Wikipedia

Ríu Fraser

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente

El ríu Fraser ye'l ríu más llargu de Columbia Británica, en Canadá, con más de 1375 km de llargor, el décimu ríu más llargu de Canadá.[1] Alcuéntrase dafechu dientro de la provincia de Columbia Británica y drena una cuenca de 220 000 km². Naz nel pasu Fraser, cerca del monte Robson, nos Montes Rocosos Canadienses y desagua nel océanu Pacíficu nel estrechu de Georgia, na ciudá de Vancouver.[2] El delta del ríu allugar na rexón metropolitana de Vancouver.

Ríu Fraser
Sto:lo (mis)
Lhtakoh (mis)
ʔElhdaqox (clc)
Situación
PaísBandera de Canadá Canadá
ProvinciaBandera de Columbia Británica Columbia Británica
Tipu ríu
Coordenaes 52°31′06″N 118°19′00″W / 52.5183°N 118.3167°O / 52.5183; -118.3167
Ríu Fraser alcuéntrase en Canadá
Ríu Fraser
Ríu Fraser
Ríu Fraser (Canadá)
Datos
Noamáu por Simon Fraser
Superficie de la conca 233 100 km²
Llonxitú 2657 km
Caudal 3475 m³/s
Nacimientu Montes Rocosos
Desembocadura estrechu de Georgia
Afluentes
Cambiar los datos en Wikidata

La descarga añal del ríu na so desaguada ye de 112 km³ y descarga 20 millones de tonelaes de sedimentos nel océanu.[3] L'estuariu del ríu Fraser foi incluyíu na rede hemisférica de reserves p'aves playeres por Western Hemisphere Shorebird Reserve Network (WHSRN; n'español, rede hemisférica de reserves p'aves playeres) pol so valor pa les aves migratories.[4]

El ríu lleva'l nome del esplorador y comerciante de pieles Simon Fraser, quien dirixó una espedición en 1808 pa la Compañía del Noroeste dende'l sitiu de l'actual Prince George hasta la desaguada del ríu.

El nome del ríu en lengu halqeymelem (ríu arriba de Halkomelem) ye Sto:lo, de cutiu na so forma arcaica como Staulo, y foi adoptáu polos pueblos de fala halkomelem del Lower Mainland como'l so nome coleutivu, Sto:lo. El nome del ríu en lengu Dakelh ye Lhtakoh.[5]

El ríu foi declaráu en 1998 integrante del Sistema de ríos del patrimoniu canadiense, siendo'l más llargu de tolos tramos declaraos.

Xeografía editar

 
Fonte del ríu Fraser nel pasu Fraser.

El ríu Fraser tien la so fonte ye un manantial que pinga nel pasu Fraser (2015 m), cerca de la divisoria continental, nun puntu qu'estrema les cuenques del Pacíficu del ríu Columbia y el Fraser, nuna zona ta incluyida nel ámbitu del parque nacional Jasper. El pequeñu ríu emponer escontra'l norte hasta algamar la Yellowhead Highway (BC 16), casi per debaxo del pequeñu banzáu del llagu Yellowhead. Ingresa'l ríu nel valle de Robson, na fuesa de los Montes Rocosos. Equí vuélvese al noroeste, pasando pol llagu Moose y pela marxe esquierda del monte Robson, tou ello dientro del parque provincial Monte Robson, establecíu en 1913 y declaráu Patrimoniu de la Humanidá en 1990. Sigue y recibe al so primer afluente de cierta importancia, el ríu McLennan, que lu enceta pela marxe esquierda llegando dende'l sureste nun puntu en que tamién conflúi cola carretera 5, cerca de Valemount. Continua la so lenta meyora al noroeste nun cursu tropezosu con munchos y curtios meandros, pasando pela pequeña llocalidá de McBride y les árees protexíes de West Wind y Sugarbowl Grizzly Dean. Dempués d'avanzar al noroeste pasaos los 54°N, fai un xiru sópitu escontra'l sur en Giscome Portage (un curtiu portage d'unos 10 km que dexa aportar al ríu Peace, na cuenca ártica del ríu Mackenzie), axuntándose col ríu Nechako (516 km) na ciudá de Prince George (71 273 hab. en 2011), la más importante d'esti cursu altu.

