Bronchales
Bronchales ye una llocalidá y conceyu asitiáu na Sierra d'Albarracín al suroeste de la provincia de Teruel, na Comunidá Autónoma d'Aragón (España). Tien un área de 59,60 km² con una población de 417 habitantes (INE 2016) y una densidá de 6,99 hab/km².
 Bronchales | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Aragón | ||
| Provincia |  provincia de Teruel | ||
| Tipu d'entidá | conceyu d'Aragón | ||
Alcalde de Bronchales (es)  | Francisco Nacher Dobon | ||
| Nome oficial | Bronchales (es)[1] | ||
| Nome llocal | Bronchales (es) | ||
| Códigu postal |
44367 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 40°30′32″N 1°35′19″W / 40.509°N 1.5885°O | ||
  Bronchales Bronchales (España) | |||
| Superficie | 59.601595 km² | ||
| Altitú | 1569 m | ||
| Llenda con |
| ||
| Demografía | |||
| Población |
454 hab. (2023) - 248 homes (2019) - 184 muyeres (2019) | ||
| Porcentaxe | 0.34% de provincia de Teruel | ||
| Densidá | 7,62 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| bronchales.es | |||
 | |||
Ye conocíu pola so masa de pinares (unu de los meyores calteníos del país), lo que fai que se erija como centru vacacional pa numberoses families, tantu de la mesma comunidá d'Aragón, como de la vecina Valencia.
Atopar a 1.569 metros d'altor sobre'l nivel del mar, siendo unu de los pueblos más altos d'España. Nes sos paraxes podemos atopar gran cantidá de fontes naturales, que les sos agües son de reconocida calidá y estraordinaries propiedaes.
Historia
editarBronchales, güei zona veraniega por excelencia, tien los sos oríxenes na hestoria del home primitivu. Les escases escavaciones realizaes dannos la esistencia de dellos xacimientos de pueblos íberos nes cercaníes.
Mientres la dómina romana atopamos col Alfar de Terra Sigilata, alcontráu na finca güei llamada "EL Endrinal", y que pola so estraordinaria magre, ye escelente pa la confección de magre de bona calidá. Coles mesmes, l'agua abonda nos ribayos de "El Pumar" y "El Salobral", amás de combustible pa los sos fornos, d'esti xacimientu caltener hasta 32 moldes atopaos en fragmentos.
Yá mientres el dominiu musulmán, puede pensase que Bronchales perteneció al reinu de taifas de Beni-Razin, pero una de les monedes atopada nel "Castiellu de Santa Bárbara" (güei campusantu) fálanos del Reinu de Zaragoza. Ye un dirhem de plata baxo del rei de taifa de Zaragoza, llamáu "Almed Almaktadir Ben Cueliman" del añu 440 de la Hégira musulmana (añu 1057 del calendariu gregorianu). Basándose nella puédese dicir que Bronchales pertenecía al Reinu de Zaragoza.
Yá na dómina cristiana hai menciones a Bronchales nel Cantar de mio Cid, nel versu 1475 diz:
"Por Santa María vos vayades passar... trocieron a Santa María y vinieron allugar a Fronchales"
Toos aquellos reinos tuvieron qu'aceptar el vasallaxe al poder militar de los cristianos. Entá ye más cuando'l desacobardáu navarru Pedro Ruiz de Azagra en 1171 cristianiza Albarracín y la so Sierra. El párrocu de Bronchales (Roncales) apaez como unu de los siete párrocos de la Diócesis de Albarracín en Xurar del so primer Obispu, Don Martín.
El 21 de xunu de 1257, por privilexu del rei Xaime I dau en Teruel, esti llugar pasa a formar parte de Sesma de Bronchales na Comunidá de Santa María de Albarracín, que dependíen direutamente del rei, perdurando esti réxime alministrativu siendo la única que permaneció viva tres l'aplicación del Decretu de Disolución de les mesmes, en 1837,[2] teniendo la so sede actual en Tramacastilla.
La so ilesia entós ye románica, asitiada probablemente xunto al castiellu y dedicada a Santa Bárbara, pasa nos sieglos XIV y XV pol góticu. Por fin nos años 1624 y 1689 terminar l'actual parroquia teniendo como titular "L'Asunción de La nuesa Señora".
Economía y productos
editarLa principal base de la economía de la zona ye l'agricultura, siendo unu de los productos principales la cebera, y la ganadería, tanto ovina como bovina. Hai de solliñar el turismu centráu principalmente nos meses de branu. Na llocalidá esiste un pequeñu polígonu industrial que cunta con una embotelladora d'agua y un secaderu de xamones.
