Vórtiz polar

Vórtiz polar
	ciclón y mountain-gap wind (en)

El vórtiz polar ye un ciclón persistente a gran escala asitiáu cerca de les zones polares terrestres, y allúguense na media y alta troposfera y la estratosfera. Envolubra les altes presiones polares y forma parte del frente polar. El vórtiz ye más potente nel iviernu hemisféricu, cuando'l gradiente térmicu ye más serrapatosu, y mengua o sume en branu. El vórtiz polar antárticu ye más pronunciáu y persistente que l'árticu; esto debe a que la distribución de les mases de tierra en llatitúes elevaes del hemisferiu norte trai un aumentu de les ondes Rossby que contribúin a romper el vórtiz, ente que nel hemisferiu sur el vórtiz permanez menos afeutáu. El vórtiz árticu tien forma allargada, con dos centros, unu aproximao sobre Baffin Island en Canadá y l'otru sobre'l noroeste de Siberia.

Vórtiz polar sobre Maine na mañana del 21 de xineru de 1985

La química del vórtiz polar antárticu creó un escosamientu d'ozonu severu. L'acedu nítrico nes nubes polares estratosfériques reacciona colos CFCs formando cloru atómicu (un solu átomu de cloru llibre, en llugar d'una molécula de dos átomos), que cataliza la destrucción fotoquímica del ozonu. Les concentraciones de cloru formaes mientres la nueche del iviernu polar, y la consiguiente destrucción d'ozonu ye mayor cuando la lluz del Sol vuelve mientres la primavera (setiembre/ochobre). Estes nubes namái pueden formase con temperatures inferiores a unos −80 °C, polo que la rexón ártica más templada nun tien furacu d'ozonu.

El vórtiz polar antárticu caltiénse de normal d'agostu a payares.

Sábese qu'otros cuerpos astronómicos tienen tamién vórtices polares, incluyendo Venus (con un doble vórtiz - esto ye, dos vórtices polares nun mesmu polu [1]), Marte, Xúpiter, Saturnu y la lluna mayor de Saturnu, Titán.

Referencies

«Polar vortex». European Environment Agency multilingual environmental glossary. Archiváu dende l'orixinal, el 15 de febreru de 2005. Consultáu'l 29 de xineru de 2005.
«Polar vortex». Glossary of Meteorology. Archiváu dende l'orixinal, el 9 de xineru de 2011. Consultáu'l 29 de xineru de 2005.
«World temperature gradient». Integrated Publishing: Aerographer/Meteorology. Consultáu'l 29 de xineru de 2005.
«What is the polar vortex?». The Weather Prediction.com. Consultáu'l 29 de xineru de 2005.
The Antarctic Polar Vortex (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
«The Polar Vortex and Arctic Weather Patterns». Arctic Climatology and Meteorology. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-02-10. Consultáu'l 29 de xineru de 2005.
«NASA Sees into the Eye of a Monster Storm on Saturn». Cassini-Huygens: News-Press Releases-2006. Archiváu dende l'orixinal, el 2021-06-08. Consultáu'l 12 de payares de 2006.