Árbol del Tule
El Árbol del Tule ye l'árbol col diámetru de tueru más grande del mundu. Ye un ahuehuete (Taxodium mucronatum) con una circunferencia de copa d'aproximao 58 metros y un altor de 42 metros. Con un tueru de diámetru de 14,05 metros, envalórase que seríen necesaries siquier 30 persones coles manes enxareyaes pa poder tomalo y na so solombra caben aproximao 500 persones.[1] Los paisanos atopáronlu distintu formes al tueru como son de 'duende', 'cocodrilu', 'delfín', 'cabeza de venado', ente otres.[2] El so volume calcular nunos 816 829 m³, con un pesu d'aproximao 636 tonelaes,[3] cuando en 1996 empecipióse la corte de la madera inerte produciéronse 10 tonelaes. Alcontrar nel atriu de la ilesia de Santa María del Tule en Oaxaca, Méxicu, aproximao a 12 km de la capital del estáu, Oaxaca de Juárez, sobre la carretera a Mitla.[4][3]
| Árbol del Tule | |
|---|---|
| árbol singular | |
 | |
| Llocalización | |
| País |  Méxicu |
| Estáu federáu |  Oaxaca |
| Conceyu | Santa María del Tule (es)  |
| Llocalidá | Santa María del Tule (es) |
| Coordenaes | 17°02′47″N 96°38′10″W / 17.0465°N 96.63611°O |
  Árbol del Tule Árbol del Tule (Méxicu) | |
 | |
La so edá real ye desconocida, pero según estimaciones ye de más de 2000 años.[3]
Estáu de salú y caltenimientu
editarEn 1990 delles noticies y reportes[5] indicaron que la salú del Árbol del Tule taba gravemente amenazada pol tráficu, la contaminación y la falta de proteición. Según estes noticies, l'arqueólogu John Paddock, espertu en Oaxaca, afirmó entós que l'árbol nun viviría más de 50 años si nun se tomaben midíes urxentes pa la so proteición. En payares de 2011 una empresa española realizó un informe téunicu sobre la salú del árbol. Nél indícase que la salú xeneral ye bona, pero tamién se faen dellos encamientos y aiciones a tomar pa protexer esti árbol únicu nel mundu.[6] Otros informes fueron menos optimistes, afirmando que pal so caltenimientu sería necesaria una llimpieza fonda, la eliminación de fungos y una fradadura sanitaria, amás d'abandonar les perforaciones fondes qu'afecten la so provisión d'agua.[7]
Pal so caltenimientu y proteición, esti maxestosu árbol foi reconocíu pola Secretaría de Mediu Ambiente y Recursos Naturales (Semarnat) como'l ahuehuete más grande del país.
El Tule na cultura d'Oaxaca
editarLa lleenda zapoteca sostién que foi plantáu hai unos 1400 años por Pechocha, un sacerdote d'Ehécatl, dios del vientu. Otra lleenda diz que dellos líderes de les grandes naciones axuntáronse y decidieron dixebrase en 4 grupos, dirixiéndose a los 4 puntos cardinales y en cada unu llantaron ahuehuetes, el gran Tule sería unu d'ellos.[2] Tender a afirmar que'l so allugamientu ye un sitiu sagráu, ocupáu dempués pola Ilesia.[4]
“Tule” significa ‘Árbol de llume’. Una de les carauterístiques principales del árbol del Tule ye que nella los habitantes de la población atoparon distintos tipos de figures como: la cabeza del venado, la cabeza del lleón, un elefante, cocodrilu, ente munches otres figures, que son enseñaes a los turistes polos neños de la comunidá que lleguen a aprender l'inglés pa poder brinda-y un meyor serviciu a los turistes estranxeros.[2][4]
A finales del sieglu XIX, el gran árbol del Tule sufrió por cuenta de una escasez d'agua. Esto nun se volvió repitir dende la primera cuarta parte del sieglu XX, pos ye regáu regularmente y podado de manera fayadiza.[8]
El segundu llunes d'ochobre celebra'l día del Árbol del Tule, esti día ye dedicáu al árbol y tien la so propia fiesta onde acostumen a quemar castiellos de cohetes y lluces, tamién los tradicionales “toritos” o guajolotes que son remanaos polos espectadores qu'emocionaos asisten al llugar pa poder cargar unu.[2]
Notes y referencies
editar- ↑ Periodico el Procesu. «padre-arbol-y-les-raices-de-oaxaca El padre Arbol y les raices d'Oaxaca» (castellanu). Consultáu'l 05 de xunetu de 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Alrodiu de El Tule Archiváu 2012-05-05 en Wayback Machine, en www.portal-tijuana.com, revisáu'l 29 d'abril de 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Artículu del árbol na web Méxicu Desconocíu, revisáu'l 29 d'abril de 2012.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Árbol de Tule, na web turística oficial www.viveoaxaca.org, revisáu'l 29 d'abril de 2012.
- ↑ «Artículu de xunetu de 1990 en The Press Courier sobre la salú esmolecedora del árbol. Referencia publicación orixinal por axencia Notimex.». Consultáu'l 11 de xineru de 2014.
- ↑ «estáu xeneral-del-arbol-de-santa-maria-del-tule-11-11-11-biologo-gerard-passola-i-parcerissa/ Informe del estáu xeneral del Árbol de Santa María del Tule, 11.11.11, Biólogu Gerard Passola i Parcerissa». Consultáu'l 11 de xineru de 2014.
- ↑ Terán, Gloria Marcela; González Ortiz, Juan de Dios; Juárez Beltrán, Claudia Lorena (5 d'avientu de 2015). «Tule, llaráu de negligencia». Noticies Net.
- ↑ L'Árbol de Tule', na web noticiaria de El Sieglu de Torrexón, revisáu'l 29 abril de 2012.
- Pa más información: http://www.viveoaxaca.org/2010/09/arbol-del-tule-santa-maria-del-tule.html
- (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Árbol del Tule.- L'Árbol de Santa María del Tule, una guía con fotografíes ya imáxenes satelitales sobre l'árbol de Tule.
- Passola, G. (2011) estáu xeneral-del-arbol-de-santa-maria-del-tule-11.11.11-biologo-gerard-passola-i-parcerissa.pdf Informe del estáu xeneral del Árbol de Santa María del Tule. Árbol Investigación y Xestión [informe agospiáu na Asociación Mexicana de Arboricultura].
Datos: Q252182- Multimedia: El Árbol del Tule
