Beraskoain
Beraskoain (Belascoáin en castellán) ye un conceyu de la Comunidá Foral de Navarra, asitiáu na Merindad de Pamplona, na Cuenca de Pamplona nel valle de Echauri y a 19,2 km de la capital de la comunidá, Pamplona. La so población ye de 138 habitantes (2023)[3][4].
 Beraskoain | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Comunidá foral |  Navarra | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcalde de Belascoáin (es)  | Luis Lizarraga Aquerreta | ||
| Nome oficial |
Belascoáin (es)[1] Beraskoain (eu)[2] | ||
| Nome llocal |
Belascoáin (es) Beraskoain (eu) | ||
| Códigu postal |
31174 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°45′22″N 1°49′57″W / 42.756111111111°N 1.8325°O | ||
  Beraskoain Beraskoain (España) | |||
| Superficie | 6 km² | ||
| Altitú | 430 m | ||
| Llenda con |
| ||
| Demografía | |||
| Población |
138 hab. (2023) - 62 homes (2019) - 60 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0.02% de Navarra | ||
| Densidá | 23 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
 | |||
Topónimu
editarBelascoáin pertenez a la serie de topónimos vascu-navarros que tienen una terminación en -ain. Julio Caro Baroja defendía que la mayor parte d'estos topónimos, derivaben d'un antropónimu xuníu al sufixu llatín -anum. En munches rexones del antiguu Imperiu romanu, el sufixu acusativu -anum xuníu a un nome personal formaba'l nome de les posesiones rústiques denominaes fundus. Esti nome solía ser el del propietariu orixinal del fundus, yá que depués si camudaba de posesor el nome del fundus solía caltenese invariable. Siguiendo esta hipótesis les poblaciones vascu-navarres con sufixu -ain o -anu remontaríen el so orixe a asentamientos rurales de la Dómina Romana; o asentamientos de l'Antigüedá Tardida y Edá Media, que caltuvieren pautes de nomar les propiedaes heredaes de la dómina romana.
Nel casu de Belascoáin, Caro Baroja cree ensin batura a duldes qu'esta llocalidá foi nun tiempu propiedá de daquién llamáu Belasco o Velasco.[5] Belasco o Velasco antes de convertise nel actual apellíu Velasco; foi un nome propiu bien estendíu na Edá Media por toa España; pero especialmente en tierres vascu-navarres, d'onde suel considerase orixinariu. Créese qu'esti nome tien un orixe vascu, como otros nomes propios vascos antiguos derivaos de nomes d'animales Ochoa, García o Aznar. Créese que Velasco ye una derivación de Vela/Bela, que quier dicir el cuervu. Velasco suelse traducir xeneralmente como fíu de Vela, de Bela-ko. Otra hipótesis sobre la etimoloxía d'esti nome facer derivar de belatz (ferre en llingua vasca).
Nomes antiguos documentaos d'esta población según cita Mikel Belasko son Belascoayn, Belazcoayn (1350), Blascoain (1366), Blascoan, Blascoanh, Blascohan, Blaschoaym (1216, NEN) o Berascoain. Caro Baroja menta tamién grafíes como Bascoayn, Bolascoayn, Blascoayn y Blascoin. Según cita Mikel Belasko la población vascofalante llamaba a la población d'antiguo Beraskoain, con pasu de l a r, anque esti nome perdióse.[6]
En castellán el topónimu quedó fitu como Belascoáin. La Real Academia de la Llingua Vasca tien afitada pela so parte la forma Belaskoain, como nome formal de la llocalidá n'eusquera. A pesar de ser un conceyu de la zona llingüística mista, anguaño solo ye oficial el topónimu castellanu de la llocalidá.
El xentiliciu pa denominar a los habitantes d'esta llocalidá ye belascoaindarra, que deriva de la llingua vasca.
