Distritu de Gruyère

Distritu de Gruyère
Alministración
Estáu federáu	Suiza
Cantón	[[Cantón de Friburgu\|{{{2}}}
Tipu d'entidá	district of the canton of Fribourg (en)
Capital	Bulle
Nome oficial	District de la Gruyère (fr)
División	ver Bas-Intyamon (es) , Botterens (es) , Broc (es) , Bulle, Châtel-sur-Montsalvens (es) , Corbières (es) , Crésuz (es) , Echarlens (es) , Grandvillard (es) , Gruyères, Hauteville (es) , Haut-Intyamon (es) , Jaun (es) , La Roche (es) , Le Pâquier (es) , Marsens (es) , Morlon (es) , Pont-en-Ogoz (es) , Pont-la-Ville (es) , Riaz (es) , Sâles (es) , Sorens (es) , Val-de-Charmey (en) , Vaulruz (es) y Vuadens;
Xeografía
Coordenaes	46°36′27″N 7°06′26″E / 46.6075°N 7.1072°E
Superficie	489.4 km²
Altitú media	683 m
Demografía
Más información
	fr.ch…

El distritu de Gruyère (en francés District de la Gruyère, n'alemán Bezirk Greyerz) ye unu de los siete distritos del cantón de Friburgu. La capital del distritu ye Bulli. El distritu cuenta con 42.108 habitantes (2006) y 489,4 km² de superficie.

El distritu ye francófonu, aparte la comuña de Jaun, que la so llingua oficial ye l'alemán.

Xeografía editar

El distritu de Gruyère toma'l so nome del llagu de la Gruyère, asitiáu nel centru norte del distritu. Gruyère llinda al norte col distritu de Sarine, al nordeste col distritu de Sense, al sureste col de Saanen-Obersimmental (BE), al sur y suroeste col distritu de Riviera-Pays-d'Enhaut (VD), al oeste col de Veveyse, y al noroeste col de Glâne.

Historia editar

Atestáu dende'l sieglu XII, el condáu de Gruyère foi partíu en 1555 ente Berna y Friburgu; la bailía bernesa de Saanen (Gessenay) y la friburguesa de Gruyère subsistieron hasta 1798 y 1814. La segunda convirtióse más tarde nel distritu de Gruyère, que'l so exa ye'l valle del ríu Saane.

Los ancestros probables de los condes de Gruyères apaecieron sol nome de condes de Ogoz na pancarta de Rougemont, de 1115, atestando les donaciones feches a esi prioratu cluniacense, fundáu ente 1073 y 1085. Ye probable que naquella dómina los condes risidieran entá en Château-d'Oex. Solamente a partir de mediaos del sieglu XII los condes son citaos col nome de Gruyère (1144, Willelmus comes de Grueria), quiciabes depués de que la residencia fuera tresferida. El condáu de Gruyère entendía entós la totalidá del altu valle del Saane, de Gsteig a Broc y a La Tour-de-Trême, y formaba asina una señoría compacta; sicasí, Albeuve convertir en posesión del cabildru catedral de Lausana en 1200. Territoriu prealpino de grandes montes, el condáu nació del desbrozamiento. Gracies a estes circunstancies, el territoriu foi relativamente independiente, inclusive cuando Rodolfo III (conde de 1226-1270) someter al señor feudal Pedro II de Saboya (1244). El condáu siguió siendo feudu saboyanu hasta 1536, amás de la Tour-de-Trême que foi feudu del obispu de Lausana dende 1310. Los condes de Gruyère teníen otros dominios y derechos tremaos, sobremanera nel valle mediu del Saane hasta Hauterive, según al bordu del llagu Lemán. El condáu taba estremáu en trés castellaníes, Gruyères, Montsalvens y Vanel, caúna con un castiellu. Les castellanías teníen la baxa xurisdicción y la so bandera (derechu a llevantar tropes).

Nos conflictos coles ciudaes de Berna y de Friburgu (1281-1349), los condes de Gruyère pusiéronse en delles ocasiones de llau de la nobleza, xeneralmente derrotada. Na guerra de la casa de Saboya contra los Habsburgu y Friburgu (1281-1283), el castiellu de Montsalvens foi ocupáu polos friburgueses. Mientres la guerra de Everdes (1349), cuando los condes de Gruyère trataron de sofitar a Otón de Everdes contra Friburgu y Berna, el castiellu de La Tour-de-Trêmes foi destruyíu. Escontra 1370, los conflictos fronterizos ente'l conde y los obispos de Sion y de Lausana españaron nes rexones de monte.

