Adelina Patti
Adelina Patti (19 de febreru de 1843, Madrid – 27 de setiembre de 1919, Aberhonddu) foi una sopranu italiana, prototipu de la diva (prima donna) d'ópera, foi considerada la cantante más brillosa del so tiempu y la sopranu más notable del postreru cuartu del sieglu XIX.
Adelina Patti | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| Vida | |
| Nacimientu | Madrid[1], 19 de febreru de 1843[2] |
| Nacionalidá |
 España  Reinu d'Italia (17 marzu 1861 - 27 setiembre 1919) |
| Muerte | Aberhonddu[2], 27 de setiembre de 1919[3] (76 años) |
| Sepultura |
Cementeriu de Père-Lachaise[4] Grave of Cederstrom (en)  |
| Familia | |
| Madre | Caterina Barili |
| Casada con | Ernesto Nicolini (1886 – valor desconocíu)[5] |
| Hermanos/es | |
| Estudios | |
| Llingües falaes |
castellanu italianu[6] inglés |
| Oficiu | cantante d'ópera, compositora |
| Premios | |
| Xéneru artísticu |
música clásica ópera |
| Mena de voz |
soprano de coloratura (es) sopranu |
| Fach |
soprano de coloratura (es) |
| Instrumentu musical | voz |
 | |
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
_-_Adelina_Patti_(1843-1919)_before_1869.jpg)
Mientres los sos años de trunfu ente 1865-1890 el so reináu nos escenarios foi absolutu. Supo ponese a la cabeza de toes los sos colegues, magar rivales como Jenny Lind, Ilma de Murska, Pauline Lucca, Christina Nilsson, Thérèse Tietjens, Etelka Gerster trataron de destronala, nunca naide pudo igualala en perfeición vocal, favor del públicu y olfatu empresarial que la empericotiaron según munchos al sitial de la cantante que más dineru ganó na so carrera.
El so trunfu estrueldosu repitir en tolos escenarios onde cantó, dexando una tremera d'asonsañadores como l'Arnoldson, Marcella Sembrich, la Torresella, l'Albani y Nellie Melba.
Dada la so actitú de diva y conocida rivalidá con Christina Nilsson, créese que'l personaxe de Carlotta Giudicelli de La pantasma de la ópera de Gastón Leroux ta inspiráu nella.
La so voz
editarLa so voz, de carauterístiques llíricu-spinto, estender na so dómina de mocedá del do4 al fa6; magar nun tener un volume descomanao, yera timbrada y caltriante y la so téunica dexába-y faer frente a cualquier masa orquestal ensin estropiar el so órganu. Apoderaba la téunica de coloratura con ablucante facilidá, lo que-y dexó encarnar con total ésitu la vasta gama d'heroínes de Rossini, Bellini y Donnizetti.
El so órganu vocal yera tamién mórbido, pastosu y aterciopeláu, y toles sos execuciones teníen una precisión increíble de trinos, escales, cambeos de rexistru y ataques que dexaben asoraos a los sos fans como tamién a toa una xeneración de sopranos estudiantes de cantar que según se diz arrenunciaron de cantar en pensando “Enxamás voi llograr cantar como la Patti”.
Los sos entamos
editarAdela Juana Maria Patti nació en Madrid el 10 de febreru de 1843. Los sos padres fueron el tenor Salvatore Patti y la sopranu Caterina Chiesa Barilli. Mientres la so madre interpretaba a Norma, tuvo d'atayar la so actuación pa dar a lluz a Adelina.
La familia camudar a Nueva York en 1847 ya instaláronse nel barriu del Bronx onde entá s'atopa la casa na qu'Adelina creció. La familia, como la de munchos otros cantantes, funcionaba como una verdadera empresa ambulante: el so padre y madre yeren cantantes como tamién les sos hermanes Amalia y Carlota, ente que'l so hermanu Carlo yera direutor.
