Canal de Chacao

Canal de Chacao
Situación
Tipu	estrechu
Coordenaes	41°47′12″S 73°31′59″W / 41.78674°S 73.53295°O
	Canal de Chacao Canal de Chacao (Chile)
Datos
Afluentes	ver Río Pudeto (es) ;

La canal de Chacao^{[Nota 1]} ye una canal allugada na rexón sur de Chile que dixebra la mariña suroeste del continente americanu de la mariña norte de la islla Grande de Chiloé xuniendo'l golfu Coronaos col golfu de Ancud. Mide 14 nmi de llongura en direición media NO-S'ente les puntes Chocoi y Coronel.

Alministrativamente pertenez a la Rexón de Los Lagos, provincia de Llanquihue, comuña de Maullín.^[1]

La comunicación vial ente dambes veres efectuar por aciu un serviciu de tresbordadores que xunen les llocalidaes de Pargua nel continente y Chacao na Islla Grande.

El marín español Francisco de Ulloa, en 1553, foi'l primer européu en reconocer esta canal. ^[2]

Percorríu

Mapa de la canal

Cuerre ente la mariña suroeste de la provincia de Llanquihue y la mariña norte de la islla Grande de Chiloé, comunicando'l golfu Coronaos col sector NO del golfu de Ancud. Mide 14 nmi de llongura en direición xeneral NO-S'ente les puntes Chocoi y Coronel.

El so entrada oeste ta ente la punta Chocoi pel llau norte y la punta Guapacho pel sur. El so entrada este ta ente la punta Coronel pel llau norte y la punta Tres Crucies pel llau sur. El so anchu varia ente pocu más de 1 nmi na zona de les roques Remolino hasta 2½ nmi ente les puntes Lenqui y Pugueñún.

Pola so fondura puede ser saleáu por naves de gran porte y caláu. El practicaje ye obligatoriu pa toles naves estranxeres. Nel sector oeste de la canal atopen el baxu Campana, formáu por conchuela y sable gruesu qu'afaya en baxamar, el baxu Colo-Colo con solu 2,7 metros d'agua en baxamar señalizáu por un faru automáticu y el baxu España de sable, piedra y piedrecilla nel que se sondan 7 metros d'agua en baxamar de sicigias. El so nome foi dau pol acorazáu español qu'en 1920 tocó fondu nél.^[2]

Nel llau sur del track de navegación encamentáu y nel sector oeste de la canal atopen los siguientes peligros: so Young con 6 metros d'agua enriba, roca Topacio, se sonda 4 metros sobre ella, roques Amazones, con 5 metros d'agua, so Knoll y les roques Guillermo y Müller, so Zenteno con 10 metros d'agua enriba, bancu Inglés con fondures de 5 y 8 metros d'agua.^[3]

Xeoloxía y orografía

Formáu dempués de la retirada de los xelos na postrera glaciación (Glaciación Llanquihue) y posterior irrupción del Océanu Pacíficu, l'aspeutu de la ribera norte difier fondamente de la ribera sur. Les tierres de la mariña norte o continental son altes y serrapatoses. Les de la islla Grande de Chiloé son d'altor moderáu, altor que xube d'oriente a poniente. El so aspeutu varia ente'l monte aveséu y los predivos cultivaos. Acolúmbrense dellos villorios, caseríos y viviendes.

La canal ye fondu y pueden navegar naves de gran porte y caláu. Nos meses de febreru, marzu y abril suelen atopase trupos bancos de borrina. Dientro de la canal hai tres islles, d'oeste a este son Doña Sebastiana, Cochinos y Lacao.