Nel sieglu XIV, los condes y les comuñes del condáu averaronse a les ciudaes de Friburgu y Berna. Pedro III (conde de 1307-1342) concluyó antes de 1331 un tratáu de comburguesía con Friburgu, acta que los sos descendientes anovaríen regularmente. En 1401, Rodolfo IV (conde de 1366-1403), nel so nome y nel de Saanen y les comuñes del actual Pays-d'Enhaut, fai con Berna un tratáu del mesmu xéneru. Nel sieglu XV, les comuñes apautaron de forma autónoma pactos de comburguesía con Friburgu y Berna. Independientemente d'estos trataos, Gruyère siguía siendo un feudu de Saboya. Cuando Antonio (conde de 1404-1433) convertir en conde siendo entá menor, la casa de Saboya noma alministradores en Gruyère. Estos refuguen los trataos concluyíos con Berna por Saanen y Château-d'Oex, lo que condució a Berna a apoderase de los castiellos de Vanel (cerca de Rougemont) y de Château-d'Oex. Gracies al tratáu de paz de 1407, Berna devuelve los castiellos qu'había esmanteláu, y Saanen según Château-d'Oex pudieron siguir col tratáu de comburguesía. Mientres les guerres de Borgoña, el conde Francisco I autoriza, so presión de Berna de declara-y la guerra, el pasu de tropes confederaes y l'unviada de tropes de la rexón al Pays de Vaud. El so fíu Lluis I (conde de 1475-1492) foi mediador nel congresu de Paz de Friburgu en 1476.

Gracies a una hábil política familiar, los condes de Gruyère llograron engrandar los sos dominios nos sieglos XIV y XV, sobremanera nel Pays de Vaud, principalmente cola adquisición de les señoríes de Palézieux, Oron y Aubonne. Delles dificultaes financieres obligar a verdes dalgunes de les sos señoríes adquiríes col pasu de los sieglos: la de Aigremont pasa de la llinia colateral de los Gruyère-Aigremont a Berna en 1501-1502; la de Jaun (Bellegarde), adquirida en 1474, foi vendida a Friburgu en 1504, según la de Corbières (con Charmey) en 1553, adquirida en 1454 ya hipotecada dende 1543. Por falta de dineru, el conde Miguel fixo usu en 1552, del derechu d'acuñar, alcordáu a los condes de Gruyère pol emperador en 1396.

Dempués de 1528, el fechu de que Gruyère tomara posición contra la reforma provoca delles tensiones con Berna. Les señoríes de Gruyère asitiaes en tierres valdenses cayeríen como feudos a manes de los berneses en 1536. Estes adoptaron la reforma en 1539 y fueron mercaes por Berna en 1555. Albeuve, que pertenecía al obispu de Lausana, pasó a la ciudá de Friburgu en 1536, mas non la Tour-de-Trême. En 1548, la Confederación reconoz Gruyère como un país aliaso. L'añu siguiente, el conde Miguel dexa l'alministración en manes d'un conseyu de venticuatro mientros llamáu Conseyu d'Estáu o Conseyu de Gruyère. Por culpa del endeldamientu del conde, la Dieta declara la so ruina en 1554 y les ciudaes de Friburgu y Berna pártense los sos bienes en 1555. Les comuñes de Saanen, Rougemont, Château-d'Oex y Rossinière pasaron a Berna, el restu del condáu convertir en bailía friburguesa.

Del llau espiritual, el condáu de Gruyère faía parte, na edá media, del decanatu de Ogoz y entendía en 1228 les parroquies de Albeuve, Broc, Château-d'Oex, Grandvillard, Rougemont y Saanen. En 1254, gracies a la intervención del canciller épiscopal Guillermo de Gruyère, la ciudá de Gruyères foi dixebrada de la parroquia de Bulle. Guillermina de Grandson, condesa de Gruyère, y Pedro III, conde de 1304 a 1342, fundaron la cartuxa de la Part-Dieu en 1307. en Broc, la parroquial yera coles mesmes la ilesia del prioratu de benedictinos de San Omar, que foi incorporáu al cabildru de San Nicolás de Friburgu, de iure en 1513, de facto solamente en 1577.

El 29 de xineru de 1798, Gruyère a delles otres bailías lliberar de la dominación de la ciudá de Friburgu (Sarine y Broye), que repon rápido'l so papel de capital. Les bailías fueron reorganizaes en distritos. El de Gruyère entendía tamién Jaun y delles partes de la señoría Corbières; la comuña de Gruyères siguió siendo capital. En 1803, entren al distritu Charmey y Albeuve, ente que La Tour-de-Trême y Jaun salíen. En 1814 los habitantes del distritu oponer a la restauración de los derechos de los patricianos. En 1948, Bulle ye escoyida como la nueva capital del distritu. La cartuxa de la Part-Dieu foi suprimida en 1848; los sos monxos retirar en 1863 a la de La Valsainte, que fuera cerrada en 1778.

Comuñes editar

Distritu de Gruyère
Comuñes	Superficie km²
Bas-Intyamon	33.31
Botterens	4.15
Broc	10.04
Bulli	23.87
Cerniat	33.69
Charmey	78.46
Châtel-sur-Montsalvens	2.04
Corbières	9.6
Crésuz	1.78
Echarlens	4.63
Grandvillard	24.16
Gruyères	28.38
Hauteville	10.52
Haut-Intyamon	60.45
Jaun	55.21
La Roche	24.09
Le Pâquier	4.49
Marsens	7.81
Morlon	2.48
Pont-en-Ogoz	10.02
Pont-la-Ville	4.32
Riaz	7.76
Sâles	18.79
Sorens	8.72
Vaulruz	10.16
Vuadens	10.44
Total (26)	489.41