Campu d'Ilesia de Santolaya de Pirueño
El Campu d'Ilesia de Santolaya de Pirueño, asitiáu nel pueblu de Pirueño, na parroquia de Las Agüeras, nel conceyu asturianu de Quirós, ye una unidá constituyía pola ilesia parroquial y un texu, elementos ente los qu'esiste una amestanza cultural ya histórica, que xustifiquen la so calificación como Bien d'Interés Cultural.
| Campu d'Ilesia de Santolaya de Pirueño | |
|---|---|
.jpg) | |
| Llocalización | |
| País |  España |
| Autonomía |  Principáu d'Asturies |
| Provincia | provincia d'Asturies |
| Conceyu | Quirós |
| Coordenaes | 43°12′18″N 6°00′45″W / 43.205°N 6.01256°O |
  Campu d'Ilesia de Santolaya de Pirueño Campu d'Ilesia de Santolaya de Pirueño (Asturies) | |
 | |
Campu d'Ilesia
editarLos Campos d'Ilesia n'Asturies, son conxuntos formaos por un texu y un elementu del patrimoniu cultural material. El texu ye un árbol con gran relevancia cultural na rexón, exerciendo un papel simbólicu a lo llargo de la historia. Protagonista n'antigües creyencies precristianes, col tiempu convertirase nun iconu representativu de la comunidá parroquial, y a ser consideráu anguaño como l'alcordanza d'un pasáu míticu, d'una identidá asturiana afitada na tradición y nun conxuntu de valores ecoloxistes y ambientales.
La fonda amestanza ente estos dos elementos, faise evidente na esistencia n'Asturies de doscientos quince grupos constituyíos per un edificiu relixosu y un texu. D'ente toos estos, y poles sos especiales carauterístiques, el Principáu d'Asturies, declaró a dolce d'ellos, ente los que s'atopa'l Campu d' Ilesia de Santolaya de Pirueño, como Bien d'Interés Cultural, cola categoría de Sitiu Históricu, por Decretu 61/2017, de 20 de setiembre.
Ilesia
editarLa ilesia de Santolaya de Pirueño alcuéntrase nuna estensa campera distante daqué más d'un kilómetru de les últimes cases del pueblu. Esti allugamientu alloñáu sorraya'l so calter xerárquicu y sobrenatural, estremándola del espaciu cotidianu ya humanu del pueblu asitiáu más embaxo.
La primer anuncia escrita sobro la ilesia de Pirueño atópase na carta fundacional del Monesteriu de Santo Adriano de Tuñón, fechada en 891, onde Alfonso III y la so esposa Jimena d'Asturies doten al cenobiu de dellos bienes, ente ellos “in valle Quiros villa in Pironnio cum ecclesia Sancte Eulalie”. Darréu, tornase a citar na confirmación fecha en 1100 por Alfonso VI de les donaciones que los sos antepasaos ficieren a favor de la Ilesia d'Uviéu: “ecclesiam Sancte Eulalie de Peronio”. L'historiador Francisco Javier Fernández Conde, afirma qu'en dambos casos trátense de falsificaciones ellaboraes pol “scriptorium” del obispu don Pelayo nel sieglu XII, col envís d'agrandar y afitar les propiedaes de la Catedral d'Uviéu, Namái pue afirmase que cuando ficieronse les entrepolaciones nos documentos, la ilesia de Pirueño ya esistía, polo que la so fundación sería anterior al sieglu XII.
.jpg)
La primitiva fábrica románica de la ilesia quedó afarada dafechu poles socesives igües feches nes siguientes centuries. La parte más antigua del templu se correspuende cola puerta d'arcu apuntáu[n 1] del costáu sur, con doble arquivolta[n 2], y capitel[n 3]. Ta realizada'n piedra rosa bien porosa, de poca resistencia a la climatoloxía que nun favoreció'l so caltenimientu, y poles carauterístiques d'esta puerta podría datase n'un periodu baxumedieval tardíu.