A los seis años empezó a estudiar cantar col so cuñáu Maurice Strakosch y a los ocho años tuvo gran ésitu cuando interpretó “Echo Song” y “I am a Bayadere” d'Eckert nel Tripler’s Hall de Nueva York.
Mientres un tiempu presentóse como neña maravía, pero llueu fixo un paréntesis pa tomar serios estudios de cantar con Elisa Valentini, col so hermanascu Ettore Berrilli y con Emanuele Muzio. Anque más tarde aseguraría ser una autodidacta, lo cierto ye que la base del so cantar ta na enseñanza del so cuñáu Maurice Strakosch, pianista y tenor que tuvo ésitu como direutor de compañíes operístiques.
Tuvo'l so segundu y definitivu debú na Academy of Music de Nueva York con Lucia di Lammermoor, en payares de 1859 con tan solo 16 años d'edá y sol seudónimu de “Little Florinda”.
Na temporada siguiente pudo presentase en Il barbiere di Siviglia, Mossé, La Sonnambula, I Puritani, Don Pasquale, L'elisir d'amore, Linda di Chamounix, Don Giovanni (Zerlina), La Traviata, Rigoletto y amás Ernani y Il Trovatore.
La comunidá italiana yá residente en Nueva York adoptar como'l so ídolu dende un primer momentu y la Patti supo utilizar el favor del públicu p'alzase a un status d'estrella. Esi mesmu añu de 1860, la Patti fíxose conocer en delles otres ciudaes afitando la so status d'estrella emerxente.
L'afitamientu
editarEn mayu de 1862 y a la edá de 18 años foi convidada a presentase per primer vegada nel Covent Garden de Londres como Amina en La Sonnambula y onde actuaría por 25 temporaes consecutives hasta 1886. El mesmu añu mercó una casa en Clapham, al sur de Londres que lu sirvió de base pa los sos próximos trunfos en Viena y París onde repitió la Amina de Bellini con tumultuoso ésitu. Siguieron tamién presentaciones en Madrid, Berlín y San Petersburgu.
Al añu siguiente presentar na Casa Blanca en presencia de Abraham y Mary Lincoln que taben de llutu pol so fíu Willie, muertu de tifus. El cantar escoyíu, “Home Sweet Home”, llevó a les llárimes a los Lincoln y convirtióse n'unu de los caballos de batalla de la sopranu.
Nos siguientes años la so carrera convertir nun continuu ésitu tres ésitu. Viaxó a llugares tan estremos como San Petersburgu o Caraques, como tamién por tou Estaos Xuníos y Europa.
Colos años, la so voz foi maureciendo y pasó de ser una sopranu llixera de coloratura a una llírica neta con un cantar más reposao y humanu. Los sos centros y graves adquirieron mayor presencia y la sopranu incluyó con ésitu a heroínes de corte más llíricu como Julieta en Romeo y Julieta o Marguerite en Fausto y otres de tipu más dramáticu como Elvira en Ernani (N'espectacular ésitu nel Covent Garden), Semiramide de Rossini, Valentine en Les Huguenots y Selika en L'Africaine de Meyerbeer o Aida nel estrenu de operar en Londres.
Asidua convidada a los "Samedi soirs", velaes sabadiegues en casa de Gioacchino Rossini, Patti interpretó ende cierta vegada l'aria - "Una voce pocu fa"- de El barberu de Sevilla del propiu Rossini, nuna manera bien retocada d'arreglu probable del so cuñáu Maurice Strakosch. Al terminar, Rossini díxo-y "Escelente, quería, pero díganos ¿De quién ye?.. Sicasí, nel añu de 1868 taba presente na casa del compositor mientres la so agonía y cantó nos sos funerales xunto a Marietta Alboni, otru fenómenu del so tiempu. El mesmu añu casóse col Marques de Caux, escuderu del Emperador Napoleón III que yera 18 años mayor qu'ella y con quien taría casada por más de 10 años.
Con un nome y una fama yá forxaos, la Patti punxo en práctica'l so talentu pa los negocios, que yera tantu o más apolazáu que'l so talentu vocal.
