Diferencies ente revisiones de «Aruba»

Contenido eliminado Contenido añadido
m correiciones
m Esfacer la revisión 1793985 de XabatuBot (alderique)
Etiqueta: Desfacer
Llinia 1:
{{Correxir}}
[[Ficheru:Aruba_map.png|miniaturadeimagen|269x269px|Mapa de Aruba.]]
[[Ficheru:Aruba_map.png|miniaturadeimagen|269x269px|Mapa /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i.]]
Aruba (en [[neerlandés]]: '''Aruba''') ye un [[país]] autónomu<ref>{{cita llibru |título=Revista mexicana del Caribe|url=https://books.google.com/books?id=EDB7AAAAMAAJ|editorial=s.n.|fecha=1 de xineru de 2000|fechaacceso=26 de agosto de 2015}}</ref> [[Islla|insular]] del Reinu de los Países Baxos —al pie de Curazao, Sint Maarten y los [[Países Baxos|Países Baxos—.]] #Establecer na islla homónima del grupu de Sotaventu, perteneciente a les Antilles Menores. El país autónomu #atopar a 25 [[Quilómetru|km]] al norte de la península de Paraguaná, al noroeste de [[Venezuela]], al sur del [[mar Caribe]], al este del archipiélagu de Los Monxos y la península de la Guajira y al oeste d'otru país autónomu neerlandés, Curazao.
 
Hasta l'añu 1986 formó parte de les Antilles Neerlandeses (eslleíes en 2010) y anguaño nun forma parte de la [[Xunión Europea]] a semeyanza d'otros territorios de soberanía europea que comparten esti estatus, como [[Groenlandia]] ([[Dinamarca]]), [[Polinesia Francesa]] (Francia) ya [[Islles Caimán|Islles Caimán]] (Reinu Xuníu). Sicasí, esisten otros territorios esteriores a Europa de soberanía de países de la Unión [[Europa|Europea]], que sí son parte integrante d'esta, como la [[Guyana Francesa|Guayana Francesa]] en [[América del Sur|Suramérica.]] A pesar d'ello, tolos ciudadanos /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i tienen pasaporte [[Países Baxos|neerlandés]], y per ende los arubeños gocien de los mesmos derechos que los ciudadanos de la [[Xunión Europea]].
 
== Historia ==
Llinia 11:
En [[1678]], na obra de Exquemelin constátase que los indios en Aruba falen español y qu'una vegada al añu vien un padre de Coru.
 
La islla /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i foi conquistada polos [[Países Baxos]], pola Compañía Neerlandesa de les Indies Occidentales, en [[1636]]; y caltuvo el so control, por casi dos sieglos.
 
En [[1805]], mientres les Guerres Napoleóniques, #el [[Inglaterra|ingleses]] caltuvieron de volao el control de la islla hasta [[1816]], cuando foi devuelta a los [[Países Baxos]].
[[Ficheru:Wilem_tower.JPG|izquierda|miniaturadeimagen|200x200px|La torre de Guillermo III en Oranjestad]]
El pioneru políticu y iniciador de les revoluciones n'América, el xeneral Francisco de Miranda nel so intentu d'enfusar a tierra venezolana poles mariñes de Coru, llega en 1806 a Aruba con 200 a 300 homes ya imprime nel so barcu una proclamación empobinada a los habitantes /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, na cual menta a Guillermo d'Orange, [[George Washington]], Pelópidas y Dion.
 
En 1828 pasa a control de les Indies Occidentales Daneses, y en [[1828|1848]] pasa a formar parte de les Antilles Neerlandeses. Mientres el [[sieglu XIX]] hubo una fiebre d'oru, y a dicha prosperidá sumóse, l'apertura d'una refinería de petróleu de la Standard Oil en [[1924]], nel puertu de San Nicolás, la más grande del mundu pal so tiempu. En 1927 #establecer na área de "Druif", mui cerca del puertu de Oranjestad, el APM ("Eagle Refinery Company") una filial de la compañía petrolera Shell, qu'importa'l petróleu de Venezuela. Mientres la [[Segunda Guerra Mundial]], fueron dos importantes puertos pal suministru de combustible de les fuerces aliaes qu'operaben n'Europa. Lo qu'espunxo esos dos puertos al asediu de submarinos de l'Alemaña nazi.
 