Na cocina de la llocalidá destaquen los platos típicos de la tierra: El corderu, les migues a la pastora, el xamón de Teruel. Pero unu de los platos más típicos y más desconocíos sobremanera polos visitantes de la llocalidá ye'l famosu gazpachu de Bronchales.
Política llocal
editarÚltimos alcaldes de Bronchales
editar| Periodu | Alcalde | Partíu | |
|---|---|---|---|
| 1979-1983 | José García Lahoz[3] | CD | |
| 1983-1987 | |||
| 1987-1991 | |||
| 1991-1995 | |||
| 1995-1999 | |||
| 1999-2003 | |||
| 2003-2007 | |||
| 2007-2011 | |||
| 2011-2015 | Paco Nacher Dobón[4] | CHA |
Resultaos eleutorales
editar| Partíu | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | ||||
| PSOE | 2 | 2 | 2 | 2 | ||||
| CHA | 2 | 2 | 2 | 2 | ||||
| C's | 2 | |||||||
| PP | 3 | 3 | 3 | 1 | ||||
| PAR | - | - | - | |||||
| Total | 7 | 7 | 7 | 7 | ||||
Pueblos colindantes
editarDestaquen Orihuela del Tremedal, que nel so día foi declaráu conxuntu urbanu pola bona caltenimientu de la llocalidá. Ródenas destacando tamién pol so conxuntu urbanu y les sos construcciones en piedra de rodeno. Les llocalidaes vecines de Noguera de Albarracín y Pozondón. Y sobremanera la monumental ciudá d'Albarracín.
Fiestes
editarLes fiestes patronales de Bronchales son n'honor a La nuesa Señora de l'Asunción y San Roque. Al igual qu'en gran parte de la xeografía española, les fiestes son el día 14 al 19 d'agostu, teniendo acaldía un nome, como'l de la Virxe, de San Roque y la Sopeta, del Toru, de los Novillos y del Turista. Dientro d'estes fiestes destaca un actu: La Sopeta , que se celebra'l día 16 d'agostu pela tarde, festividá de San Roque; esta celebración que'l so orixe yera la xunta de los vecinos nuna plaza del pueblu pa saborguiar tortas que yeren acompañaes por vinu, pasó a derivar nuna fiesta consistente en refundiar el vinu ente los asistentes mientres baillen al son d'una charanga. Otru de los distintivos de les Fiestes Patronales yera'l Baille de Los Pollos , güei práuticamente perdíu.
Al acabar les fiestes patronales, empiecen les fiestes de la Colonia Valenciana, entamaes pola Colonia Valenciana en Bronchales n'honor de la Virxe de los Desamparaos.
Hai de solliñar tamién la so Selmana Santa, onde como en munches llocalidaes d'Aragón amuésase la seña d'identidá y el sentir del pueblu per mediu de los tambores, bombos o timbales.
Pero una de les fiestes más tradicionales del pueblu, lo mesmo que de tola contorna son Los Mayos, cada 30 d'abril pela nueche cántase y celebra la llegada de la primavera y l'esaltación de la guapura femenina. Esta fiesta constitúi una de la más tradicionales de la Comunidá Autónoma.
En redol al 12 d'ochobre celebren les Fiestes del Pilar, como población aragonesa que ye, nun dexa pasar esta fecha tan señalada nel calendariu aragonés. Celébrense verbenes, vaquillas, meriendes...
Población
editarTien una población de 417 habitantes (INE 2016). Ye unu de los conceyos más poblaos de la Sierra d'Albarracín, teniendo en cuenta que tien esta contorna aragonesa una de les densidaes de población más baxes de la comunidá. Tan solo ta superáu pela ciudá d'Albarracín y pola vecina llocalidá d'Orihuela del Tremedal.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Comunidá de Albarracín [1]
- ↑ Ministeriu de Facienda y Alministraciones Públiques (Gobiernu d'España). «Treinta aniversario de las primeras elecciones municipales de la democracia». Archiváu dende l'orixinal, el 6 de marzu de 2014. Consultáu'l 6 de marzu de 2014.
- ↑ Alcaldes d'Aragón de les eleiciones de 2011
- ↑ Gobierno d'Aragón. «Archivo Eleutoral d'Aragón». Consultáu'l 31 de xineru de 2015.
Ver tamién
editarEnllaces esternos
editar
Datos: Q589146
Multimedia: Bronchales