Climatoloxía

Nes vecindaes de la Picuta de Carelmapu suel atopase dacuando trupos bancos de neblina. Estos son más frecuentes nos meses de febreru, marzu y abril.^[2]

Oceanografía

Les marees y corrientes son la mayor esmolición del navegante pola so estrema intensidá. Mientres les sicigias presenten l'aspeutu d'un ríu correntoso con violentos remolinos y escarceos. Varien ente los 3 y 9 nuedos nel petón Remolinos.^[4]

Flora y fauna

Ente los árboles más importantes pueden citase'l carbayu, l'ulmo, el lloréu, el ciruelillo y l'avellano; estos dos últimos apropiaos pa la construcción de muebles finos. L'alerce, aptu pa la construcción d'edificios y bien apreciáu pola so propiedá de resistencia al mugor. El mañío, el tepú, el tique, el pelú y la luma, esta postrera notable pola so durez.

Nes zones habitaes hai especies frutales introducíos dende Europa, tales como: el pumar, la zrezal, la peral, la cirolar y el bruselar que s'estendió en forma notable.

Tocantes a ceberes y hortolices introducíes, cultívase daqué de trigu, centenu, nabu, cenahoria y beterraga. A lo último, ta la papa, nativa d'estes canales y que'l so cultivu ta bien estendíu por constituyir la base de l'alimentación del pueblu chilote.^[5]

La fauna montesa tien pocos representantes ente los mamíferos: el pudú, el foín y diversos rucadores semjantes a mures. Ente los animales domésticos destaquen los corderos, cabres y los gochos. Les aves de corrolada son variaes: pavu, gansu y coríu.

Los pexes y mariscos son abondosos. Ente los primeres vamos citar: la corvina, el róbalo, el pejerrey, el cóngaru, la sierra y el llinguáu.

La introducción del salmón, gracies a les escelentes condiciones qu'apurre la zona y a la gran calidá del productu llográu, convirtió a Chile n'unu de los principales productores de salmones a nivel mundial. Les primeres ovas de salmón llegaron en 1921, pero la producción adquirió carauterístiques industriales dende 1985 con una crecedera constante lo qu'allugó a Chile, a empiezos del sieglu XXI, como unu de los dos principales productores de salmón a nivel mundial, xunto a Noruega.

El mariscu ye bien variáu y calidable sobresaliente: la ostra, los choros, cholgues, llocus, picorocos, corcuspinos, maches, taques, llámparas, piures, navajueles, quilmahues y cascoxues.^[5]

Historia

La rexón créese que tuvo habitada dende hai unos 6.000 años por indíxenes que llegaron per vía terrestre dende'l centru de Chile y que por aciu embarcaciones pasaron a la islla Grande de Chiloé. Hai otros que postulen que l'apuerto producir dende'l sur al traviés del ismu d'Ofqui.

Les muertes humanes más antiguos tán fechaos en 5.000-6.000 años y atopáronse so una vivienda en Ponte Quilo na comuña d'Ancud. Estos primeres indíxenes, que poblaron hasta'l Golfu de Penas, son conocíos como chonos, pueblu escastáu pol home blancu a fines del sieglu xviii.

Espediciones y trabayos hidrográficos

Descripción mariña norte

Punta Chocoi

Mapa de la punta

Les sos coordenaes según el Carreru son: L:41°45’00” S. G:73°46’00” W. Constitúi la punta NO de la entrada oeste de la canal. De conformanza predresa, ta travesada por un túnel visible dende'l mar qu'abrió l'aguaxe.

Cercana a ella atopa'l pequeñu castru Chocoi y como a 3 cables al SSE los castros Campana Grande y Campana Chica.^[6]

Islla Doña Sebastiana

Mapa de la isla

Alcontrada 1½ nmi al O de punta Chocoi. De relieve irregular presenta nos sos estremos NO y SE dos cumbre separaes por una fondigada onde se ven dellos cultivos. El cume del NO mide 48 metros d'altu y ye la más elevada de la isla. Les sos costes son puerques y batíes pol aguaxe del océanu. Na so mariña oriental hai una sablera de sable onde puede desembarcase con bon tiempu. Na mariña SO hai otra pequeña caleta abordable en bien contaes ocasiones.