El [[1 de xineru]] de [[1986]], llogra un estatus amás d'autonomía dientro del Reinu de los Países Baxos, lo que la dixebra/independiza como país/tao autónomu de les Antilles Neerlandeses; cuando asume como [[primer ministru]] Henny Eman, dende esta fecha ye un país tao autónomu, unicameral, miembru del Reinu de los Países Baxos, con mesma constitución, gobiernu y parlamentu/cámara lexislativa.
[[Ficheru:Aruba_Oranjestad_MainStreet.jpg|miniaturadeimagen|250x250px|[[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], capital de Aruba.]]
[[Ficheru:Aruba_Oranjestad_MainStreet.jpg|miniaturadeimagen|250x250px|[[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], capital /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i.]]
 
== Gobiernu y política ==
Aruba ye parte del Reinu de los Países Baxos, pero caltien ampliu control sobre los sos asuntos sacante cuestiones rellacionaes cola defensa nacional, ciudadanía, relaciones esteriores y estradición. Aruba tien les sos propies lleis, constitución, gobiernu y moneda oficial.
El poder xudicial mora na Corte Suprema de Xusticia de Aruba, que los sos xueces son designaos pol monarca neerlandés. La Constitución de Aruba data de [[1986]].
El poder xudicial mora na Corte Suprema de Xusticia /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, que los sos xueces son designaos pol monarca neerlandés. La Constitución /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i data de [[1986]].
 
=== Poder executivu ===
El [[Xefe d'Estáu]] ye l'actual monarca de los [[Países Baxos]], que ye representáu en Aruba pol Gobernador de Aruba, escoyíu pa un períodu de seis #año. El Xefe de Gobiernu ye'l Primer Ministru de Aruba quien forma, xuntu col Conseyu de Ministros, el poder executivo del gobiernu.
El [[Xefe d'Estáu]] ye l'actual monarca de los [[Países Baxos]], que ye representáu en Aruba pol Gobernador /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, escoyíu pa un períodu de seis #año. El Xefe de Gobiernu ye'l Primer Ministru /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i quien forma, xuntu col Conseyu de Ministros, el poder executivo del gobiernu.
 
=== Poder llexislativu ===
[[Ficheru:Parlamento_di_Aruba_(front).jpg|miniaturadeimagen|250x250px|Vista del Parllamentu de Aruba.]]
[[Ficheru:Parlamento_di_Aruba_(front).jpg|miniaturadeimagen|250x250px|Vista del Parllamentu /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i.]]
Los miembros del Conseyu de Ministros son escoyíos pol #Parllamentu /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, órganu unicameral llamáu ''Staten'' (Estaos), que tien 21 escaños y representa al poder llexislativu. Los miembros de los ''Staten'' son escoyíos por votu directu y popular por un términu de cuatro #año.
 
== Organización políticu-alministrativa ==
Llinia 39:
 
== Xeografía ==
[[Ficheru:Frenchmans_Pass,_Aruba_1.jpg|miniaturadeimagen|230x230px|Paisaxe de Aruba.]]
[[Ficheru:Frenchmans_Pass,_Aruba_1.jpg|miniaturadeimagen|230x230px|Paisaxe /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i.]]
La islña ye xeneralmente llana y ensin ríos. Tien [[Sablera|sableres]] de sable blancu, alcontraes nes mariñes oeste y sur de la islla; nel interior de la islla esisten delles llombes, de les cualos destáquense'l Hooiberg (165 m) y el monte Jamanota (188 m), que ye'l puntu más altu de la islla. [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], la so capital, ta alcontrada a {{Coord|12|19|N|70|1|W}}  / , , ta asitiada a 25 km al norte de [[Venezuela]].
 