Ésitu económicu y amorosu
editarLa Patti pasó a la historia non yá como la meyor sopranu de la so xeneración sinón tamién como la cantante meyor pagada de la historia, tomando en cuenta les socesives inflaciones y deflaciones asocedíes dende 1870 los sos caxés siguen siendo los más abuitaos qu'un cantante recibiera. Bien a pesar de Pavarotti o otres estrelles posteriores.
Nel so meyor periodu la Patti cobraba O$ 5.000 dólares n'oru per presentación n'Estaos Xuníos y 200 guineas n'Inglaterra. La suma volvióse inclusive más estratosférica cuando na temporada 1888-89 llegó a cobrar O$ 500.000 por función.
En 1875 conoció al tenor Ernesto Nicolini y empezaron a cantar xuntos nos diversos tours que la sopranu entamaba. Dambos viéronse envolubraos nun romance qu'acabó col matrimoniu de la Patti.
En 1878 mercó'l castiellu de Craig-y-Nos cercanu a Abercraf nel sur de Gales pola suma d'O$ 5.250 y camudóse a él non col so home, sinón con Nicolini. Solamente en 1886 pudo llograr el divorciu del so home dempués d'apurri-y O$ 96.000 como indemnización.
El mesmu añu empecipió una serie d'ampliaciones nel castiellu qu'incluyíen una nueva ala norte y sur, un ivernaderu, un teatru de 150 platees réplica de La Scala y una torre con reló tou por una suma que devasaba los O$ 100.000. Toos estos enormes gastos retrátennos a la perfeición el nivel de riqueza qu'algamara la sopranu. Por esa mesma dómina la so coleición personal de xoyes algamaba tal tamañu que se diz yera la más grande dempués de la coleición de la Reina Victoria.
Na década de 1880 la sopranu pasiar por toa América y Europa cobrando per cada nota que salía del so gargüelu, tantu que se texeron gran númberu d'anécdotes, lleendes ya invenciones en redol a la so figura.
El matrimoniu con Nicolini estender dende 1886 hasta 1898 cuando'l tenor finó. La Patti entós casóse col barón suecu Rolf Cederström, de 28 años, quien según los rumores, yera'l so masaxista. El Barón amenorgó'l personal del castiellu de 40 a 18 pero supo atendela como ella pretendía. Nun tuvieron hijo pero a la muerte de la diva, él volvióse a casar y la fía d'esi matrimoniu, Brita Yvonne Cederström (*1924) foi la única heredera de Patti.
La so última etapa
editarNa década de 1890 la Patti empezó a espaciar les sos actuaciones y dende 1893 acutáronse mayormente a conciertos. Pudo presentase yá na seronda de la so carrera nel acabante fundar Metropolitan Opera nel cursu d'una gala en 1892 cantando la escena de la llocura de Lucia di Lammermoor y partes de Semiramide.
A mediaos de la década empezó una serie de conciertos cobraos a precios exorbitantes que munches vegaes averar al millón de dólares per conciertu. L'anéudota cunta que cuando foi criticada pola prensa por ganar más dineru nuna nueche que'l presidente en tou un añu la Patti, cafiante respondió: “Bien, que cante!”.
En 1897 concluyó la so carrera teatral con La Traviata y Lucia di Lammermoor en Montecarlu anque fadría una última apaición como Rosina en Il barbiere di Siviglia pero de manera privada nel teatru de Jean de Reszke en París.
El so postreru tour de despidida per Estaos Xuníos en 1903, foi tou un fracasu artísticu, pos la voz nun yera nin la solombra de lo que foi, anque la cantante se esmeraba en negalo siempres.
En 1905 depués de delles tentatives, aportó a grabar pa la Grammophone & Typewriter Company, eso sí, so les sos propies clauses que-y dexaron grabar na comodidá del so castiellu y a la hora en qu'ella dispunxera. Cúntase qu'en grabando la so primer pieza la Patti aportunó n'oyer la grabación, mientres la so voz surdía del altavoz la sopranu esclamó:
Oh el mio Dios, ¡agora entiendo por qué soi la Patti!... ¡Qué voz! ¡Qué artista! ¡Entender tou!