Nes puntes SE y SO hai instalaos dos talos faros automáticos. Al 132° y a 7 cables del faru de la punta SO atópase fundíu'l buque liberianu Andros Coral que constitúi un peligru pa la navegación. Dende l'estremu oriental de la islla estender escontra'l S'el baxu Campana por cuasi media milla ocupando un terciu del anchu del pasu Chocoi.^[7]

Pasu Chocoi

Cuerre ente la punta Chocoi y el llau oriental de la islla Doña Sebastiana. Tien 1½ nmi d'anchu y 12 a 29 metros de fondura ente la punta Chocoi y el baxu Campana.

Les corrientes de marea son de bastante intensidá, ente 4 a 6 nuedos. Recomendable solo pa buques pequeños pero con suficiente poder de máquina.^[8]

Punta Picuta de Carelmapu

Alcontrada 2½ nmi al ESE de la punta Chocoi. Ye un peñascu serrapatosu notable de 60 metros d'altu. Media milla al oeste d'esta punta atopa otra llamada Falsa Picuta.^[9]

So España

Mapa del baxu

Allugáu a la corte de l'aldega de Carelmapu. Ye un bancu de sable, piedra y piedrecillas nel que se sondan 7 metros d'agua en baxamar. La corriente vaciante tira escontra'l SO y la creciente tira escontra'l baxu. El so nome deber a qu'en 1920 l'acorazáu español España tocó nél.^[10]

Rada Carelmapu

Emplazada ente la punta Picuta de Carelmapu y la punta Lenqui. Tien 2 nmi de boca por ½ nmi de sacu. Na so boca hai un gran bancu de sable y fango llamáu bancu Tacas que llinda'l navegación. Nel ángulu NO de la rada atópase l'aldega de Carelmapu d'unes 50 cases.

La importancia de la rada consiste en ser una estación de balseo pa cruciar la canal escontra Ancud y viceversa.^[10]

Punta Lenqui

Mapa de la punta

Allugada 2 nmi al este de la punta Picuta de Carelmapu. Tien 20 metros d'altu. Al este de la punta descarga'l regatu Lenqui. Nella llevanta un faru automáticu.^[11]

Punta Redonda

Les sos coordenaes según el Carreru son: L:41°45’42” S. G:73°37’30” W. Asitiada 2 nmi al este de punta Lenqui. Ye serrapatosa y la más saliente d'esi sector.^[11]

Punta Astillero

Emplazada 1¼ nmi al ESE de punta Redonda. Serrapatosa y cubierta de vexetación. Al oeste balera un regatu accesible pa llanches y botes.^[11]

Punta Teresita

Alcontrada 2 nmi al ESE de punta Astillero. Serrapatosa. Esisten cables llétricos submarinos polo que ta prohibíu la pesca y fondiar nel llugar. Al oeste de la punta hai un faru llétricu, faro Endesa.^[11]

Roques Remolino

Asitiaes 6 cables al norte de la punta Remolino. Ye un petón de ⅓ nmi d'estensión Nun son tan peligroses como podría pensase pol so allugamientu ya intensidá de la corriente, ente 9 y 10 nuedos na creciente.^[12]

Punta Barranco

Allugada 2 nmi al este de punta Teresita. Ye un ribayu cantil bien carauterísticu. Nel so faldeo ta instaláu'l faru Punta Barranco.^[12]

Punta Coronel

Mapa de la punta

Asitiada 1½ nmi al ESE de punta Barranco. Tien un altor de 25 metros, ensin vexetación y notable por ser un ribayu de color amarellentáu. Marca l'estremu oriental de la canal de Chacao na so ribera norte.^[12]

Descripción mariña sur

Punta Guapacho

Mapa de la punta

Asitiada nel sector NE de la península Lacui. Señala la llende oeste de la mariña sur de la canal de Chacao. Cola punta Chocoi formen la entrada oeste de la canal, esta boca mide 6 nmi d'anchu.^[13]

Península Lacui

Mapa de la península

Allugada nel estremu NO de la mariña norte de la islla de Chiloé. Mide 9 nmi de llongura ente les puntes Guabún y Ahui por 3 nmi de llongura en sentíu N-S.