Llinia 45:
 
== Economía ==
Alredor del 70 % del [[Productu Interior Brutu|PIB]] /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i provien del turismu o d'actividaes rellacionaes, y un 75 % de los visitantes vien /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i. Antes de llograr el so estatus autonómicu, la mayor actividá yera la refinación de [[Petroleu|petróleu]]; anguaño dicha actividá tien una pequena influencia na economía. L'agricultura y la manufactura tienen tamién un pequenu impactu económicu. El florín arubeño xeneralmente tien un cambéu fixu col [[Dólar d'Estaos Xuníos d'América|dólar estauxunidense]] de 1,75:1, pero na mayoria de los comercios aplícase 1,80:1 como tasa de cambéu. Los sos principales socios comerciales son [[Venezuela]], [[Estaos Xuníos d'América|Estaos Xuníos]], [[Países Baxos]] y [[Reinu Xuníu]].
 
Ye importante señalar qu'a pesar de la so pequena estensión territorial, Aruba ye, según datos de la Organización Mundial de Café (2003), el segundu país con mayor consumu per-cápita a nivel mundial de café, namá superada per Finlandia.[cita {{Ensin referencies}}
Llinia 56:
 
=== Mercaos financieros ===
Por poner un exemplu de l'actividá en redol a los mercaos financieros que se desenvuelve na islña, según el movimientu internacional altermundialista ATTAC que promueve el control [[Democracia|democráticu]] de los mercaos financieros «el Grupu holandés de banca y seguros ING Direct, que ye unu de los más importantes grupos financieros del mundu surdíu nos años noventa» tendría actividaes na Islña /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, territoriu de ultramar neerlandés, que gocia d'un peculiar estatus políticu-económicu. #Considerar na órbita de lo que se conoz como paraísu fiscal.
[..]«dispon d'una sociedá especializada nesta xestión d'enfotu, de servicios pa constituyir fideicomisos o trusts en Aruba, la sociedá mercantil ING Trust (Aruba) NV, que según se nos informa sirven de la mesma pa xestionar les sociedaes offshore rexistraes nesi paraísu fiscal.''»''<ref>{{Cita web|url=http://www.laeuropaopacadelasfinanzas.com/2008/05/la-europa-que-no-conocemos-la-isla-de.html|fecha=4 de mayo de 2008|título=La Europa que no conocemos: la Isla /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i|fechaacceso=4 de marzo de 2012|cita=La Europa opaca de las finanzas}}</ref>
 
== Demografía ==
Llinia 156:
 
== Cultura ==
Los oríxenes de la población y la localización de la islla arubeña, dieron llugar a un amiestu de cultures. La influencia holandesa ye visible, a pesar de que la mayoría de la población nun ye d'orixe holandés. L'Antroxu /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i ye una de les festividaes más importantes de la islla, y tamién otra festividá importante ye'l Día de San Xuan (''Dia di San Xuan''); dambes celebraciones son conocíes pola so música y coloríu.
 
== Tresporte ==
L'Aeropuertu Internacional #Reina Beatriz /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i alcuéntrase cerca d'[[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad.]] Esti aeropuertu tien vuelos diarios a delles ciudaes con destinos nos Estaos Xuníos: San Xuan, Puertu Ricu; Miami, Florida; Chicago, Illinois; Filadelfia y Pittsburg Pensilvania; Houston, Texas; Atlanta, Xeorxa; Charlotte, Carolina del Norte; Washington DC; Nueva York; y Boston, Massachusetts. Amás, hai vuelos con destín a [[Toronto]] ([[Ontario]], Canadá) y Suramérica, con vuelos diarios a los aeropuertos internacionales de Venezuela (Puntu Fixu, Maracaibo, Barquisimeto, Valencia y Maiquetía), Colombia, Perú, Brasil, Alemaña, Francia, España, Reinu Xuníu y la mayor parte d'Europa al traviés del Aeropuertu d'Ámsterdam-Schiphol (Países Baxos). Tamién cunta con vuelos directos a Italia, qu'empezaron en payares de [[2008]].
[[Ficheru:Queen_Beatrix_Airport.jpg|miniaturadeimagen|250x250px|Aeropuertu Internacional Reina Beatriz, Aruba]]
Aruba tien dos puertos principales: Barcadera y Sablera. Esti postreru, alcontráu en [[Oranjestad (Aruba)|Oranjestad]], acueye a toles llinies de barcu de cruceru, incluyendo a Royal Caribbean, Carnival Cruise Lines, NCL, Holland America Line, Disney Cruiseships y munchos más; aprosimao un millón de turistes entren por esti puertu al añu. L'Autoridá de Puertos /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, xestionada y empobinada pol gobiernu /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, ye la máxima autoridá nestos puertos.
 
