Wikipedia

Declinación del griegu antiguu

La declinación del griegu antiguu espresa numberoses rellaciones gramaticales dientro de la oración. El griegu antiguu ye una llingua flexiva na cual el sistema nominal (sustantivos, axetivos, pronomes y determinantes) indica la so función sintáctica per mediu de sufixos:

Casos editar

Nominativu editar

El casu nominativu utilízase principalmente coles funciones de suxetu y atributu. Sigue una llista detallada:

  • Suxetu: ὁ παῖς παίζει, «el neñu xuega».
  • Predicáu (atributu): Κῦρος βασιλεὺς ἐγένετο, «Ciro foi rei».
  • Esclamativu: Νήπιος, «¡Neciu!».
  • Vocativu: ὁ παῖς ἀκολούθει, «neñu, síguime»; Ζεῦ πάτερ, ᾿Ηέλιός τε, «¡oh, padre Zeus y Heliu!»; ὦ φίλ' Αἴας, φίλος ὦ Μενέλαε, «¡oh, envaloráu Ayante; oh, envaloráu Menelao!».

Vocativu editar

El casu vocativu utilizar p'apelar a la persona a la que se dirixe la pallabra:

  • Vocativu: ὦ ἄνδρες ᾿Αθηναῖοι, «¡oh, atenienses!».

Acusativu editar

El casu acusativu utilízase principalmente coles funciones de complementu direutu, predicativu y circunstancial d'espaciu o tiempu. Sigue una llista detallada:

  • Suxetu d'una oración d'infinitivu: λέγει σε ἐλθεῖν, «diz que tu vinisti».
  • Complementu direutu (oxetu esternu): τύπτω τὸν δοῦλον, «cuto al esclavu»
    • Utilizar con sentíos que n'español son intransitivos:
      • beneficiar o perxudicar: ὁ Σωκράτης οὐδένα ἠδίκησεν, «Sócrates nun foi inxustu con naide».
      • fuxir, escapar, escondese: φεύγειν τὸν πατέρα', «fuxir del so padre».
      • tener un sentimientu (medrana, vergüenza): εὐλαβοῦ ψόγο, «cúriate de reprochar».
  • Complementu direutu (oxetu internu):
    • etimolóxicu: μάχην ἐμάχοντο, «lluchaben nuna batalla».
    • de significáu relativu al verbu: πόλεμον ἐστράτευσαν, «tomaron parte nuna guerra».
    • determinación d'un acusativu internu sobrentendíu: γάμους ἑστιᾶν, «entamar una llacuada de bodes»
    • con determinación alverbial: μέγα ψεύδεται, «miente grandemente».
    • efeutu de l'acción verbal: ἕλκος οὐτάσαι, «producir una mancada».
  • Complementu direutu (con dos acusativos): διδάσκω τοὺς παῖδας τὴν γραμματικήν, «enseño a los neños gramática».
  • Complementu direutu (con predicáu): ἔλαβε τοῦτο δῶρον, «recibió eso como regalu».
  • De rellación: κεφαλὴν ἴκελος Διί, «paecíu na cabeza a Zeús».
  • D'estensión:
    • nel espaciu: πλεῖν θάλασσαν, «navegar pel mar».
    • nel tiempu: ἔμεινεν ἡμέρας πέντε, «quedóse cinco díes».
  • Alverbial: τὴν ταχίστην, «pol [camín] más curtiu»; τέλος, «por fin».
  • De direición: ἧλθες ῎Αργος, «vinisti a Argos».
  • Absolutu: προσταχθὲν ἀναχωρῆσαι, «siendo ordenada la retirada».

Xenitivu editar

El casu xenitivu utilízase principalmente cola función de complementu del nome (posesión), anque tamién toma parte de les funciones del antiguu casu ablativu. Sigue una llista detallada:

  • Con sustantivos:
    • de parentescu: Σωκράτης ὁ Σωφρονίσκου, «Sócrates, el fíu de Sofronisco».
    • de propiedá: ἡ οἰκία τοῦ πατρός, «la casa del padre».
    • de materia: τεῖχος λίθου, «paré de piedra».
    • de conteníu: δέπας οἴνου, «una copa de vinu».
    • de preciu: δοῦλος πέντε μνῶν, «un esclavu que val cinco mines».
    • d'autor:Δημοσθένους λόγος, «un discursu de Demóstenes».
    • de causa: γραφὴ κλοπῆς, «acusación de robu».
    • calidable: πολίτου ἀρετή, «virtú ciudadana».
    • de denominación: ᾿Ιλίου πτολίεθρον, «la ciudá de Troya».
  • Partitivu: πότερος τῶν ἀδελφῶν;, «¿cuál de los hermanos?».
  • Suxetivu: ὁ φόβος τῶν πολεμίων, «el mieu que tienen los enemigos».
  • Oxetivu: ὁ φόβος τῶν πολεμίων, «el mieu que se tien a los enemigos».
  • Con axetivos:
    • de pertenencia: νεὼς τοῦ ᾿Απόλλωνος ἱερός, «templu consagráu a Apolo»
    • de participación: μέτοχος τοῦ πόνου, «parte del trabayu».
    • de potencia: ἐγκρατὴς ἑαυτοῦ, «amu d'unu mesmu».
    • de plenitú: πλέος εὐφροσύνης, «llenu d'allegría».
    • de conocencia o memoria: ἔεμπειρος τῶν ὁδῶν, «conocedos de los caminos».
    • de preciu o valor: πλείστου ἄξιος, «de gran valor».
  • Con alverbios: πέραν τοῦ ποταμοῦ, «al otru llau del ríu»; πῶς ἔχεις δόξης;, «¿cómo tienes d'opinión? [¿Qué opines?]».
  • Con verbos:
    • de participación: μετεῖχον τῆς ἑορτῆς, «participaben de la fiesta»; πίνειν τοῦ οἴνου, «beber vinu».
    • de beneficiu: ἀπολαύειν τοῦ βίου, «esfrutar de la vida».
    • d'alcordanza o curiáu: ἐπιλανθάνεσθαι τῶν φίλων, «escaecese de los amigos»; κήδεται ἑαυτοῦ, «curia de sí mesmu».
    • de tactu o entamu: λαμβάνειν τῆς χειρός, «coyer de la mano»; ἄρχεσθαι τῆς παιδείας, «empezar la educación».
    • de deséu o llogru: ἐραν τῶν ἀδυνάτων, «querer lo imposible»; τυγχάνειν τοῦ σκοποῦ, «algamar l'oxetivu».
    • de gobiernu o poder: ἐβασίλευε τῶν Περσῶν, «reinaba sobre los perses».
    • de bayura: εὐπορεῖν χρημάτων, «tener enforma dineru».
    • de xuiciu o acusación: ἀσεβείας κρίνειν, «xulgar de impiedad».
    • de compra o venta: πρίασθαι 'ταλάντου, «mercar por un talentu».
    • de perceición: ἀκούω τῶν λόγων, «oyo les pallabres».
    • compuestos con κατά: καταγελᾶν τίνος, «rise de daquién».
    • compuestos con otra preposición: ὑπεραλγῶ τῆς πατρίδος, «siento pena de la patria».
  • De separación: παύεσθαι μάχης, «cesar na batalla».
  • D'ausencia: πόλις κενὴ ἀνδρῶν, «ciudá carente d'homes».
  • De comparanza: νεώτερος σοῦ, «más mozu que tu».
  • De causa: θαυμάζω σε τῆς σωφροσύνης, «te almiro pola to moderación».
  • Esclamativu: φεῦ τοῦ ἀνδρός, «¡ai del home!»
  • De tiempu: ἑκάστου ἔτους, «tolos años».
  • D'espaciu: θέουσαι πεδίοιο, «corriendo pola llanura».
  • Axente: πρὸς πάντων ἐπονομαζόμενος, «llamáu per tol mundu».
  • Absolutu: οὐδενὸς κωλύοντος, «ensin que naide lo torgar».

Dativu editar

El casu dativu utilízase principalmente cola función de complementu indireutu y de circunstancial qu'indique puntu exactu nel espaciu o'l tiempu. Toma coles mesmes parte de les funciones de los antiguos casos ablativu y llocativu. Sigue una llista detallada:

  • Complementu indireutu: δώσω σοι τὰς πόλεις, «te voi dar les ciudaes».
  • Con verbos:
    • de proximidá: πλησιάζειν αὐτῷ, «averase a él».
    • de roxura, irritación o hostilidá: πολεμεῖν τοῖς ᾿Αθηναίοις, «lluchar contra los atenienses».
    • de compañía o persecución: ἀκολουθεῖν τῷ βασιλεῖ, «siguir al rei».
    • d'ayuda o auxiliu: βοηθεῖν τοῖς φίλοις, «ayudar a los amigos».
    • d'unión, amiestu o rellación: ὁμιλεῖν μοι, «tratar conmigo».
    • con terciopersonales: πρέπει μοι οὐκ εἴκειν, «me convien nun vencer.»
  • Con axetivos:
    • d'igualdá: τὰ αὐτὰ Κύρῳ ὅπλα, «les mesmes armes que Ciro».
    • de benvolencia o hostilidá: ἐναντίος τῇ γνώμῃ, «contrariu a la opinión».
    • de parentescu o comunidá: πράξεις κοιναὶ πᾶσιν, «fechos comunes a toos».
  • Con alverbios: ὁμοίως ἐκείνῳ, «igual qu'aquél».
  • Con compuestos de preposición: ἐπιβουλεύειν τῷ δήμῳ, «conspirar contra'l pueblu».
  • Con sustantivos: ἡ τοῖς φίλοις βοήθεια, «l'ayuda a los amigos».
  • D'interés: πᾶς ἀνὴρ αὑτῷ πονεῖ, «cada home trabaya pa sí».
  • Posesivos: πολλοί μοι φίλοι εἰσίν, «hai munchos amigos pa mi [tengo munchos amigos]».
  • Éticu: βέβηκεν ἡμῖν ὁ ξένος, «se nos foi'l güéspede».
  • Axente: πάνθ' ἡμῖν πεποίηται, «tou ta fechu por nós».
  • De rellación: τέθνηχ' ἡμῖν πάλαι, «pa nós va tiempu que morrió».
  • Presea: ὁρῶμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς, «víen colos güeyos».
  • De causa: τελευτᾶν νόσῳ, «morrer por enfermedá».
  • De motivu: ἁμαρτάνομεν ἀγνοίᾳ, «equivocámonos por inorancia».
  • De manera: σιγῇ, «en silenciu».
  • De puntu de vista: ὕστερος τῇ τάξει, «el postreru por posición».
  • De midida: πολλῷ ὕστερον, «enforma dempués».
  • Llocativu (estáticu): Μαραθῶνι, «en Maratón».
  • Llocativu (direición): πεδίῳ ἔπεσε, «cayó a tierra».
  • De tiempu: τῇδε τῇ νυχτί, «esta nueche».

