Taradell
Taradell ye un conceyu de Cataluña, perteneciente a la provincia de Barcelona, na comarca d'Osona. Topar na falda del Montseny y el so términu enllaza la plana de Vic y les Guillerías.
 Taradell | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Cataluña | ||
| Ámbitu funcional territorial | Cataluña Central | ||
| Contorna | Osona | ||
| Tipu d'entidá | conceyu de Cataluña | ||
| Alcalde de Taradell | Mercè Cabanas Solà | ||
| Nome oficial | Taradell (ca)[1] | ||
| Nomatu | Gitanos (ca)[2] | ||
| Códigu postal |
08552 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 41°52′25″N 2°17′15″E / 41.873716°N 2.287395°E | ||
  Taradell Taradell (España)  | |||
| Superficie | 26.5 km² | ||
| Altitú | 623 m[3] | ||
| Llenda con | Santa Eugènia de Berga, Sant Julià de Vilatorta, Viladrau, Seva, Tona y Malla | ||
| Demografía | |||
| Población |
6809 hab. (2023) - 3238 homes (2019) - 3251 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 4.23% de Osona | ||
| Densidá | 256,94 hab/km² | ||
| Viviendes | 55 (1553) | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| taradell.cat | |||
 | |||
Ta formáu por trés nucleos de población claramente estremaos: la villa de Taradell, el barriu de Mont-rodon y el barriu de la Plana de la Lluriga.
Información xeneral
editarAtopar nel sector de llevante de la Plana de Vic, a los pies del Macizu del Montseny. Llinda nel norte col conceyu de Santa Eugènia de Berga, al este con Santuyano de Vilatorta y Viladrau, al sur con Seva y nel oeste con Tona y Malla. El so puntu más altu ye'l monte de la Enclusa de 868 metros d'altitú, anque l'altitú mediana del conceyu ye de 623 metros y el puntu más baxu ye de 499 metros, por onde pasa'l ríu Gurri, nel barriu de Mont-rodon.
Asitiáu a 6 quilómetros de Vic, nun pequeñu pandu del Macizu del Montseny, ta arrodiáu de montes de pinos y carbayos, y gocia d'un clima más secu que'l fondu de la Plana. El so privilexáu allugamientu convertir nun sitiu tradicional de veranéu pa la xente de Vich que, adulces, fueron convirtiendo les segundes residencies que teníen nel pueblu na so residencia principal. Esti fechu provocó que la población del conceyu fora creciendo nos últimos años de forma notable. Tamién hai xente d'otros llares de Cataluña que vieron en Taradell un sitiu ideal pa establecer la so segunda residencia o casa de veranéu. Tuvieron estancia nel pueblu, ente munchos otros, los poetes Carles Riba, Clementina Arderiu y Joan Oliver.
El conceyu tien tres nucleos de población estremaos: El barriu de Mont-rodon, el barriu de la Plana de la Lluriga y la villa de Taradell que presenta continuidá urbana hasta les urbanizaciones de Goitallops al sud y de La Roca al norte.
Taradell cunta con un Institutu d'Educación Secundaria y tres centros d'Educación infantil y de Primaria: les escueles públiques les Pinediques y El Gurri, según el centru alcordáu de Sant Genís. L'antigua fábrica de Can Costa i Font foi remocicada pa convertilo nun centru cultural que cunta cola biblioteca Antoni Pladevall i Font, un teatru y sales polivalentes, la emisora Ràdio Taradell y sales d'esposiciones siendo asina'l principal centru d'actividá social y cultural del conceyu.
El consistoriu municipal actual ta formáu por 8 rexidores de CiU y 5 de Esquerra Republicana de Catalunya.
Economía
editarPoblación de calter industrial, d'antiguo con industria testil y anguaño con industria variada según actividaes rellacionaes col veranéu.
Historia
editarFoi centru d'una baronía qu'incluyía los actuales conceyos de Taradell, Viladrau, Santa Eugènia de Berga y Vilalleons (anguaño perteneciente al conceyu de Santuyano de Vilatorta).
Monumentos
editar- El castiellu de Taradell o Castillo de Can Boix ta documentáu dende l'añu 893. Ye un edificiu medieval con funciones militares y de defensa. Anguaño atópase nun estáu de ruina consolidada con una estructura abondo bien caltenida. Apodera un cuetu con unes bones vistes de gran guapura.
- La parroquia de San Ginés tien los sos oríxenes nel añu 950, anque anguaño nun queda casi nada de la edificación orixinal. Se reedificó na dómina románica y consagróse en 1076. El so campanariu de planta y tres pisos data del sieglu XVIII y esiste una reproducción del mesmu nel Pueblu español de Barcelona. La ilesia actual ye d'estilu barrocu neoclásicu, obra de los hermanos Morató de Vich. Los sos retablos y paramientos interiores fueron destruyíos nuna quema casual de 1904 y una posterior profanación en 1936.