El tresporte n'autobuses públicos /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i ta al cargu de Arubus, una compañía estatal qu'opera de 3:30 a.m. hasta les 12:30 a.m. los 365 díes del añu. Tamién se cunta con un serviciu de furgonetes privaes qu'apurren servicios de tresporte en ciertes zones como la zona de los hoteles, San Nicolaas, Santa Cruz y Noord.
 
== Telecomunicaciones ==
Llinia 175:
 
=== Fútbol ===
El fútbol nun tien tanta importancia na islla, tien un modestu númberu de prauticantes, los profesionales tienden a siguir la so carrera nos [[Países Baxos]], sicasí la islla cunta col so propiu equipu nacional, la Seleición de fútbol /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i, que suel xugar nel Estadiu Guillermo Prósperu Trinidá y una lliga de [[fútbol]] la Primer División /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i. La Federación de Fútbol /(d)ede (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i reconoció a finales de 2006 la efectividá que tuvo Aruba na primera de les 3 fases de les eliminatories del Conu Norte camino a Llibia-Túnez 2010 de Fut-Siete, yá que ganó los sos 6 partíos de grupu (3 de local y 3 de visitante) a los combinaos Saint-Martin, [[Islles Caimán|Islles Caimán]] ya Islles Virxes Britániques. Aruba foi esaniciada nos grupos de la segunda Fase perdiendo nos 3 primeros cotejos ante [[República Dominicana]], [[Trinidad y Tobago|Trinidá y Tobagu]] y [[Hondures|Honduras]], anque ganándolos nes 3 respectives vueltes.
[[Ficheru:Eagle_Beach_Aruba.jpg|miniaturadeimagen|250x250px|Sablera Eagle en Aruba.]]
 
Llinia 211:
* Dave Benton, músicu que ganó'l Festival d'Eurovisión de 2001 representando a [[Estonia]]
* Maurice Bishop, presidente de [[Granada (país)|Grenada]]
* Juan Chabaya Lampe, Compositor del himnu nacional de Aruba
* Juan Chabaya Lampe, Compositor del himnu nacional /(d)e (África|América|Asia|Europa|Europa Oriental|Europa oriental|Europa Occidental|Europa occidental|Oceanía|Acrotiri y Dhekelia|Afganistán|Albania|Alemaña|Alemaña Oriental|Alemaña Occidental|Andorra|Angola|Anguila|Antigua y Barbuda|Antilles Neerlandeses|Antártida|Arabia Saudita|Armenia|Aruba|Arxelia|Arxentina|Australia|Austria|Azerbaixán|Ecuador|Emiratos Árabes Xuníos|Eritrea|Escocia|Eslovaquia|España|Estaos Xuníos|Estonia|Etiopía|Exiptu|India|Indonesia|Inglaterra|Iraq|Irlanda|Irán|Islandia|Israel|Italia|Omán|Ucraína|Uganda|Uruguái|Uzbequistán)/i
* [[wikipedia:Betico Croes|Betico Croes]], políticu
* '''Martin Quandus''', cantante de música tropical colombo-antillana