Artículu editar

Ver tamién: Artículu en griegu
Artículu definíu en griegu clásicu

Casu

Singular

Plural Dual
Masculín Femenín Neutru Masculín ! Femenín Neutru Común
Nominativu ὁ
ho		 ἡ
hē		 τό
to 		οἱ
hoi		 αἱ
hai		 τά
ta 		τω
tō
Acusativu τόν
ton		 τὴν
tēn		 τό
to 		τοὺϛ
tous		 τάϛ
tās		 τά
ta 		τῶ
tō
Xenitivu τοῦ
tou		 τῆϛ
tēs		 τοῦ
tou 		τῶν
tōn		 τῶν
tōn		 τῶν
tōn 		τοῖν
toin
Dativu τῷ
tō		 τῇ
tē		 τῷ
tō 		τοῖϛ
tois		 ταῖϛ
tais		 τοῖϛ
tois 		τοῖν
toin

Axetivos editar

La declinación de los axetivos ye, en realidá, la mesma que la de los sustantivos correspondientes a la forma utilizada en cada unu de los xéneros. Numbérense de siguío les distintes clases d'axetivos con referencia al sustantivu qu'en cada xéneru sirve de modelu.

Axetivos de tres terminaciones editar

Tipu Xéneru Forma Declinación
I masc. δίκαι-ος como βίος (2ª dec.)
fem. δικαί-α como λύρα (1ª dec. I)[nota 1]
neutr. δίκαι-ον como μέτρον (2ª dec.)
II masc. δῆλ-ος como βίος
fem. δήλ-η como τιμή (1ª dec. III)
neutr. δῆλ-'ον como μέτρον

Los axetivos comparativos en -τερος /α /ον y los axetivos verbales en -τέος /α /ον tornen como'l tipu I.

Axetivos irregulares editar

Son irregulares los axetivos μέγας (grande) y πολύς (enforma), que se tornen de la siguiente manera:

Númberu Caso Masculín Femenín Neutru Númberu Caso Masculín Femenín Neutru
Singular N. μέγας μεγάλη μέγα Singular N. πολύς πολλή πολύ
A. μέγαν μεγάλην μέγα A. πολύν πολλήν πολύ
G. μεγάλου μεγάλης μεγάλου G. πολλοῦ πολλῆς πολλοῦ
D. μεγάλῴ μεγάλῃ μεγάλῳ D. πολλῷ πολλῇ πολλῷ
Plural N. μεγάλοι μεγάλαι μεγάλα Plural N. πολλοί πολλαί πολλά
A. μεγάλους μεγάλας μεγάλα A. πολλούς πολλάς πολλά
G. μεγάλων μεγάλων μεγάλων G. πολλῶν πολλῶν πολλῶν
D. μεγάλοις μεγάλαις μεγάλοις D. πολλοίς πολλαίς πολλοίς

