Dolmen d'El Varadal

El dolmen d'El Varadal ye una construcción megalítica, asitiada nel pueblu d'El Varadal, na parroquia de Campucaldera, nel conceyu asturianu de Tinéu.

Dolmen d'El Varadal
dolmen
Llocalización
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	provincia d'Asturies
Conceyu	Tinéu
Parroquia	Campucaldera
Coordenaes	43°19′26″N 6°21′33″W
Dolmen d'El Varadal Dolmen d'El Varadal (Asturies)

Ortostatos. Vista del llau oeste del dolmen.

Esti dolmen túmulu (que na zona son conocíos como cutruyos o covayos), foi afayáu en 1951, na rodiada d'El Varadal, nun pequeñu valle asitiáu a un nivel más baxu que les cases de l'aldega. Per desgracia, foi destruyíu na so mayor parte, a poco del so descubrimientu, anque la intervención de Luis Tenreiro, qu'exercía como maestru nacional en Tinéu, llogró evitar que l'estrozu fuere total.

Los primeros llabores d'escavación y peneráu de les tierres revoltiades demientres l'espoliu, foron dirixíos per Francisco Jordá Cerdá, alcontrándose solo dellos oxetos del periodu achelense, como un hachu pequeñu, una piedra afiladera, otra piedra de molín de mano y otra con resclavos de pintura. Persones qu'intervinieron na so destrucción, almitieron haber atopáu tamién llábanes de piedra, estreches y allargaes, asemeyaes a cuchiellos, pieces que nun foi posible recuperar.

Al respeutive de la so planta y alzáu, caltiénense en pie cuatro grandes ortostatos , xuntos y alliniaos, qu'atalántase yeren parte del contornu d'una cámara poligonal, amás d'otros dos ortostatos, dixebraos d'estos y llantaos en sentíu tresversal, del que'l primeru pertenecería a la cámara mentada, mentanto que l'otru taría nel corredor d'accesu. Sábese, per afirmaciones de vecinos de l'aldega,que nel momentu del so descubrimientu, el dolmen tenía tamién lloses de cubierta, lloses de les qu'escarecía al emprincipiase les primeres escavaciones, yá que foron treslladaes y ciscaes.

De tolos ortostatos, el qu'ufierta mayor interés, ye l'asitiáu más al sur de los cuatro que tan alliniaos. Presenta un grabáu en forma de U, d'unos cinco cm. d'anchor y unos trés mm. de fendedura, que paez colgar de la parte cimera decorándola como un collar. Enxamás enantes atopárase nun dolmen esti tipu de grabáu, teniendo solo asemeyances con dalgunes esteles portugueses o dalgún ídolu megalíticu del valle del Tajo.

Ortostatos. Vista del llau norte del dolmen.

Los bloques, de cuarcita, d'esti dolmen, tienen unes midíes qu'algamen hasta 2,35 metros d'altor, per unos 60 cm d'anchor y de 25 a 30 cm de grosor, mentanto que'l so pesu va de los 1.000 a los 1.500 kg.

Masque los restos que s'atoparen nel xacimientu foron muy probes, un d'estos si tien un gran valir. Trátase d'una pieza achaplada d'arenisca bien porosa, de forma asemeyada a un pentágonu, con cantos arredondiaos, y unes midíes de 20 x 13 x 5 cm., y qu'atalántase que sería un ídolu. Ta decoráu en dambes cares con resclavos de pintura bermeya, de revesosa interpretación, inorándose'l so simbolismu, anque camiéntase qu'emplegaríase en ceremonies relixoses, rellacionaes col cultu funerariu. Esti ídolu amósase na sala dedicada al Neolíticu y la Edá de los metales, del Muséu Arqueolóxicu d'Asturies, n'Uviéu.

Los datos de los que tiense conocencia sobre los pueblos megalíticos d'Asturies, son bien escasos, lo que torga albidrar d'un mou exautu, la razón de l'alzamientu d'estes construcciones nunos determinaos allugamientos. Los espertos suxeren la esistencia de dos grupos dolménicos estremaos. El primeru taría integráu pelos asitiaos en montes, a bon altor, cercanos a víes de paso de ganaos, y que polo arispiu del terrén, aprovecharíense sólo como camperes pal ganáu (exemplu d'esta clas de dolmen, sería'l Dolmen de Merías, asitiáu tamién nel conceyu tinetense). El segundu grupu, sería'l de los asitiaos nel centru de terrenos llanos y averaos a dalgún ríu, onde prauticaríase l'agricultura, y tamién ganadería na campera. Ye nesti segundu grupu dolménicu, nel qu'integraríase'l dolmen d'El Varadal.

Hachu desanubríu nel dolmen, y amosáu nel Museu Arqueolóxicu d'Asturies n'Uviéu.

Nel añu 2019, pa facilitar les visites al dolmen, acoldose'l terrén de l'arrodiada, mas la falta de caltenimientu fizo, qu'en bien pocu tiempu, convirtiérase n'un bardial, qu'amás d'enzancar la visión del conxuntu, fai qu'en dalgunos ortostatos, per mor de la vexetación, solo seyan visibles, les partes cimeres d'estos.

Bibliografía

• Francisco Jordá Cerdá. Historia de Asturias. Prehistoria. Ayalga Ediciones. 1984.
• Gran Enciclopedia Asturiana. Tomo 2. Gran Enciclopedia Asturiana. 1970.
• Enciclopedia Temática de Asturias. Tomo 4. Silverio Cañada Editor. 1984.
• Francisco Jordá Cerdá. Archivum. Tomo 12. Notas sobre la Cultura Dolménica en Asturias. Revista de la Facultad de Filosofía y Letras. 1962.
• Guía Catálogo del Museo Arqueológico Provincial. Oviedo. Museo Arqueológico de Oviedo. 1974, (pax. 33).
• Catálogo de las Edades de los Metales del Museo Arqueológico. Oviedo. Museo Arqueológico de Oviedo. 1982, (pax. 20).

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Dolmen d'El Varadal.

• Datos: Q106834280
• Multimedia: Dolmen of Baradal (Tineo)