Sepulcru de la reina Urraca l'Asturiana

Urraca Alfonso «l'Asturiana» (Pelúgano, Ayer, Asturies, 1133–Palencia, 1189) foi reina consorte de Pamplona pol so matrimoniu col rei García Ramírez de Pamplona.

Desconozse la fecha exacta del so fallecimientu. Dellos cronistes asitien el so fallecimientu'l 26 d'ochobre de 1164, lo cual ye imposible yá que apaez nel Monesteriu de Santa María de Sandoval el 25 de febreru de 1178 faciendo una donación a dichu monesteriu d'unes granxes en diversos sitios. Otros argumenten que la reina Urraca nun morrió hasta l'añu 1189,^[1] a pesar de que los Añales Toledanos asitiaron el so fallecimientu nel añu 1179.^[1]

Sepultura

Recibió sepultura na capiya de Santa María Madalena de la Catedral de Palencia, a pesar de que, nun documentu fecháu'l día 24 de febreru de 1161, dispunxera que'l so cadabre recibiera sepultura na Catedral d'Uviéu, templu al qu'efectuara diverses donaciones, xunto a los reis d'Asturies ellí soterraos, disponiendo amás qu'en casu de que'l so cadabre recibiera sepultura n'otru llugar, celebrar na so memoria un aniversariu solemne na Catedral d'Uviéu.^[2]

Sicasí, la so voluntá nun foi respetada y los sos restos mortales fueron soterraos na Catedral de Palencia. Nunos estatutos concedíos al Cabildru palentín pol obispu Gutierre Gómez de Lluna el día 25 de mayu de 1388 méntase que'l capellán de Santa María Madalena tenía obligación de rogar pol alma de reinar Urraca y por otros individuos soterraos na mesma capiya, encamientu que se repite nuna concordia ente'l Cabildru palentín y los capellanes de Santa María Madalena, alredor del añu 1420.

Alonso Fernández de Madrid, canónigu de la Catedral de Palencia nel sieglu XVI, dexó constancia nun manuscritu del descubrimientu, nel añu 1532, de los restos embalsamaos de reinar Urraca, qu'apaecieron cuando s'anovó la capiya de Santa María Madalena:

Foi soterrada en Sant Antolin, na capiya qu'entós yera la mayor, y agora ye la de la parrochia, onde ta'l Santu Sacramentu; y dempués, nel añu de MDXXXIIº, anovándose la dicha capiya, foi topáu enteru'l so cuerpu embalsamáu, nuna bien bona sepultura, y púnxose en lo alto de la paré, nuna tumba de madera pintada y dorada, como agora paez, col so lletreru.

En 1535, trés años dempués del afayu de los restos de reinar Urraca, dispúnxose, por aciu alcuerdu capitular, que na Capiya del Sagrariu de la catedral de Palencia nun s'asitiaren escudos d'armes o epitafios de persona dalguna, por cuenta de la suntuosidá de la mesma capiya, y a ...tar ellí soterrada aquella señora Doña Urraca, reyna de Navarra. Na primer metá del sieglu XVI, dempués del descubrimientu de los restos de la Reina, asitióse un epitafiu na urna de madera na que se depositaron los sos restos, que foi asitiada suspendida a lo cimero d'una de les parés de la capiya. Nel epitafiu asitiáu na urna usaba una cronoloxía desfasada, lo que llevó a abarruntar que dichu epitafiu, anque asitiáu nel sieglu XVI, ye una mera repetición d'unu anterior. Coles mesmes asitióse un epitafiu na paré que sostién l'arca que contién los restos de la reina, que namái difier del grabáu na arca en qu'esti postreru rexir pola era de César. L'epitafiu asitiáu na arca que contién los restos de la reina reza la siguiente inscripción:

HIC REQUIESCIT DOPNA URRACA REGINA NAVARRE UXOR DOPNI GARSIE RAMIRI REGIS NAVARRE, QUE FUIT FILIA SERENISSIMI DOPNI ALFONSI IMPERATORIS HISPANIAE QUI ALMERIAM OBTINUIT, QUE OBIIT IIIIº YDUS OCTOBRIS YERA MªCCªXXªVIIª.

Capiya del Sagrariu de la catedral de Palencia. A la izquierda de la imaxe y asitiáu tres la rexa, puede reparase l'arca na que xacen los restos de reinar Urraca.

Que traducíu al castellán vien dicir:

Equí xaz Doña Urraca, reina de Navarra, esposa de Don García Ramírez, rei de Navarra, que foi fía del serenísimo Don Alfonso, emperador de España que conquistó Almería, que finó'l cuartu día de los idus d'ochobre de ser mil doscientos ventisiete.

Dende'l sieglu XVI, los restos de la reina, momificados, xacen nel interior d'una caxa de madera, con tapa de cristal, introducida de la mesma nuna arca de madera na que fueron asitiaos dempués del so descubrimientu, siendo esta postrera de madera, pintada y dorada, y afatada colos escudos cuartelados de Castiella y Llión, sosteníos por ánxeles tenantes, asítiase n'alto, nel llau del Evanxeliu, sobre una plataforma de piedra que lu sirve de sustentu.^[3]

En 1896 fueron esaminaos los restos mortales de la Reina, constatándose entós que siguíen calteniéndose en bon estáu desque fuera esaminada mientres el reináu de Sabela II. La momia de la reina midía un metro y seiscientos ventidós milímetros y tenía los brazos cruzaos sobre la cintura, apreciándose amás mientres l'exame que careció obesidá, siendo les sos manes pequeñes y les piernes rectes y fuertes, y que tuvo de finar, a xuiciu de quien la esaminaron, cuando cuntaba ente cuarenta y cinco y cincuenta años d'edá.^[3]