Sustantivos editar

Primer declinación editar

Caso fem. I tipu fem. II tipu fem. III tipu masc. IV tipu masc. V tipu
Singular N. λύρα γλῶσσα τιμή νεανίας πολίτης
V. λύρα γλῶσσα τιμή νεανία πολῖτα
A. λύραν γλῶσσαν τιμήν νεανίαν πολίτην
G. λύρας γλώσσης τιμῆς νεανίου πολίτου
D. λύρᾳ γλώσσῃ τιμῇ νεανίᾳ πολίτῃ
Plural N. λύραι γλῶσσαι τιμαί νεανίαι πολῖται
V. λύραι γλῶσσαι τιμαί νεανίαι πολῖται
A. λύρας γλώσσας τιμάς νεανίας πολίτας
G. λυρῶν γλωσσῶν τιμῶν νεανιῶν πολιτῶν
D. λύραις γλώσσαις τιμαῖς νεανίαις πολίταις
  • El I tipu entiende aquellos sustantivos femeninos a que la so -α preciede ρ, ι o ε (ej. λύρα). Estos denominar "alfa pura" porque se caltién en tola declinación.
  • El II tipu entiende toos aquellos sustantivos femeninos precedíos de σ, σσ, ττ, λλ, ξ, ψ, αιν, ειν, οιν (ej. γλῶσσα). Estos denominar "alfa impura", porque camuden el so α por η en xenitivu y dativu (dambos singulares).
  • El III tipu entiende'l restu de sustantivos femeninos (ej. τιμή).
  • El IV tipu entiende los sustantivos masculinos que'l so tema acaba como l'I tipu (ej. νεανίας).
  • El V tipu entiende'l restu de sustantivos masculinos (ej. πολίτης) y, como'l IV tipu, tien -ς nel nominativu y forma el xenitivu en -ου.
  • El plural ye idénticu pa tolos tipos d'esta flexón.
  • Tolos casos lleven l'acentu na mesma sílaba que'l nominativu, sacante'l xenitivu plural, que tien circunflexu na postrera. Nesti estrémase esti casu del xenitivu plural de munchos sustantivos de la segunda declinación (como λόγος, xen. pl. λόγων).
  • El acentu circunflexu de la penúltima sílaba convertir n'agudu nos casos en que la postrera vocal ye llarga. De la mesma, l'agudu de la postrera sílaba ye llarga pasa a ser circunflexu cuando la postrera vocal ye curtia.
  • En Homero y el xónicu atópase -η nel singular I y IV tipu (σοφίη); nel xenitivu plural les desinencies -άων, -έων; nel dativu plural -ῃσι, -ῃς. Nel V tipu, nominativos en -α (ἱππότα); nel IV y V, xenitivu singular en -αο, εω, -ω.
  • Emprestar a tracamundiu'l xenitivu singular y acusativu plural del I tipu, que se suelen estremar pol artículu, si apaez; y el xenitivu singular del IV y V, idénticu al de la segunda declinación.
  • Nel V tipu dar n'ocasiones del vocativu -η (ἀτρείδης).
  • Dellos sustantivos caltienen -α- en tola flexón (ej. μνᾶ -ᾶς, χρόα -ας); otros caltienen la -η- en tol singular (ej. χόρη -ης, δέρη -ης, ἔρση -ης).
  • Τόλμα, ἔρευνα y δίαιτα siguen l'II tipu.
  • Esta declinación corresponder cola primera y quinta del llatín.

Segunda declinación editar

Caso Masc./fem. Neutru
Singular Plural Dual Singular Plural Dual
N. βίος βίοι βίω μέτρον μέτρα μέτρω
V. βίε βίοι βίω μέτρον μέτρα μέτρω
A. βίον βίους βίω μέτρον μέτρα μέτρω
G. βίου βίων βίοιν μέτρου μέτρων μέτροιν
D. βίῳ βίοις βίοιν μέτρῳ μέτροις μέτροιν
  • L'acentu caltiénse invariable en tolos casos sacante nes pallabres preparoxítones, que se converten en paroxítones cuando la postrera sílaba ye llarga (ej. ἄγγελος, ἀγγέλου).
  • En Homero y el xónicu atópase'l dativu plural -οισι.
  • Esta declinación correspuende a la segunda y cuarta del llatín.

Tercer declinación editar

Xeneralmente apliquen les siguientes terminaciones:

Singular Plural
Nominativu -ς / -tema con allargamientu -ες
Vocativu -igual a la nominativa / -tema pura -ες
Acusativu -α/-ν -ας
Xenitivu -ος -ων
Dativu -ι -σι(ν)

Nominativu sigmático editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín y femenín:

Númberu Caso Oclusives Temes en -ντ Temes en líquida Temes en nasal
Gutural Llabial Dental
Singular N. φύλαξ φλέψ λαμπάς λυθείς ἄλς ρίς
V. φύλαξ φλέψ λαμπάς λυθείς ἄλς ρίς
A. φύλακα φλέβα λαμπάδα λυθέντα ἃλα ρῖνα
G. φύλακος φλέβος λαμπάδος λυθέντος ἁλός ρινός
D. φύλακι φλεβί λαμπάδι λυθέντι ἁλί ρινί
Plural N. φύλακες φλέβες λαμπάδες λυθέντες ἃλες ρῖνες
V. φύλακες φλέβες λαμπάδες λυθέντες ἃλες ρῖνες
A. φύλακας φλέβας λαμπάδας λυθέντας ἃλας ρῖνας
G. φύλακων φλέβων λαμπάδων λυθέντων ἁλῶν ρινῶν
D. φύλαξι φλεψί λαμπάσι λυθεῖσι ἁλσί ρισί
  • Nes temes n'oclusiva, ésta combínase cola -ς del nominativu y vocativu singular y del dativu plural de la siguiente manera:
    • γ / κ / χ = -ξ
    • β / π / φ = -ψ
    • δ / τ / θ = -ς
Asina pos: φυλακ-ς = φύλαξ; μαστιγ-ς = μάστιξ; βηχ-ς = βήξ; γυπ-ς = γύψ; φλεβ-ς = φλέψ; κατηλιφ-ς = κατῆλιψ; ἐσθητ-ς = ἐσθής; λαμπαδ-ς = λαμπάς; κορυθ-ς = κόρυς.
  • Les temes en -ντ pierden la terminación delantre de -ς nel nominativu y vocativu singular y nel dativu plural, allargando por compensación la vocal precedente: λυθεντ-ς = λυθείς; διδοντ-ς = διδούς; ἱσταντ-ς = ἱστάς; δεικνυντ-ς = δεικνύς.
  • Les temes en nasal perder delantre de -ς: ριν-ς = ρίς. Allarga la vocal por compensación: ἑν-ς = εἷς.
  • En delles temes en dental nun apaez la ς nel vocativu: παῖς, voc. παῖ.
  • Nes temes monosilábiques d'esta declinación acentuar na postrera sílaba el xenitivu y el dativu, y na primera'l restu de casos: φλεβός, xen. φλέβα ac. Sicasí βάς tien el xenitivu βάντος; ὤν, ὄντος; πᾶς el xenitivu plural πάντων; παῖς el xenitivu plural παίδων.
  • La tema en dental ποδ- presenta un nominativu anómalu ποῦς n'áticu. El dativu plural homéricu ye πόδεσσι o ποσσί.
  • Les temes en -κτ, νυκτ- y ἀνακτ- nun amuesen la τ. La tema en -ρτ δαμαρτ- queda amenorgáu a δάμαρ en nominativu.
  • Los neutros nun tomen ς en nominativu singular y adopten la desinencia -α en nominativu, vocativu y acusativu plural. Asina pos: σῶμα, -ατος en plural σώματα (el nominativu perdió la τ final); λυθέν, -έντος, plural λυθέντα; γάλα, -ακτος (pierde la -κτ final en nominativu); ἓν, -ἑνός (neutru de εἷς, que nun tien plural); πᾶν, παντός (pierde la τ en nominativu). Φῶς, φωτός, πέρας, -ατος; κέρας, -ατος, etc. tórnense como σῶμα.

Nominativu asigmático editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín y femenín:

Númberu Caso Temes en líquida Temes en nasal Temes en -ντ
Con vocal llarga Con alternanza Con vocal llarga Con alternanza
Singular N. θήρ ρήτωρ ἀγών ἡγεμών γέρων
V. θήρ ρῆτορ ἀγών ἡγεμών γέρων
A. θῆρα ρήτορα ἀγῶνα ἡγεμόνα γέροντα
G. θηρός ρήτορος ἀγῶνος ἡγεμόνος γέροντος
D. θηρί ρήτορι ἀγῶνι ἡγεμόνι γέροντι
Plural N. θῆρες ρήτορες ἀγῶνες ἡγεμόνες γέροντες
V. θῆρες ρήτορες ἀγῶνες ἡγεμόνες γέροντες
A. θῆρας ρήτορας ἀγῶνας ἡγεμόνας γέροντας
G. θηρῶν ρήτορων ἀγώνων ἡγεμόνων γερόντων
D. θηρσί ρήτορσι ἀγῶσι ἡγεμόσι γέρουσι
Dual N/V/A. θῆρε ρήτορε ἀγῶνε ἡγεμόνε γέροντε
G/D. θηροῖν ρητόροιν ἀγώνοιν ἡγεμόνοιν γερόντοιν
  • Nes temes con alternanza apaez la vocal llarga de la tema en nominativu singular (ρήτωρ, ἡγεμών) y la curtia nel restu de los casos (ρήτορος, ἡγεμόνος). Nos que tienen acentuada la postrera sílaba (como ἡγεμών) y los participios (λύων), el vocativu ye igual al nominativu.
  • Les temes en -ντ pierden la τ en nominativu y vocativu singular.
  • En dativu plural de les temes en -ντ, la vocal de la tema allargar por compensación al sumir el grupu ντ (γεροντσι = γέρουσι). La ν sume nes temes en nasal (ἀγωνσι = ἀγῶσι).
  • Les temes neutres tienen vocal curtiu en nominativu y vocativu singular y α en nominativu, acusativu y vocativu plural (εὒδαιμον, -ονος, νέκταρ, -αρος).
  • Σωτήρ, tema con vocal llarga, tien como esceición el vocativu σῶτερ.

Temes en -υ y -ευ editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín, femenín y neutru:

Númberu Caso Masculinos y femeninos Neutros
I tipu II tipu III tipu IV tipu I tipu II tipu
Singular N. σῦς γλυκύς βασιλεύς πέλεκυς γλυκύ ἄστυ
V. σῦ γλυκύ βασιλεῦ πέλεκυ γλυκύ ἄστυ
A. σῦν γλυκύν βασιλέα / βασιλῆ πέλεκυν γλυκύ ἄστυ
G. συός γλυκέος βασιλέως πελέκεως γλυκέος ἄστεως / ἄστεος
D. συί γλυκεῖ / γλυκέϊ βασιλεῖ / βασιλέϊ πελέκει γλυκεῖ / γλυκέϊ ἄστει / ἄστεϊ
Plural N. σύες γλυκεῖς βασιλεῖς / βασιλῆς πελέκεις γλυκέα ἄστη / ἄστεα
V. σύες γλυκεῖς βασιλεῖς / βασιλῆς πελέκεις γλυκέα ἄστη / ἄστεα
A. σύας / σῦς γλυκεῖς βασιλέας / βασιλεῖς πελέκεις / πελέκεας γλυκέα ἄστη / ἄστεα
G. συῶν γλυκέων βασιλέων πελέκεων γλυκέων ἄστεων
D. συσί γλυκέσι βασιλεῦσι πελέκεσι γλυκέσι ἄστεσι
Dual N/V/A. σύε γλυκέε βασιλέε / βασιλῆ πελέκει γλυκέε ἄστει
G/D. συοῖν γλυκέοιν βασιλέοιν πελέκοιν γλυκέοιν ἀστέοιν
  • El I tipu nun tien ε na tema en tola flexón. La desinencia d'acusativu ye paralela a hai en χάρις, por casu.
  • Nel restu de los tipos alternen los xenitivos en -ος y -ως, más propiu del dialeutu áticu.
  • Nel III tipu apaez la desinencia xeneral d'acusativu singular -α.
  • El nominativu plural del II y IV tipu vien de la contraición ε + ε (γλυκέες = γλυκεῖς).
  • L'acusativu plural d'II y V tipu ye igual al nominativu.
  • Los neutros tomen α nel plural como regla xeneral. El II tipu contrái ε + α en η.
  • En dellos dialeutos apaez η na tema del III tipu (xenitivu βασιλῆος).
  • Δόρυ (neutru) y γόνυ siguen la flexón de σῶμα (plural δόρατα, δούρατα en dialeutu xónicu).
  • Ζεύς tien flexón especial (voc. Ζεῦ, ac. Δία, xen. Διός, dat. Διί). Tamién puede atopase el xenitivu Ζηνός, dativu Ζηνί, acusativu Ζῆνα y Ζῆν.

Temes en -ι y -ει editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín y femenín:

Singular Plural Dual
Caso I tipu II tipu I tipu II tipu I tipu II tipu
N. οἶς πόλις οἶες πόλεις οἶε πόλεε
V. οἶ πόλι οἶες πόλεις οἶε πόλεε
A. οἶν πόλιν οἶς πόλεις οἶε πόλεε
G. οἰός πόλεως οἰῶν πόλεων οἰοῖν πόλεοιν
D. οἰί πόλει οἰσί πόλεσι οἰοῖν πόλεοιν
  • Esisten dellos neutros d'II tipu d'esta flexón, como σίναπι, -εως.
  • Los dialeutos caltienen la ι ensin ε del I tipu nel II (xen. πόλιος, dat. πόλι, nom. pl. πόλιες, xen. pl. πολίων, dat. pl. πόλισι, ac. pl. πόλιας), o xeneralicen la η na tema (xen. πόληος, dat. πόληι, nom. pl. πόληες, ac. pl. πόληας); nesti postreru caso la desinencia d'acusativu singular ye -α (πόληα).
  • En dellos dialeutos atópase ὄϊς por οἶς, con xen. ὄϊος (dat. pl. ὀΐεσσι, ὄεσσι).

Temes en diptongu editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín y femenín:

Singular Plural Dual
Caso En -αυ En -ου En -αυ En -ου En -αυ En -ου
N. γραῦς βοῦς γρᾶες βόες γρᾶε βόε
V. γραῦ βοῦ γρᾶες βόες γρᾶε βόε
A. γραῦν βοῦν γραῦς βοῦς γρᾶε βόε
G. γραός βοός γραῶν βοῶν γραοῖν βοοῖν
D. γραΐ βοΐ γραυσί βουσί γραοῖν βοοῖν
  • Los diptongos αυ y ου a final de tema dan llugar a esta flexón.
  • En Homero atópase γρηῦς por γραῦς, esto ye, torna cola vocal llarga η.
  • Tamién son homéricos l'acusativu plural βόας y el dativu plural βόεσσι, de βοῦς.
  • Ναῦς almite dos flexión: xen. νεώς, dat. νηί, ac. ναῦν, voc. ναῦ, nom. y voc. pl. νῆες, xen. pl. νεῶν, dat. pl. ναυσί, ac. pl. ναῦς o bien (en xónicu y homéricu): nom. νηῦς, xen. νηός, dat. νηί, ac. νῆα, nom. pl. νῆες o νέες, xen. pl. νηῶν, dat. pl. νηυσί, νέεσσι o νήεσσι, ac. pl. νῆας.

Temes en -ω editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín y femenín:

Casos Masculín Femenín
Singular Plural Dual
N. ἥρως ἥρωες *** ἥρωε πειθώ
V. ἥρως ἥρωες *** ἥρωε πειθοῖ
A. ἥρωα* ἥρωας *** ἥρωε πειθώ
G. ἥρωος* ἡρώων ἡρώοιν **** πειθοῦς
D. ἥρωι ** ἥρωσι ἡρώοιν **** πειθοῖ
  • * o ἥρω
  • ** o ἥρῴ
  • *** o ἥρως
  • **** o ἥρῴν
  • Como puede trate, tien formes tamién de la declinación ática.
  • Εἰκών y ἀηδών, temes en ν, tienen formes d'esta flexón (xen. εἰκοῦς, ac. εἰκώ, xen. ἀηδοῦς, voc. ἀηδοῖ).