El so últimu conciertu data de 1914 nel Royal Albert Hall de Londres, onde cantó “Voi che sapete” nel cursu d'una gala destinada a beneficencia de la Cruz Roja.
Adelina Patti finó nel so castiellu na llocalidá galesa de Brecock, el 27 de setiembre de 1919. Atópase soterrada nel campusantu del Père-Lachaise.
La so importancia na evolución vocal
editarEl trunfu de Adelina Patti nel planu de la evolución nel gustu na ópera marcó l'entamu del llargu reináu de la sopranu llixera de coloratura nel mundu de la ópera.
Siendo una voz clara, axilosa y maestra absoluta nel arte de la coloratura la Patti, una vegada nel cumal, acometió contra cualquier papel que-y presentara la oportunidá de llucir les sos trinos, agudos y sobreagudos.
Roles orixinalmente escritos pa sopranos de condiciones vocales bien distintes a les suyes convirtiéronse rápido en vehículu de llucimientu y oxetu de la más inmisericorde tracamundiu vocal.
Dalgunos como Amina, Lucia di Lammermoor, Norma, Elvira en Ernani, Semiramide o inclusive Leonora en Il Trovatore sufrieron d'esta pasión per parte de l'artista de faer oyer la so voz en tou. Otros como Rosina inclusive pasaron del so orixe de contraltu al de sopranu llixera ensin la más mínima considerancia y con cambéu de tonalidaes pel mediu.
La moda que vendría partir de la Patti práuticamente axudicó tol repertoriu de coloratura a la sopranu llixera, asina papeles estrenaos por sopranos dramátiques de coloratura empezaron a sufrir de munches mutaciones d'estilu y nueves modes y tradiciones enllantaes tantu pola Patti como pol cientu d'asonsañadores que lu siguieron.
Hai que dicir que La Patti nun foi la primera Rosina sopranu nin menos la última pero si foi la más esitosa del so tiempu y el so trunfu selló'l destín de Rosina-Sopranu Llixera por más d'un sieglu viniente hasta la torna a la cuerda orixinal de mezzosopranu por Giulietta Simionato a mediáu de 1950's o Marilyn Horne y Teresa Berganza en 1960's.
Los entós precarios rexistros discográficos amosar nel so ocaso vocal, tenía 63 años d'edá.<ref>La documental Queen of Song de 1993 interpretada pola sopranu norteamericana June Anderson traza la so vida.
Anécdotes de La Patti
editar
La Patti yera inflexible n'asuntos de dineru y yéralo más cuando se trataba de dineru axustáu por contratu.
Nuna ocasión caltuvo mientres 1 hora'l telón ensin llevantar en Nueva York porque'l Coronel Mapleson, al paga-y el preciu axustáu nel so contratu, habíase quedáu curtiu en 200 dólares.
L'anéudota cunta que La Patti vistióse bárbaro como Violetta Valèry en La Traviata cola sola esceición de los sos zapatos, los que se negó a usar hasta que recibiera los faltantes dólares. Mapleson desesperáu axuntó la suma ente'l públicu y les sos amistaes por que La Patti pudiera salir debidamente vistida a cantar.
Cúntase que la rellación col Coronel Mapleson foi siempres bien enterria debíu precisamente a la esixencia de dineru que siempres ponía La Patti. El mesmu coronel cuntaba que la sopranu tenía un loru nel so camerín al qu'entrenara de tal manera que siempres qu'él entraba'l loru glayaba "Cash! Cash!".
Ente toles estrelles de la ópera, La Patti foi la más ronciega a cantar en fiestes de caridá. Lo que-y dio fama de ser una persona ensin sentimientos y n'estremu fría.
