Cogeces de Íscar
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
Cogeces de Íscar ye un conceyu d'España, na provincia de Valladolid, comunidá autónoma de Castiella y Lleón. Tien una superficie de 13,41 km² con una población de 174 habitantes y una densidá de 12,98 hab/km².
 Cogeces de Íscar | |
|---|---|
.jpg) | |
| Alministración | |
| País |  España |
| Autonomía |  Castiella y Lleón |
| Provincia |  provincia de Valladolid |
| Partíu xudicial | Valladolid |
| Tipu d'entidá | conceyu d'España |
| Alcalde de Cogeces de Íscar | Valentín Cisneros Escribano |
| Nome oficial | Cogeces de Íscar (es)[1] |
| Códigu postal |
47440 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 41°24′21″N 4°32′41″W / 41.405833333333°N 4.5447222222222°O |
  Cogeces de Íscar Cogeces de Íscar (España)  | |
| Superficie | 13.41 km² |
| Altitú | 736 m |
| Llenda con | Megeces, Portillo, San Miguel del Arroyo, Mata de Cuéllar y Íscar |
| Demografía | |
| Población |
143 hab. (2023) - 69 homes (2019) - 72 muyeres (2019) |
| Porcentaxe | 0.03% de provincia de Valladolid |
| Densidá | 10,66 hab/km² |
| pueblos-espana.org… | |
 | |
Topónimu
editarEl nome de Cogeces puede derivar de «ccwecha» (coyer) por collecha. L'apellíu deber a la so pertenencia d'antiguo al señoríu de Íscar.[2]
Demografía
editarLa población sufrió un descensu importante debíu al éxodu rural asocedíu na segunda metá del sieglu XX, anque afortunadamente esti enclín paez enllancase debíu principalmente a la crecedera de la industria de los pueblos de la contorna, l'aumentu de la calidá de vida y, de resultes, el descensu de la mortalidá y el baxu costu del suelu edificable.
| 1857 | 1897 | 1920 | 1940 | 1960 | 1981 | 1991 | 2001 | 2014 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 386 | 423 | 480 | 656 | 341 | 168 | 160 | 148 | 148 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Situación xeográfica
editarTa asitiáu al marxe derechu del ríu Cega —nun valle ente dos colina—, a 736 msnm y dientro de la contorna denomada Tierra de Pinares, na llende cola provincia de Segovia. Ta alloñáu a unos 37 km de la capital vallisoletana, a 6 km de la villa de Íscar y a unos 15 km de la villa de Cuéllar.
Curtia hestoria
editarLa formación d'un nucleu de población nestes tierres en periodos anteriores a la Edá Media nun ta demostráu anguaño por cuenta de la falta d'investigaciones de calter arqueolóxicu, pero si que se sabe, a partir de la construcción de los sos monumentos y cases más llonxeves, qu'ésta foi zona de camín habitual ente les poblaciones vecines de Portillo y Íscar, tantu de pelegrinos, mercaderes o soldaos, y la so fundación oficial asítiase nel sieglu XI. [ensin referencies]
Repobláu en 1085 tres la Conquista de Toledo. Apaez documentáu per primer vegada en 1144. Nel conceyu vivió Don Juan de Zuñiga Ablanéu y Velasco, que yera amigu, conseyeru y capitán de la Guardia Real del Rei Carlos I según Comendador Mayor de Castiella.[ensin referencies]
Coles mesmes, ente les families pernomaes y nobles qu'antaño tuvieron la so morada nel pueblu figuren Ablanéu, Leiva, de la Corte o Hermosilla, toes elles venceyaes con influyentes families de Íscar y Cuéllar. [ensin referencies]
Mientres el periodu de la Edá Media dependía del señoríu de Iscar y asítiase como unu de los pueblos más importantes del mesmu. Dende la organización nel Antiguu Réxime del territoriu español en provincies y hasta principios del sieglu XX perteneció a la provincia de Segovia incorporándose darréu a la provincia de Valladolid. [ensin referencies]
Como parte de la historia de los sos habitantes puede cuntase con Vicente Sanz Matapozuelos nacíu nesti conceyu'l 19 d'abril de 1879 que foi un toreru famosu ente los sos contemporáneos. El día 5 d'abril de 1913 sufrió una terrible coyida na plaza de toros de Tetuán de les Victories que -y desfiguró la cara. El Conceyu de Matapozuelos (Valladolid) tien-y dedicada una cai.[3]
Comunicaciones
editarAnguaño facilitóse en gran parte la llegada y los accesos a esti conceyu dende tolos puntos de la provincia gracies a les recién reformes de caminos y carreteres, según distintes víes de nueva construcción, cuantimás cabo destacar la nueva autovía Valladolid - Segovia qu'entaína notablemente les comunicaciones dende les capitales hasta'l conceyu.
La so rede de comunicaciones ta dispuesta como sigue:
- La carretera provincial Valdestillas – Ponte Blanca, que traviesa'l cascu urbanu de Norte a Sur, (siendo esto interesáu porque la direición de la carretera ye Este Oeste) que xune'l términu municipal de Íscar con Megeces (VP-1102) y Cogeces (VP-1103) esviándose por dambes llocalidá (apocayá creóse un tramu de carretera que xune la VP-1102 en direición Megeces col principiu de la carretera VP-1202 y con nueva ponte que traviesa'l Cega),
- La carretera llocal Portillo – Cogeces VP-1202, (acabante reformar pa entainar el pasu de vehículos pesaos)
- La tamién local Cogeces – San Miguel del Arroyo VP-1203, (nuevamente asfaltada y pintada apocayá tiempu según esaniciada de curves peligroses al so pasu pel monte de San Miguel)
- L'autovía Valladolid – Segovia, terminada en 2008 y que facilita la llegada al pueblu dende dambes capitales poles distintes salíes que s'indiquen.