Continua'l Fraser al sur, acompañáu pela carretera 97, pasando pol parque provincial Fraser River, onde recibe pela esquierda, llegando del sureste, al regueru Hixon. En recibiendo al ríu Cottonwood algama aína la ciudá de Quesnel (10 007 hab. en 2011), onde recibe al homónimu ríu Quesnel (100 km), que lu enceta pela marxe esquierda. Prosigue'l so escurrir al sur, per una zona apenes poblada na que pasa pol parque provincial Junction Shhep Range, xusto na confluencia col ríu Chilcotin (241 km), cerca de la ciudá de Williams Lake (10 832 hab.), daqué al sur.

Cañón del Fraser editar

 
Pandu nel valle del Fraser en Cougar Point.
 
Hells Gate (La puerta del infiernu), l'entamu del cañón del Fraser.

A partir d'equí'l ríu sigue la so meyora na mesma direición cortando progresivamente más y más fondamente la pandu del Fraser, nun tramu que se conoz como'l cañón del Fraser, d'unos 270 km de llargor. Nesti tramu'l Fraser llega al área protexida de Chun Creek, onde recibe al ríu Kingcome y al regueru Churn. Sigue pol parque provincial de Edge Hills y depués de recibir pela derecha al ríu Bridge llega a la pequeña ciudá de Lilloet (2321 hab. en 2011), na confluencia col regueru Cayoosh y el ríu Seton. Sigue al sur y recibe, pela marxe derecha, al ríu Stein, y al poco, pela otra marxe, al ríu Thompson (489 km), en que la so confluencia ta la pequeña llocalidá de Lytton ( hab. en 2011). A partir d'equí'l ríu ye acompañáu pola Trans Canadian Higway.

Dende'l sur de Lytton cuerre por un cañón cada vez más fondu ente les cordales de Lillooet de los montes Costeros, nel oeste, y la cordal de les Cascaes, nel este. La Hell's Gate (Puerta del Infiernu), asitiada darréu agües embaxo de la ciudá de Boston Chigre, ye una parte famosa del cañón onde les parés estrechar de manera espectacular, forzando tol caudal del ríu al traviés d'una ranura de namái 35 m d'anchu. Un teleféricu lleva a los visitantes sobre'l ríu; l'accidente nun ye visible dende la carretera principal. Simon Fraser viose obligáu a faer un portage nesti gargüelu nel so viaxe al traviés del cañón, en xunu de 1808. En encetándo-y pela esquierda'l ríu Nahatlatch, el Fraser algama la pequeña llocalidá de Yale (186 hab. en 2006), l'entamu de la parte navegable, onde'l cañón ábrese. El tramu ente Lytton y Yale foi unu de les seiciones de la ruta Cariboo, que dexó l'accesu a los mineros a les zones auríferas dende la década de 1860.

Cursu baxu editar

Pasáu Yale el ríu Fraser ye más anchu, travesando una zona de tierres baxes allegantes hasta llegar a Hope, (5969 hab.), na confluencia col ríu Coquihalla (55 km). Equí'l ríu volver escontra'l suroeste, a unos 64 km al norte del paralelu 49ºN (frontera ente Canadá y los Estaos Xuníos), avanzando por un valle frondoso de tierres baxes, conocíu como'l valle del Fraser. Pasa pela pequeña ciudá d'Agassiz (6077 hab. en 2005), na confluencia pela derecha del ríu Harrison (177 km, incluyíu'l ríu Lillooet) y depués llega a Chilliwack (77 936 hab., la sede del distritu rexonal de Fraser Valley, emplazada na confluencia pela esquierda del Sumes (58 km), casi na confluencia d'esti postreru col homonímo ríu Chilliwack (80 km).

El Fraser dobla escontra l'oeste y llega a la ciudá d'Abbotsford (133 497 hab.) y Mission (36 426 hab. en 2011), yá nel área metropolitana de Vancouver. Pasa dempués por Fort Langley, Mapple Ridge y Coquitlam, na confluencia pela derecha del ríu Pitt. Sigue hasta New Westminster (65 976 hab.), onde s'estrema nun brazu del Norte,[6] que ye la llende sur de la ciudá de Vancouver, y el Brazu Sur, qu'estrema la ciudá de Richmond de la de Delta.

