Diferencies ente revisiones de «Australia»
Contenido eliminado Contenido añadido
mSin resumen de edición |
Ampliación |
||
Llinia 69:
L'usu posterior del nome «Australia» deberse a la obra publicada en [[1814]] ''A Voyage to Terra Australis [Un viaxe a Terra Australis]'', del navegante Matthew Flinders el primeru que la circunnavegó. Pese al títulu, que reflexaba la opinión del Almirantazgo Británicu al respective de la toponimia lexítima, Flinders usó la palabra «Australia», y l'ésitu del llibru acabó popularizando la palabra. El gobernador de [[Nueva Gales del Sur]] Lachlan Macquarie usalo dempués nos mensaxes unviaos a [[Inglaterra]]. En 1817 encamentó l'adopción oficial y, en 1824, el Almirantazgo autorizolu.
==
[[Archivu:Map of Sunda and Sahul.png|thumb|left|La masa continental de Sahul, antes que la elevación del nivel de los océanos dixebrara Australia, [[Nueva Guinea]] y [[Tasmania]] tres la postrera era glacial.]]
La hestoria d'Australia empezó cola llegada d'humanos al [[Oceanía|continente australianu]] dende'l norte fai más de 42.000 años (ya inclusive 68.000, según dellos estudios). <ref>{{cita web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/1108413.stm |añu=2001 |fechaaccesu=8 de xineru de 2007 |títulu=Fossil challenge to Africa theory}}</ref> A pesar de ser vista dende'l [[sieglu XVI]] por marinos portugueses y españoles, quien por razones estratéxiques caltuvieren de callao el so descubrimientu, la so hestoria escrita namái empezó colos esploradores neerlandeses que la columbraron nel [[sieglu XVII]]. Ellos, sicasí, dieron a entender que la tierra austral yera inhabitable y inapta pa la colonización, dexando asina'l camín abiertu pa les posteriores espediciones [[Imperiu británicu|britániques]].
Llinia 103:
=== Asentamiento y colonización ===
[[Nueva Gales del Sur]] ([[1788]]), Tierra de Van Diemen l'actual [[Tasmania]] ([[1825]]), [[Australia Occidental]] ([[1832]]), [[Australia Meridional]] ([[1836]]), Victoria ([[1851]]) y [[Queensland]] ([[1859]]). El Territoriu del Norte foi fundáu en [[1863]] como parte de la colonia d'[[Australia Meridional]]. Victoria y [[Australia Meridional]] fueren fundaes como “llibres”, esto ye, que nunca fueron colonies penales, anque antes sí recibieren dellos presos procedentes de [[Tasmania]], nunca del [[Reinu Xuníu]]. [[Australia Occidental]] tamién foi fundada llibre, pero aceptó depués el tresporte por cuenta de la gran escasez de mano d'obra que sufría. [[Nueva Zelanda]] perteneció a [[Nueva Gales del Sur]] hasta [[1840]], cuando se convirtió nuna colonia por sí mesma. El tresporte de convictos foi siendo progresivamente abolíu en toa Australia ente [[1840]] y [[1864]].
[[Ficheru:Australian states history.gif|izquierda|miniaturadeimagen|Mapa animáu qu'amuesa la creación de les distintes colonies australianes. Amás, [[Nueva Zelanda]] (non amosada) perteneció a [[Nueva Gales del Sur]] dende [[1788]] hasta [[1840]].]]
Dende'l [[1 de febreru]] de [[1827]] hasta'l [[12 de xunu]] de [[1831]], el Territoriu del Norte tuvo estremáu pol paralelu 20º S n'Australia Septentrional y Australia Central. A partir d'una pequena porción de [[Nueva Gales del Sur]], foi fundáu en [[1915]] el Territoriu de la Badea de Jervis, que cubre 6677 hectárees solamente; perteneció al Territoriu de la Capital Australiana hasta 1989, cuando esti postreru adquirió un gobiernu propiu, dempués de lo cual Jervis Bay convertir nun territoriu separáu, alministráu pol Ministeriu de Territorios.
Llinia 133:
== Pollítica ==
La '''Confederación d'Australia''' ye una [[monarquía constitucional]] y tien un sistema de gobiernu parlamentariu. La reina [[Sabela II del Reinu Xuníu|Isabel II]] ye anguaño la [[Xefe d'Estáu|xefa del Estáu]] australianu y utiliza el títulu formal de reina d'Australia, cumpliendo un rol distintu al qu'exerz n'otros reinos de la [[Mancomunidá de Naciones|Mancomunidá]]. Ella ye nominalmente representada pol gobernador xeneral a nivel federal y pol gobernador de cada estáu. Anque la Constitución brinda amplios poderes executivos al [[Gobernador xeneral d'Australia|gobernador xeneral]], la puesta en práctica de los mesmos ye llevada a cabu xeneralmente solo col asesoramientu del [[primer ministru]]. El más notable exerciciu del poder reserváu al [[Gobernador xeneral d'Australia|gobernador xeneral]], fora de la dirección del primer ministru, foi'l relevu de Gough Whitlam d'esti últimu cargu políticu mientres la crisis constitucional australiana de 1975.<ref>Parliamentary Library (1997). The Reserve Powers of the Governor-General</ref>
[[Ficheru:Reina Isabel II de Inglaterra por Antonio Montiel..jpg|miniaturadeimagen|[[Sabela II del Reinu Xuníu|Reina Isabel II]] d'Australia.]]
