Antoniu Venezianu

Antoniu Venezianu, n'italianu: Antonio Veneziano, (7 de xineru de 1543, Monreale ^(es)  – 19 d'agostu de 1593, Palermo) foi un poeta sicilianu qu'escribió principalmente en llingua siciliana, y reivindicó l'usu del sicilianu frente al toscanu como llingua lliteraria:

Antoniu Venezianu
Vida
Nacimientu	Monreale (es) , 7 de xineru de 1543
Muerte	Palermo, 19 d'agostu de 1593 (50 años)
Estudios
Llingües falaes	llatín Sicilianu
Oficiu	poeta, escritor

¿Nun escribió Homero, que yera griegu, en griegu o Horacio, que yera romanu, en llatín? Y siendo Petrarca toscanu, nun dexa d'escribir en toscanu, ¿porque debería yo, que soi sicilianu, dexar d'escribir en sicilianu? ¿Tendría De repitir como un loru la llingua d'otros?

Antoniu Venezianu

Ta consideráu ente los meyores poetes qu'escribieron en sicilianu, xunto a Giovanni Meli, Domenico Tempio y Nino Martoglio. Ye quiciabes la mayor figura de la lliteratura siciliana tres la escuela siciliana, que-y antecede en tres sieglos. Foi bien conocíu pola so poesía en vida, tantu en Sicilia como fuera. Tamién escribió n'italianu y en llatín.

Vida y obra

Tuvo una vida llena d'aventures. N'estudiando nun colexu de xesuites, empieza una etapa de problemes xudiciales: primero cola familia por cuestiones d'heriedos, depués por un presuntu asesinatu y un secuestru.

Zarpó siguiendo a Carlos d'Aragón (Sicilia taba baxu gobiernu español na dómina), foi prindáu por corsarios berberiscos escontra 1575. Por casualidá, compartió celda con Cervantes en siendo prindaos. Escribió la so meyor obra, Celia, dedicada al so amante (que dalgunos identifiquen cola so prima y otros cola virreina de Sicilia), mientres la so estancia na prisión en Arxel. Dizse que Cervantes comentó que Veneziano ganárase'l cielu pola so coleición de poemes (Celia significa chancia tantu en sicilianu como n'italianu).

Lliberáu escontra 1579, vuelve a Sicilia. Morrió con apenes 50 años pola esplosión d'un polvorín mientres l'encarcelamientu en Castellammare del Golfo.

La so obra ye peramplia, escribiendo principalmente en sicilianu, pero tamién n'italianu y llatín. Escribió otres obres poétiques, pero calteniendo la sátira y la rima burlesca. Preguntáu porque escoyera escribir en sicilianu, más que nuna llingua lliteraria culta como yeren l'italianu o l'español, respondió que si n'efeutu un home quier seducir a una muyer, tendrá de faelo na llingua materna d'esta. Nun ta claru si'l xuegu de pallabres foi intencional. La obra completa foi editada en 1967 nuna obra titulada Ottave, editada por A. Rigoli.

Exemplos de poesía

Los exemplos escoyíos provienen de la coleición Celia d'escontra 1575-1580. Ente que el primer exemplu trata del amor, típicu de la poesía temprana de Sicilia, el segundu ye más atípicu, teniendo una cualidá humorística.

N° vii

Sicilianu	Asturianu
Non è xhiamma ordinaria, non, la mia	Nun ye llapada ordinaria, non, la mía
è xhiamma chi sul'iu tegnu y rizettu,	ye llapada que namái yo tengo y vixilo,
xhiamma pura y celesti, ch'ardi 'n mia;	llapada pura y celeste, qu'ambura en mi;
per gran misteriu y cu stupendu effettu.	por gran misteriu y con estupendu efeutu.
Amuri, 'ntentu a fari idulatria,	Amor, queriendo faer idolatría,
s'hai novamenti sazerdoti elettu;	haise nuevamente sacerdote escoyíu;
el to, sculpita 'ntra st'alma, sì la dia;	el to, esculpida dientro d'esta alma, yes la diosa;
sacrifiziu lu cori, ara stu pettu.	sacrificiu'l corazón, llabra'l pechu.

N° viii

Sicilianu	Asturianu
In parti dubbiu y in parti sicuru,	En parte duldo y en parte toi seguro,
fra lu zertu y l'inzertu scurru y penzu,	ente lo cierto y lo incierto pregunto y piensu,
contemplu ora lu chiaru, ora lu scuru,	contemplo ora lo claro, ora lo escuro,
y dugnu or'unu ed ora un autru senzu;	y tengo ora unu, ora otru sentíu;
pisu, assuttighiu, bilanzu, misuru,	pesu, abstraigo, sopeso, mido,
criju, non criju, risolvu y ripenzu,	creo, nun creo, resuelvo y repienso,
ogn'hura penzu y guastu, muru y smuru,	cada hora concibo y destruyo, faigo y desfaigo,
y sempri ddà finixxu, undi 'ncumenzu.	y siempres acabo onde empecé.

Bibliografía

• Arba Sicula Volume II, 1980 (billingüe: sicilianu - inglés).

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Antoniu Venezianu.

• Datos: Q605623
• Multimedia: Antonio Veneziano (poet)