Tramu final editar

 
An east-facing aerial view of Ladner beyond Barber Island, Duck Island, Gunn Island and Port Guichon in the Fraser River Estuary

El Fraser forma un delta onde desagua nel estrechu de Georgia ente'l continente y la isla de Vancouver. Les tierres al sur de la ciudá de Vancouver asentir nuna llanura d'hinchente llana, na que'l ríu formó importantes islles. La ciudá de Richmond construyóse na islla más grande del Fraser, isla Lulu y tamién sobre la isla Sía, que ye l'allugamientu del aeropuertu de Vancouver. Nel estremu oriental de la islla de Lulu ta dientro de la ciudá de New Westminster y llámase Queensborough. Nesti tramu final hai otres islles más pequeñes, como Annacis —una importante zona industrial y portuaria, que s'asitia al sureste del estremu oriental de la islla de Lulu— Barnston, Matsqui, Nicomen y Sía Bird (Isla de los Páxaros). Hai delles islles asitiaes nel llau esterior del estuariu, sobremanera la isla Westham, una caltién d'aves, y la isla de Iona, allugamientu de les principales plantes d'agües residuales de la ciudá de Vancouver.

Magar la gran mayoría de la cuenca del ríu pertenez a la Columbia Británica, una pequeña parte atópase al otru llau de la frontera internacional, en Washington, nos Estaos Xuníos, esto ye, los tramos cimeros del afluente Chilliwack y Sumes. La mayor parte de les tierres baxes del condáu de Whatcom, Washington ye parte del Fraser Lowland y foi formada tamién polos sedimentu depositaos pol Fraser, anque la mayor parte del condáu nun s'atopa na cuenca de drenaxe del Fraser.

Al igual que nel cañón del ríu Columbia al este de Portland, Oregon, Oregón, el Fraser esplota una hendidura topográfica ente dos cadenes montascoses que dixebren un clima más continental (nesti casu, el de la Columbia Británica Interior) d'un clima más nidiu cerca de la mariña. Cuando un área d'alta presión del Árticu mover na Columbia Británica Interior y una relativamente área de baxa presión atrópase sobre'l xeneral de Puget Sound y la rexón del estrechu de Georgia, l'aire frío del Árticu acelerar escontra'l suroeste al traviés del cañón del Fraser. Estos vientos salientes pueden algamar rabaseres de 100 a 130 km/h y n'ocasiones superen los 160 km/h. Estos vientos algamen con frecuencia Bellingham y les isla San Juan, ganando fuercia sobre les agües abiertes del estrechu de Juan de Fuca.[7]

L'estuariu na desaguada del ríu ye un llugar d'importancia hemisférica na Rede Hemisférica de Reserves p'Aves Playeres.Western Hemisphere Shorebird Reserve Network.[8]

 
Vista panorámica del ríu Fraser dende los terrenes de Westminster Abbey, sobre Hatzic en Mission. Sumas Mountain in background.

Caudal editar

Con un caudal mediu na desaguada d'unes 3475 m³/s,[9] el Fraser ye'l ríu más caudalosu de l'aguada del Pacíficu de Canadá y el quintu del país.[10] El caudal mediu ye altamente estacional; les tases de descarga nel branu pueden ser diez veces mayores que'l caudal mientres l'iviernu.[10]

El caudal más altu rexistráu nel Fraser, en xunu de 1894, envalórase que foi de 17 000 m³/s n'Hope. Foi calculáu utilizando les marques d'agua alto cerca de la estación hidrométrica en Hope y diversos métodos estadísticos. En 1948 el Conseyu del ríu Fraser adoptó la estimación pa los hinchentes de 1894. Sigue siendo'l valor especificáu poles axencies reguladores pa tol trabayu de control d'hinchentes nel ríu.[11] Otros estudios y modelos hidráulicos envaloraron que'l caudal máximu d'agua del ríu Fraser, en Hope mientres los hinchentes de 1894, dientro d'un rangu d'alredor de 16.000 a 18 000 m³/s.[11]

Historia editar

 
Acuarela del descensu de Simon Fraser de 1808 pel ríu Fraser

El 14 de xunu de 1792, los esploradores españoles Dionisio Alcalá Galiano y Cayetano Valdés entraron y fondiaron nel brazu Norte del ríu Fraser, convirtiéndose nos primeros europeos n'atopar el ríu y entrar nél.[12] La esistencia del ríu, pero non el so llocalización, fuera deducida mientres el viaxe de 1791 de José María Narváez, so les órdenes de Francisco de Eliza.

Les partes altes del ríu Fraser fueron esploraes per primer vegada por sir Alexander Mackenzie en 1793 y totalmente cartografiadas por Simon Fraser en 1808, que confirmó que nun taba conectáu col ríu Columbia, como él esperaba.