L'anéudota cunta que nuna ocasión un neñu de diez años tenía tantos deseos de ver a la diva n'escena qu'entró furtivamente a los ensayos, xubiéndose a una escalera un pisu percima del escenariu pa oyer meyor a la diva cola mala suerte qu'esnidió y cayó de cabeza en mediu del escenariu. Cuando la Patti xunir al grupu de cantantes y emplegaos que se tremaben alredor del neñu, nun amosó la menor emoción, diciendo "Tol mundu tien de pagar o morrer pa oirme cantar". Y dirixióse al so camarín a vistise.
Otra anéudota cunta que pa caltener la so voz en perfectu tao la Patti comía toles mañanes un sándwich con 12 llingües de canariu.
L'anecdotariu cunta tamién que los sos almiradores solíen tirar ellos mesmos del carruaxe de la diva por tola ciudá tres les sos representaciones nos teatros.
La so coleición de xoyes yera la más grande n'Europa dempués de la Reina Victoria y la cantante solía usar munches d'elles nes sos representaciones, fuera encarnando a reines o humildes llabradores; siempres sabía usar el so invaluable coleición.
Un día preguntáron-y cuál yera'l so públicu preferíu.
Los Reis - respondió La Patti
¿Y de tolos reis cuál ye'l que-y cai meyor?El Zar Alejandro -respondió ella- Ye'l que regala meyores xoyes
Asina tamién la sopranu acostumaba usar tres tipos de piedres precioses pa los trés actos de La Traviata: diamantes nel primeru, rubinos nel segundu y zafiros nel terceru
La so calidá de diva yera tal que se dexaba escoyer l'estilu de lletra que s'usaría nos tabloides p'anunciala. Asina mesmu, el so nome tendría que ser siempres más grande que cualesquier de los sos colegues, incluyíu'l del compositor.
Nesa sienda nel so contratu axustábase siempres que taba "Llibre d'asistir a cualesquier ensayu, non obligada a dir a nengunu".
Adelina Patti ta curiosamente amestada a la historia de Costa Rica. En 1890, negar a incluyir a San José na so xira per América, porque l'únicu teatru qu'esistía -la Variedaes, entá de pies- nun axuntaba les condiciones pa un gran espectáculu. Les families adineraes y especialmente los cafetaleros d'entós, alcordaron pagar al gobiernu un impuestu especial sobre les esportaciones de café pa empecipiar la construcción d'un nuevu teatru; más palantre, impondríense nuevos impuestos pa completar la so construcción. Esi sería'l Teatru Nacional de Costa Rica, una xoya nel estilu de la ópera Garnier de Paris, que foi inauguráu en 1897.
Bibliografía
editar- Cone, Frederick (2003). Adelina Patti: Queen of Hearts. New York: Hal Leonard Corporation. ISBN 0-931340-60-8.
- Klein, Herman (1977). Andrea Hicks. ed. The Reign of Patti. Opera Biographies. New York: Arno Press. ISBN 0-405-09686-0.
- Mapleson, James Henry (1966). Harold Rosenthal. ed. The Mapleson Memoirs; The Career of an Operatic Impresario, 1858-1888. New York: Appleton-Century. ISBN 0-370-00080-3.
- Scott, Michael. The Record of Singing to 1914. Duckworth. ISBN 0-7156-1030-9.
- Verlichak, Carmen (1996). Les dioses de la Belle Époque y de los años llocos, Editorial Atlántida, Buenos Aires (ISBN 950-08-1599-0)
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 12 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Archivio Storico Ricordi. Data de consulta: 3 avientu 2020. Identificador del Archivio Storico Ricordi: 767.
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 27 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Afirmao en: Find a Grave. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ 5,0 5,1 valor desconocíu. «Q27774603» (en rusu). Diccionario Musical Riemann (1901–1904).
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Adelina Patti.- Adelina Patti n'opera-singer.co.uk
- mio=1&trs=2 Fotografía de Adelina Patti y la so sobrina en Broadway, NY. Municipal Archieves Collection
Datos: Q234166- Multimedia: Adelina Patti
