Acentuación en catalán
La acentuación en catalán incide sobre tou la sílaba d'una pallabra; el acentu de pallabra da prominencia a una sílaba dientro d'una pallabra y el acentu de frase, a una sílaba dientro d'una secuencia de pallabres. El nucleu de la sílaba ye siempres una vocal. L'acentu de pallabra puede cayer nuna de les trés últimes sílabes, formándose asina pallabres agudes, llanes y esdrúxules. Delles pallabres pueden tener dos graos d'acentu: el primariu (aquel más prominente) y el secundariu.[1][2]
El acentu gráficu ye un signu gráficu diacríticu que s'escribe enriba de delles vocales pa indicar la tonicidá; en catalán usen el acentu agudu o zarráu (´) y el acentu grave o abiertu (`). El uso de los acentos gráficos sobre la y y la o nun ye uniforme y presenta una cierta variación dialéutica.
Acentu de pallabra
editarEn catalán, l'acentu de pallabra ye variable o llibre y puede cayer nuna de les últimes trés sílabes: según si la sílaba acentuada ye la postrera, la penúltima o l'antepenúltima, la pallabra ye aguda o oxítona, llana o paroxítona, o esdrúxula o proparoxítona. Esti acentu puede establecer diferencies semántiques (fàbrica, fabrica, fabricà; n'español: fábrica, fabrica, fabricó). Toles pallabres monosílabes son tóniques (sacante los clíticos), les agudes suelen acabar en consonante y les llanes en vocal; les esdrúxules.
El catalán tamién presenta un acentu secundariu. L'acentu secundariu morfolóxicu puede producise nel radical de la izquierda en pallabres compuestes, pallabres derivaes con prefixu tónicu y nos adverbio formaos col sufixu -mente.
Acentu de frase
editarL'acentu de frase ye l'acentu más prominente d'una secuencia de pallabres, y suel corresponder, nuna oración enunciativa, a la sílaba tónica de la última pallabra, a pesar de que puede camudar si quierse enfatizar una pallabra distinta.
Acentu gráficu
editarEn catalán, les vocales pueden traer dos tipos d'acentos gráficos: el acentu agudu (´) pa les vocales baxes y medies baxes, o'l grave (`) pa les vocales medianes altes y altes. La vocal a namái puede llevar l'acentu grave; la i y la o namái l'agudu; la y y la o pueden traer tantu l'agudu como'l grave, y en algunus casos l'usu de unu o otru va depender de la forma dialéutica. Amás, la i y la o tamién pueden traer diéresis qu'enmarca nesti casu'l calter vocálicu o consonánticu. L'acentu gráficu non yá esplica la tonicidá de les vocales que lu traen, sinón tamién el timbre, a pesar de que de nuevu esti postreru nun coincide col timbre que tienen determinaes fales. L'acentu gráficu escríbese tantu sobre les vocales mayúscules cómo sobre les minúscules, cuando correspuende.
Ver tamién
editarReferencies
editar
Datos: Q11945151