En 1828 George Simpson visitó'l ríu, principalmente pa esaminar Fort Langley y determinar si sería fayadizu como principal depósitu de la Compañía de la Badea de Hudson nel Pacíficu. Simpson esperaba que'l ríu Fraser pudiera ser navegable en toa'l so llargor, a pesar de que Simon Fraser describir como non navegable. Simpson viaxó pel ríu y pol cañón del Fraser y dempués escribió "Consideraría'l descensu del pasaxe, pa topar verdaderamente la Muerte, en nueve de diez intentos. Voi polo tanto a nun falar más d'él como una corriente navegable". "I should consider the passage down, to be certain Death, in nine attempts out of Ten. I shall therefore no longer talk about it as a navigable stream". El so viaxe pel ríu convenciólu de que Fort Langley nun podía sustituyir a Fort Vancouver como depósitu principal de la empresa na mariña del Pacíficu.[13]

Gran parte de la historia de la Columbia Británica ta amestada al Fraser, en parte porque yera la ruta esencial ente l'Interior y la Baxa Mariña tres la perda de les tierres al sur del paralelu 49º col Tratáu de Oregon de 1846.[14] Foi'l llugar de los primeros establecimientos rexistraos d'aboríxenes (ver Musqueam, Sto:lo, St'at'imc, Secwepemc y Nlaka'pamux), la ruta que siguieron d'ensames de buscadores d'oru mientres la fiebre del oru del cañón del Fraser y el principal vehículu del tempranu comerciu ya industria de la provincia.

Usos editar

El Fraser ta bien esplotáu por actividaes humanes, sobremanera nel so cursu inferior. Les sos veres son riques tierres de cultivu, l'agua ye utilizada poles plantes de celulosa, y delles represas en dellos afluentes apurren enerxía hidroeléctrica. El cursu principal del Fraser nunca foi represado en parte por cuenta que'l so altu nivel de fluxu de sedimentos traducir nuna curtia vida pa esa presa, y principalmente por cuenta de la fuerte oposición de la industria pesquero y otres esmoliciones ambientales. En 1858, el ríu Fraser y la so contorna taben ocupaos cuando la fiebre del oru llegó al cañón del Fraser.

El delta fluvial del Fraser, especialmente nel área de Boundary Bay, ye una parada importante pa les aves playeres migratories.[15]

La Fraser Herald, una posición rexonal dientro de l'Autoridá Heráldica de Canadá lleva'l nome del ríu.

Pesquerías editar

El ríu Fraser ye conocíu pola pesca del esturión blancu. Un típicu esturión blancu prindáu pesa ente 14 a 45 kg.[ensin referencies] Un enorme esturión blancu con un pesu envaloráu de 500 kg y de 3,76 m de llargor foi prindáu y puestu en llibertá'l ríu Fraser, en xunetu de 2012.[16] Créese que ye'l mayor pez d'agua duce enxamás prindáu con caña y carrete n'América del Norte y posiblemente el más antiguu.

Hinchentes editar

Dempués de la colonización europea, el primer hinchente desastrosu nel valle de Fraser producir en 1894. Ensin proteición contra les crecíes d'agües del ríu, les comunidaes del valle agües abaxo de Chilliwack quedaron anubiertos pel agua. Nos hinchentes 1894, la marca d'agua na Misión llegó a 7,85 m.

Dempués del hinchente 1894, construyir a lo llargo del valle de Fraser un sistema de diques. Los proyeutos de construcción de diques y drenaxe ameyoraron en gran midida los problemes de los hinchentes, pero lamentablemente, col tiempu, nun s'estremó'l caltenimientu de los diques, que se vieron obturados por demás con arbustos y árboles. Siendo dellos diques construyíos con una estructura de madera, vencieron en 1948 en dellos llugares causando'l segundu hinchente desastrosu. Los hinchentes dende 1948 fueron menores en comparanza.

Hinchente de 1948 editar

En 1948 producióse l'hinchente masivu de Chilliwack y otres árees a lo llargo del ríu Fraser. La marca d'agües altes en Mission alzar hasta los 7,5 m. L'hinchente desenvolvióse asina:

  • a lo llargo de la llarga fin de selmana del 24 de mayu, les agües del Fraser empezaron a crecer de manera constante, pero namái unos pocos pensaron qu'esistía verdaderu peligru;
  • el 28 de mayu rompió'l dique del regueru Semiault;
  • el 29 de mayu los diques cerca de Glendale (agora Cottonwood Corners) vencieron y en cuatro díes, 49 km² de tierres fértiles quedaron so l'agua;
  • el 1 de xunu rompió'l dique de Cannor (al este de la canal Vedder cerca de la Trans Canada Highway) y lliberáronse tonelaes d'agua nel área de Greendale, destruyendo cases y campos.
  • el 3 de xunu'l vapor Gladys abasteció Chilliwack, afeutada polos hinchentes, con tiendes de campaña y provisiones, treslladando a persones y ganáu a terrenes elevaos.

