Terremotu en Riobamba de 1797
El terremotu de Riobamba de 1797 producirse a les 12:30 UTC del 4 de febreru. Afaró la ciudá de Riobamba, y munches otres ciudaes nel valle interandino, causando hasta 40.000 muertes. Envalórase que les intensidaes sísmiques na zona epicentral algamaron siquier XI na escala de Mercalli, y que'l seísmu tuvo una magnitú de 8.3, siendo'l seísmu más poderosa conocida n'Ecuador.[1][2] El terremotu foi estudiáu por Humboldt, cuando visitó la zona en 1801-1802.[3]
Xeoloxía
editarLa teutónica del Ecuador ta apoderada polos efeutos de la subducción de la Placa de Naza per debaxo de la Placa Suramericana. El sistemes principal de falles tien un enclín NNE-SSO y amuesen un amiestu de falles dextrales d'aldu (llateral derechu) y falles inverses. Amás d'estes falles que cuerren paraleles a Andes n'Ecuador, hai dos sistemes SO-NE d'enclín dextral importantes: La falla Pallatanga y la falla Chingual.[4] La falla Pallatanga pasa cerca del epicentru y suxirióse que'l movimientu d'esti fallu como la causa del terremotu, anque nun hai una rotura clara na superficie que soporte tal movimientu últimamente.[5]
Daños
editarLa zona de daños significativos (intensidá ≥ VII) #estender dende Quito, nel norte, hasta más de 60 km al sur de Riobamba, incluyendo les ciudaes de Guaranda, Ambato, Latacunga y les ciudaes de Saquisilí y Baños.[5] Riobamba y la ciudá de Quero fueron dafechu destruyíes por deslizamientos de tierra. A los pies del volcán Tungurahua, el ríu Pastaza foi represado por deslizamientos por hasta ochenta díes.[6]
L'analís de Humboldt del terremotu #basar en rellatos anecdóticos que recoyó mientres la so visita. Dalgunes de les observaciones nun son creíbles, por casu "los cuerpos de munchos de los habitantes constátese que fueron refundiaos hasta la llomba de Cullca, una llomba a dellos cientos de metros d'altor y nel llau opuestu del ríu Lican".[7] Dio una cifra de trenta a cuarenta mil víctimes, ente que delles estimaciones más recién envaloren cifres tan baxos como seis mil.[8]
Carauterístiques
editarEl temblón duró de trés a cuatro minutos.[9] El llargor envaloráu de la rotura del terremotu ye de 70,3 quilómetros, col acimut de la falla de 067°.[10]
Remortines
editarLa ciudá de Riobamba foi reconstruyida a casi 20 km al nordeste del so sitiu orixinal, qu'agora ocupa'l pequeñu pueblu de Cajabamba.[11]
Referencies
editar- ↑ NGDC. «Comments for the Significant Earthquake». Consultáu'l 20 d'agostu de 2010.
- ↑ Chunga, K.. «Seismic Hazard Assessment for Guayaquil City (Ecuador): Insights from Quaternary Geological Data». Archiváu dende l'orixinal, el 19 de payares de 2015. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ Lavilla, E.O.. «Under the Southern Cross: Stories around Humboldt and Bonpland's trip to the New Continent». Latin American Applied Research 34: p. 203–208. http://www.scielo.org.ar/pdf/laar/v34n4/v34n4a01.pdf. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ Eguez, A.; Alvarado A., Yepes H., Machette M.N., Costa C. & Dart R.L.. «Database and Map of Quaternary faults and folds of Ecuador and its offshore regions». USGS Open-File Report 03-289 páx. 2–3. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ 5,0 5,1 Winter, T.; Avouac J-P. & Lavenu A.. «Late Quaternary kinematics of the Pallatanga strike-slip fault (Central Ecuador) from topographic measurements of displaced morphological features». Geophysical Journal International 115: p. 905–920. doi:. Bibcode: 1993GeoJI.115..905W. Archivado del original el 2013-09-26. https://web.archive.org/web/20130926214010/http://mh-gps-p1.caltech.edu/~avouac/publications/Winter_AvouacGJI_1993.pdf. Consultáu'l 22 d'agostu 2010.
- ↑ Lyell, Charles (1830). «XXIII», Principles of Geology, 1, John Murray, páx. 410. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ Wood, H.O.. «The observation of earthquakes: A guide for the general observer». Bulletin Seismological Society of America 1 (2): p. 65–67. http://content.cdlib.org/view?docId=hb9z09p466;NAAN=13030&doc.view=frames&chunk.id=div00005&toc.depth=1&toc.id=div00005&brand=calisphere. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ IISEE (25 d'avientu de 2008). «Catalog of Damaging Earthquakes in the World - Search parameters». Archiváu dende l'orixinal, el 21 de xunetu 2010. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ Amodio, E.. «Las furias del temblor. Análisis comparativo de dos seísmos históricos: Quito, febreru 1797 y Cumaná, avientu 1797» (en castellanu). Revista Geográfica Venezolana: p. 119–141. http://www.saber.ula.ve/bitstream/123456789/24668/2/articulo7.pdf. Consultáu'l 20 d'agostu de 2010.
- ↑ Giesecke, A.; Capera A.A.G., Leschiutta I., Migliorini E. & Valverde L.R.. «The CERESIS earthquake catalogue and database of the Andean Region: background, characteristics and examples of use». Annals of Geophysics 47 (2/3): p. 421–435. http://www.earth-prints.org/bitstream/2122/769/1/07Giesecke.pdf. Consultáu'l 22 d'agostu de 2010.
- ↑ Kunstaetter, R.; Kunstaetter, D. (2007) Footprint Ecuador and Galápagos, 6, Footprint Travel Guides, páx. 244. ISBN 978-1-904777-93-9. Consultáu'l 20 d'agostu de 2010.