Les sos costes norte y oeste tán abiertes al océanu Pacíficu, la mariña esta forma parte de la badea de Ancud y na so mariña sur atopa'l golfu de Quetalmahue, que mide 5 nmi de llargu.

Sobre la mariña norte forma la badea Guapacho que termina pel este na punta del mesmu nome. Nel so llau este atopen la punta Corona, el puertu Inglés y les puntes Ahui y Arenas.^[13]

Badea de Ancud

Mapa de la badea

Allugada na mariña NO de la islla de Chiloé, na ribera sur de la canal de Chacao. Tien una boca de 2 nmi ente la punta Ahui de la península Lacuy y la punta San Antonio al norte de la ciudá de Ancud.

Al fondu del so sacu, nel llau oeste, abre'l golfu de Quetalmahue.^[2]

Punta Pugueñún

Mapa de la punta

Les sos coordenaes según el Carreru son: L:41°48’00” S. G:73°40’00” W. Ye baxa y de sable mariellu con delles dunes. Escontra l'oeste de la punta atopen les roques Pugueñún y pol oriente fórmase'l pequeñu surgidero d'igual nome. Preséu pa naves de pequeñu porte. Alredor de les roques Pugueñún atópense dellos bancos y estorbises y los baxos Capiya y Dolce d'Ochobre.^[14]

Punta Espolón

Mapa de la punta

Allugada 2 nmi al ESE de la punta Pugueñún. Ye una llarga restinga de sable separáu de la islla Lacao pela canal Caulín.^[15]

Islla Lacao

Mapa de la isla

Alcontrada 3 cables al NE de la punta Espolón. Mide 1 nmi de llongura en direición N-S por 4 cables d'anchu. Dende'l so estremu norte, que ye un ribayu de 15 metros d'altu, estender escontra en ONO y l'ENE una restinga de 17 cables de llargu.^[15]

Canal Caulín

Mapa de la canal

Flúi ente les costes esti y sur de la islla Lacao y la mariña norte de la islla de Chiloé. En pleamar paez una canal ancha pero en realidá ye de proporciones amenorgaes. Ye aptu namái pa botes.^[16]

Punta Quetrelquén

Mapa de la punta

Les sos coordenaes según el Carreru son: L:41°48’00” S. G:73°36’00” W. Asitiada 12 cables a la ENE del estremu norte de la islla Lacao. Serrapatosa, de 22 metros d'altu. Al oriente de la punta hai una sablera de sable bonu por que se varen los botes.^[16]

Puerto Elvira

Mapa del puertu

Asitiáu 1 nmi al este de punta Quetrelquén na mariña norte de la islla de Chiloé. Ye de tamañu amenorgáu y nun empresta servicios al navegante porque ahi atópase allugáu un terminal de cables llétricos submarinos. Ta prohibida la pesca y l'usu como fondeadero.^[17]

Punta San Gallán

Mapa de la punta

Les sos coordenaes según el Carreru son: L:41°48’00” S. G:73°33’00” W. Alcontrada 2¼ nmi al este de punta Quetrelquén. Ye bien notable. Tien 45 metros d'altu y dellos árboles nel so visu. Ye bien serrapatosa y tien un bloque de roques de color claro bien visibles.^[18]

Punta Remolino

Mapa de la punta

Allugada na mariña norte de la islla de Chiloé 7 cables al SE de punta San Gallán. Ye llimpia y les embarcaciones pueden averase a ella. Na so redoma fórmense numberosos remolinos.^[18]