Causes del hinchente de 1948 editar

Les baxes temperatures mientres marzu, abril y principios de mayu retrasaren el destemple de la capa de nieve pesao que s'atropara mientres la temporada d'iviernu. Dellos díes calientes y de templaes agües mientres el fin de selmana a finales de mayu aceleraron tal destemple. Los ríos y regueros crecieron rápido cola escorrentía de primavera, algamando altores namái superaos en 1894. A lo último, los sistemes de diques en mala traza nun llograron contener les agües.

Nel momentu álgido del hinchente, 200 km² taben so l'agua. Los diques romper en Agassiz, Chiliwack, islla Nicomen, Glen Valley y Matsqui. Cuando les agües recularon un mes más tarde, 16.000 persones fueren sacupaes, los daños xubieron a $20 millones.

Posteriores hinchentes editar

Por cuenta de una acumuladura récor de nieve nos montes na cuenca del Fraser, xunto con un momentu de fuertes agües, en 2007 los niveles d'agua nel Fraser alzar a cotes ensin algamar dende 1972.[17] Les tierra baxes en delles zones ríu arriba como Prince George sufrieron hinchentes menores. Diéronse alertes d'evacuación nes zones baxes non protexíes por diques nel Lower Mainland.[18] Sicasí, los niveles d'agua nun superaron los diques y evitáronse los grandes hinchentes.

 
Fraser River in the Glen Fraser area, about 25 kilometres (16 mi) upstream of Lillooet

Afluentes editar

Los principales afluentes del Fraser, recoyíos agües embaxo dende la fonte a la desaguada, son:

Ver tamién editar

Bibliografía editar

Referencies editar

  1. ↑ Canadian Global Almanac. John Wiley and Sons. 2004
  2. ↑ Plantía:Cite bcgnis
  3. ↑ Cannings, Richard and Sidney. British Columbia: A Natural History. p.41. Greystone Books. Vancouver. 1996
  4. ↑ «Estuariu Río Fraser». RHRAP. Rede hemisférica de reserves p'aves playeres. Consultáu'l 28 de mayu de 2013.
  5. ↑ Dakelh Placenames, Yinka Dene Language Institute website
  6. ↑ Plantía:Cite bcgnis
  7. ↑ Mass, Cliff (2008). The Weather of the Pacific Northwest. University of Washington Press, páx. 146–148. ISBN 978-0-295-98847-4.
  8. ↑ «Description». Western Hemisphere Shorebird Reserve Network. Consultáu'l 18 de febreru de 2008.
  9. ↑ «Ambient Water Quality Assessment and Objectives for the Fraser River Sub-basin from Kanaka Creek to the Mouth». British Columbia Ministry of Environment, Water Management Branch, Resource Quality Section (payares de 1985). Consultáu'l 11 d'ochobre de 2009.
  10. ↑ 10,0 10,1 Ferguson, John W. (mayu de 2009). «Hydropower in the Fraser and Columbia Rivers». Catch and Culture (newsletter). Mekong River Commission. Archiváu dende l'orixinal, el 15 de febreru de 2010. Consultáu'l 11 d'ochobre de 2009.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Comprehensive Review of Fraser River at Hope: Flood Hydrology and Flows, Scoping Study Final Report». BC Ministry of Environment (ochobre de 2008). Consultáu'l 11 d'ochobre de 2009.
  12. ↑ Hayes, Derek (1999). Historical Atlas of the Pacific Northwest: Maps of exploration and Discovery. Sasquatch Books. ISBN 1-57061-215-3.
  13. ↑ Mackie, Richard Somerset (1997). Trading Beyond the Mountains: The British Fur Trade on the Pacific 1793-1843. Vancouver: University of British Columbia (UBC) Press, páx. 58. ISBN 0-7748-0613-3.
  14. ↑ «Fraser River». Canadian Council for Geographic Education. Archiváu dende l'orixinal, el 31 de marzu de 2009.
  15. ↑ «Reifel Bird Sanctuary».
  16. ↑ Ver en: [1].
  17. ↑ River Water Still Rising. Prince George Free Press, June 6, 2006.
  18. ↑ Fraser flood alert imminent Mission gauge under close scrutiny, river likely to peak at 7.5 m by Saturday. Langley Times, June 6, 2007.

Enllaces esternos editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Ríu_Fraser&oldid=4180319»