- La Torre de Don Carles o Torre de la prisión, asitiada nel centru históricu del pueblu, foi edificada a mediaos del sieglu XVI (anque caltién delles carauterístiques medievales) pol barón de Taradell como torre de vixilancia y defensa. Darréu sirvió de prisión. Ye de planta cuadrada y mide 14,5 m.
Símbolos
editar- L'escudu oficial de Taradell, aprobáu'l 23 de payares de 2012 y publicáu el 10 d'avientu del mesmu añu nel DOGC númberu 6270, definir pol siguiente blasón:
- «Escudu embaldosado cuartelado: primero y cuartu de gules, la cruz, de plata baldida y florlisada; segundu y terceru, de plata, tres franxes d'azur. Al timbre, corona de barón.»[4][5]
Trátase d'armes arqueolóxiques de vasallaxe. Incorpora les armes de los Vilademany, señores del castiellu de Taradell. L'escudu se timbra con corona de barón, una y bones el castiellu de Taradell foi'l centru de la baronía de Taradell.
Enantes, antes d'afaese a la nueva reglamentación de la Xeneralidá de Cataluña sobre los símbolos de los entes llocales, el conceyu utilizaba un escudu col siguiente blasón:
- «Escudu cuartelado: primero y cuartu de gules, la cruz, de plata baldío y florlisada; segundu y terceru, de plata, tres franxes d'azur. Al timbre, corona de señor.»
Blasón publicáu nel BOE númberu 155 de 29 de xunu de 1962.[6]
-
Representación del escudu de Taradell publicáu nel BOE núm. 155. -
Representación del actual escudu de Taradell.
- Al adoptar l'actual escudu, tamién s'adoptó la bandera, que ye'l que se conoz como una bandera heráldica, inclúi nel pañu les mesmes figures y esmaltes o colores que tien l'escudu.[5]
Demografía
editar| 1900 | 1930 | 1950 | 1970 | 1981 | 1986 | 2006 | 2008 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1.651 | 2.192 | 2.379 | 3.248 | 4.114 | 4.259 | 5.764 | 5.985 |
Fiestes. Actividaes culturales y deportives
editarTien mercáu selmanal los miércoles. Celebra la Feria del Cazador n'agostu y la de Santa Llucía'l 13 d'avientu. La so Fiesta Mayor ye'l 25 d'agostu dientro de la cual tien llugar la Fiesta catalogada del bandoleru Tocasons y la gran fiesta cervezera conocida por Birracrucis. Centru Cultural "Mariña i Font" con biblioteca, teatru, emisora de radio y sala d'esposiciones. Activu Centru Escursionista y Sociedá de los Tonis. Campu de golf.
Personaxes célebres
editar- Albert Om (1966), periodista y presentador de TV3.
- Victor Cortés (1979), llocutor d'Europa FM.
- Antoni Pladevall (1934), historiador y eclesiásticu
- Antoni Pladevall Arumí (1964), novelista y filólogu
- Francesc Homs i Molist (1969), políticu, diputáu de CDC nel parllamentu catalán.
- Jesús Ml. Ramos Santiago , pintor astractu.
- Josep Ricart (1925), escultor.
Alcalde de Taradell
editar- 1979-1986 - Joan Reig i Arumí (Agrupament Democràtic Independents de Taradell)
- 1987-2006 - Josep Mumany i Vila (Convergència i Unió)
- 2007-actualidá - Lluís Verdaguer i Vivet (Convergència i Unió)
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.naciodigital.cat/osona/noticia/25804/taradell/ple/gitanos.
- ↑ URL de la referencia: http://www.idescat.cat/pub/?id=aec&n=925&t=2016.
- ↑ «RESOLUCIÓN GRI/2684/2012, de 23 de payares, pola que se da conformidá a l'adopción del escudu heráldicu del conceyu de Taradell.». DOGC núm. 6270. Xeneralidá de Cataluña (10 d'avientu de 2012). Consultáu'l 14 d'avientu de 2012.
- ↑ 5,0 5,1 Antoni Pladevall i Font. «L'escudu de Taradell» (catalán). Conceyu de Taradell. Archiváu dende l'orixinal, el 27 de marzu de 2009. Consultáu'l 27 d'abril de 2009.
- ↑ «Decreto 1445/1962, de 14 de xunu, pol que s'autoriza al Conceyu de Taradell, de la provincia de Barcelona, p'adoptar el so escudu heráldicu municipal.». BOE núm. 155. Axencia Estatal Boletín Oficial del Estáu (29 de xunu de 1962). Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Taradell.- Páxina web del Conceyu
- Información de la Xeneralidá de Cataluña
- Información del Institutu d'Estadística de Cataluña
- Taradell Bloc, páxina d'información local