Les anotaciones de los llibros de fábrica, anque bien curties, dexen conocer les socesives reformes na ilesia. Asina, en 1708 consta que pagaronse ventitrés reales por “iguar la ilesia”; en 1716 “iguose el cabildru de la ilesia” por ocho reales, el mesmu preciu que costó construyir “un despachu” en 1719. De nuevo, en 1789 entamose otra importante reforma pa “componer la ilesia” por trenta reales. Cuatro años dempués vuelve a refacese'l templu (con numberosos cambeos ente los que figuren camudar la pila bautismal y facer la escalera pa la tribuna). La cabera tanda de reformes, consistentes en llevantar el pórticu, iguar la sacristía, componer les porteríes, mercar una campana y pintar la ilesia, fízose en 1851,
L'estrofinu de la ilesia emprincipia a finales del sieglu XIX, col treslláu del serviciu parroquial a Las Agüeras, empeoráu pola quema que sufrió na Guerra Civil. Ufierta un completu estáu de ruina, y conserva namái los murios, dalgunos de los cualos malpenes caltienen un terciu del so altor orixinal. En toos ellos crez abonda broza que debilitó la so fábrica y ta provocando un desaniciu lentu y contino, siendo trabayosu entrar al interior de la ilesia pola acumuladura d'estos valtamientos y la crecedera de arbustos.
Na nave caltiénense tres puertes llaterales, una nel costáu norte pal accesu al cabrildru[n 4] , y dos nel costáu sur pa la sacristía y despachu. Toes este dependencies auxiliares tan desapildaes, y nin siquier consérvense restos de los esbarrumbos. Nun documentu parroquial de 1773, cítase que l'altar mayor taba presidíu per una imaxe de Santolaya, patrona de la ilesia, y qu'había dos altares nos llaos de la epístola y l'evanxeliu, dedicaos a San Antonio de Padua y San Roque. A falta de capielles, estos altares y los sos retablos, apoyaríen posiblemente nel muriu de l'arcu trunfal, o nos llaterales de la nave.
.jpg)
Na década de 1990, l'Arzobispáu d'Uviéu alcordó vender la ilesia, el texu ya'l prau nel que s'alluguen, pal so usu como corte y campera, pero poles munches y dures crítiques recibíes, finalmente optó por vender namái la finca, cargándola con una servidume de pasu hacia la ilesia y el texu.
Pola so antigüedá, la ilesia ta incluyía nel Inventariu del Patrimoniu Cultural d'Asturies, en virtú de la Disposición Transitoria Tercera de la Llei de Patrimoniu Cultural d'Asturies, qu'asina lo establez pa “les edificaciones y polo xeneral los inmuebles construyíos con anterioridá al añu 1800”, qu'espresamente nun tengan abierta una ficha en dichu Inventariu.
Texu
editarAl pie de la ilesia de Pirueño alcuéntrase un texu masculín con un tueru d'unos dos metros de perímetru, arredoláu per una pequeña cuerra de piedra. Acordies col tamañu del so tueru, esti texu foi llantáu va pocu tiempu, alredor de finales del sieglu XVIII o entamos del XIX, quiciabes pa conmemorar dalguna de les reformes feches na ilesia. Entá, nun pue escartase que d'antiguo esistiera otru texu al qu'ésti vieno sustituyir, reafirmando asina la premisa que defenden los vecinos que “el texu de siempres ye más antiguu que la ilesia”. El texu de Pirueño, amuesa una copa de gran bayura, les cañes tienen un verde intensu y el so tueru ye fuerte y compautu. Caltiénse en perfeutu estáu, gracies a la tierra suelta de la redolada y al so gran conteníu orgánicu, reforzáu pol contino abonu qu'apurre'l ganáu que pastia na campera.
Notes y referencies
editarEsti artículu ye una obra derivada de la disposición relativa al procesu de declaración d'un bien cultural o natural, asoleyada nel BOPA númberu 239, de 16 d'ochobre de 2017, testu que ta llibre de restricciones conocíes, en virtú del derechu d'autor de conformidá col artículu 13 del Testu Refundíu de la Llei de Propiedá Intelectual (BOE númberu 97, de 22 d'abril de 1996).
- ↑ Arcu apuntáu: Arcu compuestu de dos tramos d'arcu que formen ángulu na cuña central.
- ↑ Arquivolta: Cada un de los arcos concéntricos que dende la imposta decoren el llau exterior de les portades medievales.
- ↑ Capitel: Remate con adornos que se fai nel cabu superior d'una columna y que tien pol arquitrabe.
- ↑ Cabildru: Sitiu techáu y zarráu con columnes que se constrúi delantre de la puerta d'una ilesia.
Enllaces esternos
editar- [1] Archiváu 2020-07-17 en Wayback Machine
- [2] Archiváu 2020-08-09 en Wayback Machine
Datos: Q107392241
Multimedia: Field of church of Santa Eulalia de Pirueño