Temes en -ς editar

Inclúi sustantivos de xéneru masculín, femenín y neutru:

Númberu Casos Masc. y fem. Femeninos Neutros
En ας En ες Con alternanza
Singular N. τριήρης αἰδώς κέρας εὐγενές γένος
V. τριήρες αἰδώς κέρας εὐγενές γένος
A. τριήρη/εα αἰδῶ κέρας εὐγενές γένος
G. τριήρους/εος αἰδοῦς κέρως εὐγενοῦς/έος γένους/εος
D. τριήρει αἰδοῖ κέρᾳ εὐγενεῖ γένει
Plural N. τριήρεις/εες κέρα εὐγενῆ/έα γένη/εα
V. τριήρεις/εες κέρα εὐγενῆ/έα γένη/εα
A. τριήρεις Nun tien κέρα εὐγενῆ/έα γένη/εα
G. τριήρων/εων κέρῶν εὐγενῶν/έων γένῶν/έων
D. τριήρεσι κέρασι εὐγενέσι γένεσι
Dual N.A.V. τριήρει/εες Nun tien κέρα εὐγενεῖ γένει
G.D. τριήροιν/εοιν κερῷν εὐγενοῖν/έοιν γένοῖν/έοιν
  • En dellos dialeutos suelen atopase les formes non contractas, amosaes tres la barra (/).
  • La ς, por cayida intervocálica, apaez namái en dellos casos.
  • Los neutros tienen alternanza temática de ε (γένεσι) o (γένος).
  • Los neutros tomen α nel nom., voc. y ac. pl., que se contraer en η o ᾶ.
  • L'acusativu plural τριέρεις ye influencia del nominativu.
  • El xenitivu γένους puede confundise fácilmente con un ac. pl. de la 2ª declinación.
  • Κέρας sigue n'ocasiones la flexón de σῶμα (xen. κέρατος, nom. pl. κέρατα). Otros neutros camuden la α de la tema por ε y siguen la flexón de γένος (οὗδας, -εος). Otros caltienen la α ensin contraer (γῆρας, -αος). De los neutros con alternanza atopar en Homero xenitivos en -ευς (contraición xónica de ε + ο) como θάρσευς y dativos plurales en -εσσι (βέλεσσι).
  • Nos masculinos y femeninos l'acusativu singular ye, tres vocal temática, α (contraición de ε + α). Asina: ἐνδεής, ac. ἐνδεᾶ; ὑγιής, ὑγιᾶ. Asina mesmu, los neutros χρέος y κλέος tien el nom. y ac. pl. χρέα y κλέα.
  • Dempués de ε na tema, sobremanera en nomes propios, produzse doble contraición. Asina, la tema Περικλεεσ-:
    • N. Περικλῆς, V. Περίκλεις, A. Περικλέα, G. Περικλέους, D. Περικλεῖ.
  • Dellos nomes propios masculinos tomen desinencies de la 1ª declinación: Σωκράτης, ac. Σωκράτην o Σωκράτη.
  • Nel dialeutu épicu caltiénse, en nomes propios, la η a lo llargo de tola flexón: ῾Ηρακλῆς, xen. ῾Ηρακλῆος, etc.

Pronomes editar

Pronomes personales editar

Les formes del pronome personal ente paréntesis son dialeutales:

Númberu Caso 1ª persona 2ª persona 3ª persona
Singular N. ἐγώ (ἐγών) σύ (τύνη)
A. ἐμέ / με σέ / σε ἕ / ἑ (ἑέ)
G. ἐμοῦ / μου (ἐμεῦ, ἐμεῖο, ἐμέθεν) σοῦ / σου (σέο, σευ, σεῖο, σέθεν, τεοῖο) οὗ / οὑ (ἕο, εὑ, εἷο, ἕθεν)
D. ἐμοί / μοι σοί / σοι (τοι, τεΐν) οἷ / οἱ (ἑοῖ)
Plural N. ἡμεῖς (ἄμμες, ἡμέες) ὑμεῖς (ὑμέες, ὔμμες) σφεῖς
A. ἡμᾶς (ἡμέας, ἄμμε) ὑμᾶς (ὑμέας, ὔμμε) σφᾶς (σφέας, σφεῖας)
G. ἡμῶν (ἡμέων ἡμείων) ὑμῶν (ὑμέων, ὑμείων) σφῶν (σφέων, σφείων)
D. ἡμῖν (ἄμμι) ὑμῖν (ὔμμι) σφίσι / σφισι (σφι)
  • Cabo remarcar la diferencia ente formes tóniques enfátiques y átones non enfátiques nel singular y el dativu plural de la 3ª persona.