Tien amás comunicación colos pueblos estremeros al traviés de caminos rurales como'l camín del Matu que xune estos dos conceyos y que foi asfaltáu y pintáu apocayá hasta la llende de la provincia de Valladolid.
Coles mesmes como dos tales de calter históricu, escurren pol so términu municipal les cañaes Real Burgalesa y Real Lleonesa oriental.
Cuenta con un serviciu matutín diariu d'autobús direición Valladolid capital pasando por distintes poblaciones y en sentíu contrariu dende la capital pela tarde, dambes realizaes pola empresa de tresportes Cabrero, S.A.
Monumentos y llugares d'interés
editar- Ilesia parroquial de San Martín: ye d'estilu góticu y foi modificada nos sieglos XVI y XVII. La parte más antigua ye la del muro sur onde se topa una portada gótica calidable con arquivoltes de dientes de sierra y baquetones. Consta d'una sola nave zarrada con bóveda de cañón y afatada con yeserías barroques. L'edificiu tien una torre asitiada a los pies; aportar a los pisos cimeros por una escalera de cascoxu esterior.[4]
- De la perantigua ermita de la Madalena pocu sábese y solo pervive el nome dau al llugar, güei llamáu la Malena; lo mesmo que de la cruz de piedra que s'irguía xunto al camín de San Miguel, costeada en 1580 por Juan de Villareal, y dellos despoblaos altomedievales que les sos necrópolis alcontráronse dientro del términu de Cogeces de Íscar (Les Quintanas, El Conventu, Santa Cruz, etc.). [ensin referencies]
- Llugares y construcciones modernes
- La Casa de Cultura, asitiada al llau esquierdu del Conceyu, de cara a la Plaza Mayor, construyíu en 2005 con financiamientu conxuntu del Conceyu, Diputación de Valladolid y Xunta de Castiella y Lleón.
- El parque del campusantu, emplazado sobre l'antiguu campusantu de la llocalidá que taba n'estáu ruinosu. Aprovecháronse los restos de los sos murios y delles llábanes espuestes como una parte más del parque. Cuenta con zones de verde axardinaes una fonte y dellos bancos y xingadorios.
- El parque del Xuego Pelota, asitiáu na antigua cortil qu'esistía tres la Ilesia de San Martín. Dichu solar tien esti nome dende va décades por cuenta de que la mocedá del pueblu acostumaba a xugar a la pelota utilizando la fachada trasera de la ilesia como paré de frontón. Les instalaciones del parque son nueves y formar unos xingadorios, unos bancos y una pista deportiva con canastes de baloncestu.
Economía ya Industria
editarAño más tarde la esplotación yelsera remataría al amenorgase la calidá de les nueves vetes. Güei caltiénse la so edificación n'estáu abandonáu y semirruinoso.
La mayoría de la población autóctona establecen el so puestu de trabayu en llocalidaes estremeres como Iscar, Cuellar o inclusive Valladolid, moviéndose diariamente a los sos puestos de trabayu. El restu d'habitantes que realicen el so trabayu dientro del conceyu, dedíquense principalmente a l'agricultura y escepcionalmente a la ganadería del tipu vacunu.
Fiestes
editar- 13 d'agostu: esti día nun se presenta como fiestes patronales puramente dichu pero ye aprovecháu pa realizar les actividaes culturales y pa neños, y mientres la nueche la mocedá del pueblu aprovecha p'abrir les sos nueves "peñes" y empezar por adelantao la fiesta al traviés d'esta pre-viéspora. Escepcionalmente entámase dalgún tipu d'actuación, recital o conciertu.
- 14 d'agostu, la viéspora: ye tradicional el partíu solteros contra casaos a media tarde yá seya de fútbol o de baloncestu. Pela tarde prográmase dalguna actuación o festexu variáu y pela nueche celébrase'l típicu pregón de fiestes siempres al cargu de convidaos d'interés públicu, cola presentación del rei y reina de les fiestes escoyíos d'ente la mocedá, tres el pregón dexa pasu a l'actuación d'una orquesta.
- 15 d'agostu: festexos y actividaes variaes mientres la tarde y baille.
- 16 d'agostu, San Roque: de mañana ceo un pasacalles espierta a la población indicando l'empiezu del día grande, ye habitual mientres el mesmu esfrutar del espectáculu que da la mocedá del pueblu que sigue al pasacalles dempués de pasar la nueche anterior (y el día) entera de fiesta onde dalgún añu nun falta los bailles de xotes o les procesiones con ídolos paganos n'estructures improvisaes. Al mediudía celebra una misa n'honor al patrón del pueblu siguida d'una procesión onde se saca la talla del santu peles cais del pueblu amenizándola cola típica charanga del grupu "Los del Pisuerga". A la fin de la procesión la xente acostume a xintar nos chigres del pueblu tastiando les sos raciones variaes. Yá de nueche'l famosu concursu d'amarutes y un baille con discomovida anuncien el fin de les fiestes.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ COROMINAS, J.: Diccionariu Críticu Etimolóxicu de la Llingua Castellana, Madrid, 1954, t. I, p. 837.
- ↑ José Delfín Val. Llances, espaes y llances. Edita Xunta de Castiella y Lleón, Conseyería d'Educación y Cultura, 1996.
- ↑ José Carlos Caricotes Egido. Antiguu partíu xudicial de Olmedo. Tomu X. Catálogu Monumental de la provincia de Valladolid. Edita Diputación provincial de Valladolid, 1975. Edición: 2000 (facsímil de la 1ª edición de 1977). ISBN 84-500-2143-X
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cogeces de Íscar.
Datos: Q1921021- Multimedia: Cogeces de Íscar