Xeografía física
editarSituación
editarLa llocalidá de Belascoáin asítiase na parte central de la Comunidá Foral de Navarra dientro de la Cuenca de Pamplona a una altitú de 430 msnm. El so términu municipal tien una superficie de 6,08 km² y llenda al norte col conceyu de Vidaurreta, al este col de Zabalza, al sur col de Puente la Reina y al oeste col de Guirguillano.
Relieve ya hidroloxía
editarLa llocalidá atópase flanqueado poles sierres de Sarbil y del Perdón nun puexu eleváu a les vera del ríu Arga. Nel puntu más altu de dichu puexu atopa la ilesia de l'Asunción.[7]
Demografía
editarEvolución de la población
editar| Gráfica d'evolución demográfica de Belascoáin ente 1900 y 2017 |
 |
|
Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE. Población según el padrón municipal de 2017 del INE. |
Arte, monumentos y sitios d'interés
editarMonumentos relixosos
editarIlesia de l'Asunción
editar
La ilesia de l'Asunción ta fechada a principios del sieglu XIII y ye d'estilu góticu inicial, con reformes importantes nel sieglu XVI. Cuenta con una nave de 4 tramos, cabecera poligonal, dos capilla na parte delantera, el pórticu nel segundu tramu y un coru del sieglu XV na parte posterior. La nave ye en forma de cañón apuntáu. L'elementu que más llama l'atención nel esterior ye la so amplia, pero baxa torre. El pórticu d'entrada ye góticu, del sieglu XIV y forma d'arcu apuntáu. Nos capiteles de les columnes de dichu pórticu vamos ver recímanos d'uves, una águila coles ales esplegaes, dos grifos, un llobu y un xabalín. L'elementu de mayor valor del so interior ye'l retablu d'estilu platerescu dedicáu a la virxe, obra de Guillén y Juan de Oberón, fecháu en 1563. Tamién ye interesante la pila bautismal medieval con decoración vexetal.[7]
Monumentos civiles
editarPonte medieval
editarLa ponte ta asitiáu fuera del cascu urbanu. Anque'l so orixe ye medieval la so estructura actual debe más a una reconstrucción de finales del sieglu XVIII. Ta formáu por cinco arcos de mediu puntu y siguen travesándolo vehículos.[7]
Balneariu
editarEsisten rexistros de les agües de Belascoáin dende'l sieglu XVII, pero foi en 1829 cuando'l conceyu vendió los terrenes del manantial qu'empezó la verdadera hestoria del balneariu de la llocalidá. El comprador, Esteban de Goicoechea, impulsó la construcción d'un establecimientu d'agües termales que s'inauguró en 1831. El llugar cuntaba con un pequeñu hotel, capiya, cocheres, serviciu de baños y fontes, un molín pa la producción d'eletricidá y xardinos. 100 años dempués cola guerra civil llegó la decadencia del centru termal y anguaño solo podemos contemplar l'esterior de los edificios y los xardinos.[8]
Personaxes pernomaos
editar- Barby Kelly (Barbara Ann, 28 d'abril de 1975), miembru del grupu musical The Kelly Family.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Afirmao en: Euskaltzaindia.
- ↑ Afirmao en: Padrón municipal d'España de 2023. Autor: Institutu Nacional d'Estadística. Data d'espublización: 13 avientu 2023.
- ↑ oficina de rexistru
- ↑ Caro Baroja, Julio (1945-6). Materiales pa una hestoria de la llingua vasca na so rellación cola llatina. Acta Salmanticensia, tomu I, númberu 3.
- ↑ Blogue de Toponimia de Mikel Belasko
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Asiron Saez (2008). «Belascoain-Arte». AEE-Auñamendi Eusko Entziklopedia. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de xunetu de 2013. Consultáu'l 25 d'abril de 2010.
- ↑ «Aguas de Belascoain-Balneario-Historia». Consultáu'l 25 d'abril de 2010.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Beraskoain.- Datos de Belascoáin - Gobiernu de Navarra - Información y datos d'entidaes llocales de Navarra.
Datos: Q1645846- Multimedia: Belascoáin