Punta Soledá

Mapa de la punta

Asitiada 1 nmi al SSE de punta Remolino. Despide roques afogaes a curtia distancia. Constitúi la punta noroeste de la badea Chacao.^[18]

Badea Chacao

Achao dende El Palombu

Mapa de la badea

Asitiada a 11 cables al SE de la punta Soledá. Tien 10 cables de boca por 3 cables de sacu. No fondero de la badea atopa la llocalidá de Chacao. Nel muelle del pobláu álzase un faru automáticu.^[19]

Punta Tres Crucies

Mapa de la punta

Emplazada 2 nmi al ESE de punta Soledá na mariña norte de la islla Chiloé. Ye d'altor moderáu y montiega. Nella llevanta un faru automáticu. Ye la llende esti de la canal de Chacao pola so ribera sur.^[20]

Ponte de Chacao

Mapa del proyeutu de la ponte sobre la canal de Chacao.

Esiste un proyeutu de construcción d'un ponte que xuniría la Islla Grande de Chiloé col territoriu continental. Mientres la década de 2000 proyeutábase construyir esta ponte colgante alredor del añu 2010, pero refugóse la idea l'añu 2006. Con un llargu total de 2.635 m, convirtiérase n'unu de los más llargu nel so tipu n'América del Sur.

Inda cuando'l proyeutu yá taba licitado, el gobiernu refugar pol so eleváu presupuestu. En xunu de 2009 el Ministeriu d'Obres Públiques decidió reactivar el proyeutu con un nuevu diseñu más baratu que l'orixinal.

Ver tamién

Notes

↑ Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.

Referencies

↑ Los Lagos, 2018.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 67.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 75.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 67-69.
↑ ^5,0 ^5,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 48.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 69.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 69,70.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 70.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 71.
↑ ^10,0 ^10,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 72.
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 73.
↑ ^12,0 ^12,1 ^12,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 74.
↑ ^13,0 ^13,1 Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 67,227.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 77,78.
↑ ^15,0 ^15,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 78.
↑ ^16,0 ^16,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 79.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 79,80.
↑ ^18,0 ^18,1 ^18,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 80.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 81.
↑ Institutu Hidrográficu, 1981, p. 82.

Bibliografía utilizada

Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
Institutu Hidrográficu (1981). Carreru de la Mariña de Chile Volume II. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
Los Lagos, Rexón (2018). llagos/ Gobierno de Chile - Rexón de Los Lagos. https://www.gob.cl/rexones/region-de-los llagos/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.

Enllaces esternos

Directemar - Armada de Chile
Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
Oceanografía xeolóxica UCV

[1] Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.

[FOOTNOTELos_Lagos2018{{{c}}}-2] Los Lagos, 2018.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}67-3] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 67.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}75-4] Institutu Hidrográficu, 1981, p. 75.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}67-69-5] Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 67-69.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}48-6] 5,0 ^5,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 48.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}69-7] Institutu Hidrográficu, 1981, p. 69.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}69,70-8] Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 69,70.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}70-9] Institutu Hidrográficu, 1981, p. 70.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}71-10] Institutu Hidrográficu, 1981, p. 71.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}72-11] 10,0 ^10,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 72.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}73-12] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 73.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}74-13] 12,0 ^12,1 ^12,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 74.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}67,227-14] 13,0 ^13,1 Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 67,227.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}77,78-15] Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 77,78.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}78-16] 15,0 ^15,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 78.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}79-17] 16,0 ^16,1 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 79.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}79,80-18] Institutu Hidrográficu, 1981, páxs. 79,80.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}80-19] 18,0 ^18,1 ^18,2 Institutu Hidrográficu, 1981, p. 80.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}81-20] Institutu Hidrográficu, 1981, p. 81.

[FOOTNOTEInstitutu_Hidrográficu1981{{{c}}}82-21] Institutu Hidrográficu, 1981, p. 82.

[Nota 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]