	Nome	Hanzi	Hanyu Pinyin	Jyutping	Tipu
	1	Qingyuan	清远市	Qīngyuǎn Shì	Cing1jyun5 si5	Ciudá-prefeutura
	2	Shaoguan	韶关市	Sháoguān Shì	Siu4gwaan1 si5	Ciudá-prefeutura
	3	Heyuan	河源市	Héyuán Shì	Ho4jyu4 si5	Ciudá-prefeutura
	4	Meizhou	梅州市	Méizhōo Shì	Mui4zau1 si5	Ciudá-prefeutura
	5	Chaozhou	潮州市	Cháozhōo Shì	Ciu4zau4 Si5	Ciudá-prefeutura
	6	Zhaoqing	肇庆市	Zhàoqìng Shì	Siu6Hing3 si5	Ciudá-prefeutura
	7	Yunfu	云浮市	Yúnfú Shì	Wan4fau4 si5	Ciudá-prefeutura
	8	Foshan	佛山市	Fóshān Shì		Ciudá-prefeutura
	9	Cantón	广州市	Guǎngzhōo Shì		Ciudá subprovincia
	10	Dongguan	东莞市	Dōngguǎn Shì		Ciudá-prefeutura
	11	Huizhou	惠州市	Hùizhōo Shì		Ciudá-prefeutura
	12	Shanwei	汕尾市	Shànwěi Shì		Ciudá-prefeutura
	13	Jieyang	揭阳市	Jiēyáng Shì		Ciudá-prefeutura
	14	Shantou	汕头市	Shàntóu Shì		Ciudá-prefeutura
	15	Zhanjiang	湛江市	Zhànjiāng Shì		Ciudá-prefeutura
	16	Maoming	茂名市	Màomíng Shì		Ciudá-prefeutura
	17	Yangjiang	阳江市	Yángjiāng Shì		Ciudá-prefeutura
	18	Jiangmen	江门市	Jiāngmén Shì		Ciudá-prefeutura
	19	Zhongshan	中山市	Zhōngshān Shì		Ciudá-prefeutura
	20	Zhuhai	珠海市	Zhūhǎi Shì		Ciudá-prefeutura
	21	Shenzhen	深圳市	Shēnzhèn Shì		Ciudá subprovincia

Ver tamién

• Ho Hsien Ku

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Guangdong.
• Páxina web de la provincia de Guangdong

• Datos: Q15175
• Multimedia: Guangdong