Esisten trés cañes nel gobiernu d'Australia:
* [[Poder llexislativu]]: el [[Parllamentu d'Australia]], incluyendo la Reina, el Senáu y la Cámara de Representantes. La reina ye representada pol gobernador xeneral, quien na práctica solo exerz poder constitucional cola aprobación del primer ministru.
* [[Poder executivu]]: el Conseyu Executivu Federal (el gobernador xeneral n'alcuerdu colos conseyeros executivos). Na práctica, los conseyeros son el primer ministru y los ministros d'Estáu.
* [[Poder xudicial]]: la Corte Suprema d'Australia y otres cortes federales. Les cortes de los estaos independizáronse formalmente del Comité Xudicial del Conseyu Priváu cuando l'Acta d'Australia foi aprobada en [[1986]].
El [[Parllamentu d'Australia|Parlamentu de la Confederación]], que ye bicameral, ta constituyíu pola [[Sabela II del Reinu Xuníu|Reina]], el Senáu ([[cámara alta]]), compuestu por 76 senadores, y la Cámara de Representantes ([[Cámara Baxa|cámara baxa]]), constituyida por 150 miembros. Los miembros de la cámara baxa postulanse en distritos electorales unipersonales, comúnmente conocíos como ''electorates'' (“electoraos”) o ''seats'' (“escaños”). Los escaños de la Cámara de Representantes asignanse a los estaos según la población de cada unu d'ellos. Nel Senáu, cada estáu, ensin tener en cuenta la so población, ta representáu por 12 senadores, ente que los territorios (el Territoriu del Norte y el Territoriu de la Capital Australiana) tán representaos por dos senadores cada unu. Les elecciones para dambes cámares tienen llugar cada trés años, anovándose solo la metá de los escaños del Senáu correspondientes a los estaos y la totalidá de el senadores polos territorios. Esto significa que el senadores polos estaos ocupen dichu cargu mientres un períodu de seis años y el senadores territoriales ocupen dichos cargos por un períodu de trés años. El partíu o coalición que cunte col sofitu de la mayoría na Cámara de los Representantes forma'l Gobiernu, convirtiéndose'l líder d'aquel nel primer ministru.
Esisten trés [[Partíu políticu|partíos políticos]] principales: el Partíu Llaborista, el Partíu Lliberal y el Partíu Nacional. Los miembros independientes y partíos menores ―incluyendo los Greens y los Demócrates Australianos― consiguieron representación nel parlamentu, principalmente na cámara alta, anque la so influencia nun foi de gran importancia. N'elecciones de [[2007]], el Partíu Llaborista ganó, tando nel poder hasta [[2015]], añu nel que ganó una coalición col Partíu Lliberal a la cabeza. Nes elecciones de [[2004]], la Coalición ganó'l control del Senáu, siendo esta la primer vegada en más de 20 años qu'un partíu (o una coalición de partíos) lo fixera mientres tamién taba a la cabeza del Gobiernu nacional. Para l'añu [[2006]], el Partíu Llaborista taba nel poder en tolos estaos y territorios. El votu ye obligatoriu para cada ciudadanu mayor de 18 años tantu a nivel territorial o d'estáu como tamién nes elecciones nacionales.<ref>https://aec.gov.au/enrol/</ref>
=== Relaciones esteriores ===
Nes últimes décades les relaciones esteriores d'Australia tuvieron marcaes por una estrecha relación colos [[Estaos Xuníos d'América|Estaos Xuníos]], la firma del tratáu ANZUS, y el deséu de desenvolver les relaciones con [[Asia]] y el [[Océanu Pacíficu|Pacíficu]], particularmente al traviés de l'[[Asociación de Naciones del Sureste Asiáticu]] y el [[Foru de les Islles del Pacíficu]]. Les relaciones col [[Reinu Xuníu]] tamién son estreches. Gran parte del esfuerzu diplomáticu australianu centrase na lliberalización del comerciu internacional. En [[2005]], Australia aseguró el so presencia nel primer Cume d'Asia del Este. Tamién ye miembru de la [[Mancomunidá de Naciones|Comunidá Británica de Naciones]], na cual los alcuentros de el Xefes d'Estáu de la Comunidá constitúin el principal foru para la cooperación ente les naciones que la componen. Australia forma parte del Grupu Cairns, del de Cooperación Económica del Asia-Pacíficu, de la Organización pa la Cooperación y el Desenvolvimientu Económicu, y de la [[Organización Mundial del Comerciu]]. La nación sofitó dellos alcuerdos de comerciu mayor billateral, siendo'l más recién l'Alcuerdu de Llibre Comerciu d'Australia y Estaos Xuníos. Ye miembru fundador de les [[Organización de les Naciones Xuníes|Naciones Xuníes]] y caltien un programa internacional d'ayuda al traviés del cual 60 países reciben asistencia.