Pronomes reflexivos editar

  • La 1ª persona tien tamién un reflexivu ἐμαυτοῦ (como βίος, τιμή) en singular y ἡμῶν αὐτῶν (con formes de αὐτός) nel plural.
  • La 2ª persona tien un reflexivu σεαυτοῦ o σαυτοῦ, tornáu como'l de la primer persona.
  • El paradigma de la 3ª persona reseñáu na tabla anterior emplegar n'áticu como reflexivu indireutu, esto ye, referíu al suxetu de la oración principal. Nel usu non reflexivu utilízase, tamién n'áticu, οὖτος o ἐκεῖνος pal nominativu (singular y plural) y αὐτοῦ pa los demás casos.
  • Esiste coles mesmes un reflexivu direutu de 3ª persona: ἑαυτοῦ o αὑτοῦ tornáu en singular como ἐμαυτοῦ pero col neutru ἑαυτό o αὑτό. En plural hai tres tipos de flexón: ἑαυτῶν, ἑαυτοῖς, etc.; αυτῶν, αυτοῖς, etc. y σφῶν αυτῶν, etc.
Pronome reflexivu
Caso Singular Plural Dual
Masc. Fem. Neut. Masc. Fem. Neut. Común
N. αὐτός αὐτή αὐτό αὐτοί αὐταί αὐτά αὐτώ
A. αὐτόν αὐτήν αὐτό αὐτούς αὐτάς αὐτά αὐτώ
G. αὐτοῦ αὐτῆς αὐτοῦ αὐτῶν αὐτῶν αὐτῶν αὐτοῖν
D. αὐτῷ αὐτῇ αὐτῷ αὐτοῖς αὐταῖς αὐτοῖς αὐτοῖν

Pronomes posesivos editar

  • Posesivos non reflexivos y non enfáticos: el xenitivu de los pronomes personales y el de αὐτός pa la 3ª persona.
  • Posesivos non reflexivos y enfáticos: ἐμός /ή /όν (1ª sing.), σός /ή /όν (2ª sing.), ἡμέτερος /α /ον (1ª pl.), ὑμέτερος /α /ον (2ª pl.). Pa la 3ª persona (singular y plural) utilízase'l xenitivu de οὗτος o ἐκεῖνος.
  • Posesivos reflexivos y non enfáticos: Pa la 1ª y 2ª persona los mesmos que nel casu anterior; pa la 3ª ἑαυτοῦ (sing.) y ἑαυτῶν o σφέτερος /α /ον (plural).
  • Posesivos reflexivos y enfáticos: ἐμαυτοῦ (1ª sing.), σεαυτοῦ (2ª sing.), ἑαυτοῦ (3ª sing.), ἡμῶν αὐτῶν o ἡμέτερος αὐτῶν (1ª pl.), ὑμῶν αὐτῶν o ὑμέτερος αὐτῶν (2ª pl.), ἑαυτῶν, σφῶν αὐτῶν o σφέτερος αὐτῶν (3ª pl.).

Pronomes interrogativos ya indefiníos editar

El pronome interrogativu τίς, τί («qué»), según l'indefiníu de la mesma forma, pero enclíticu, tórnense como ρίς, ρινός el masc. y como ἕν, ἑνός el neutru. L'indefiníu neutru pue ser ἄττα en nominativu y acusativu.

El pronome indefiníu ἄλλος /η /ο («otru») tórnase como l'axetivu de tres terminaciones δῆλος /η /ον.

Pronomes demostrativos editar

  • El pronome demostrativu ὅδε, ἥδε, τόδε («esti») tórnase como l'artículu definíu más -δε.
  • El pronome demostrativu οὗτος, αὕτη, τοῦτο («esi») tornar de la manera siguiente:[nota 2]
Númberu Caso Masc. Fem. Neut.
Singular N. οὗτος αὕτη τοῦτο
A. τοῦτον ταύτην τοῦτο
G. τούτου ταύτης τούτου
D. τούτῳ ταύτῃ τούτῳ
Plural N. οὗτοι αὗται ταῦτα
A. τούτους ταύτας ταῦτα
G. τούτων τούτων τούτων
D. τούτοις ταύταις τούτοις
Dual N.A. τούτω ταύτα τούτω
G.D. τούτοιν ταύταιν τούτοιν
  • El pronome demostrativu ἐκεῖνος /η /ο («aquel») tórnase como l'axetivu de tres terminaciones δῆλος /η /ον.

Pronomes relativos editar

El pronome relativu ὅς, ἥ, ὅ («que, el que») tornar coles mesmes desinecias que l'axetivu de tres terminaciones δῆλος /η /ον, siempres con espíritu aspru.

Pronomes recíprocos editar

El pronome recíprocu ἀλλήλων tórnase como'l plural de δῆλος /η /ον. L'acusativu plural neutru ye ἄλληλα.

Ver tamién editar

Referencies editar

  1. ↑ «Griegu 1º. L'artículu». Cnice. Ministeriu d'Educación. Consultáu'l 6 de xunu de 2011.

Notes editar

  1. ↑ la forma xónica δικαί-η tórnase como τιμή (1ª dec. III)
  2. ↑ de la mesma manera tórnense τοσοῦτος, τοιοῦτος, etc.



 
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Declinación_del_griegu_antiguu&oldid=4086290»