=== Fuerces Armaes ===
[[Ficheru:Australian Army ARH Tiger cockpit detail.jpg|miniaturadeimagen|Helicoptero de les Fuerces Armaes.]]
Les fuerces armaes d'Australia ―la Fuerza de Defensa Australiana (ADF)― entienden l'Armada Real Australiana (RAN), l'Exércitu de Tierra d'Australia y la Real Fuerza Aéreo Australiana (RAAF), con un total d'unos 53 000 homes ente los trés exércitos. Toles cañes de la ADF intervinieron como fuerces de pacificación, tantu rexonales como de les [[Organización de les Naciones Xuníes|Naciones Xuníes]] (más apocayá en [[Timor Oriental]], [[Islla Salomón del Norte|Isla Salomón]] y [[Sudán]]), n'asistencia dempués de desastres, y en conflictos armaos, incluyendo la Invasión d'Iraq de [[2003]]. El Gobiernu designa al xefe de la Fuerza de Defensa. Nel presupuestu de 2016-2017, los gastos en defensa militar fueron el 2% del PIB del país, el 12.º más eleváu del mundu. Les fuerces armaes australianes tán forníes con armamentu modernu.
== Organización territorial ==
[[Ficheru:Mapa Australia.es.V3.png|izquierda|miniaturadeimagen|350x350px|Mapa d'Australia]]
Australia ta estremada en seis estaos, dos territorios continentales y otros territorios menores. Los estaos son [[Nueva Gales del Sur]] (NSW), [[Queensland]] (QLD), [[Australia Meridional]] (SA), [[Tasmania]] (TAS), Victoria (VIC) y [[Australia Occidental]] (WA). Los dos territorios continentales son el [[Territoriu del Norte (Australia)|Territoriu del Norte]] (NT) y el [[Territoriu de la Capital Australiana]] (ACT). Na mayor parte de los sos asuntos, los territorios funcionen de manera similar a los estaos; sicasí'l parlamentu de la Confederación tien el poder d'anular cualquier lexislación de los parlamentos estatal y territorial. Sicasí, la lexislación federal solo puede anular lleis de los estaos relatives a ciertes árees según establezse na sección 51 de la constitución australiana; tolos poderes lexislativos residuales son remanaos polos parlamentu de los estaos, incluyendo hospitales, educación, policía, poder xudicial, carreteres, tresporte públicu y gobiernu local.
Cada estáu y territoriu tien la so propia llexislatura (unicameral nel casu del Territoriu del Norte, el Territoriu de la Capital Australiana y Queensland, y bicameral nos restantes estaos). La cámara baxa ye conocida como Asamblea Lexislativa (Cámara de l'Asamblea n'Australia Meridional y Tasmania) y la cámara alta ye llamada Conseyu Lexislativu. El xefe de Gobiernu de cada estáu y territoriu ye denomináu premier o chief minister respectivamente. La Reina ye representada nos estaos por un gobernador, nel Territoriu del Norte por un alministrador, y nel Territoriu de la Capital Australiana pol [[Gobernador xeneral d'Australia|Gobernador Xeneral]].
Australia tien tamién dellos territorios menores. El Gobiernu federal alministra un área separada dientro de [[Nueva Gales del Sur]], el [[Territoriu de la Badea de Jervis]], como base naval y puertu marítimu de la capital nacional. Australia tien amás los siguientes territorios esternos habitaos: [[Islla Norfolk|Isla Norfolk]], Isla de Navidá ya Isles Cocos (Keeling); y los territorios esternos deshabitados d'Isles Ashmore y Cartier, Isles del Mar del Coral, Isles Heard y McDonald y Territoriu Antárticu Australianu; tocantes a dos supuestes isles, la Dougherty y la Emerald, estes va años que se consideren una ficción y, poro, se categorizan como isles fantasma.
== Economía ==
{{AP|Economía d'Australia}}{{Referencies}}
[[Ficheru:Kalgoorlie The Big Pit DSC04498.JPG|miniaturadeimagen|256x256px|La mina d'oru de Kalgoorlie ye la más grande d'Australia.]]
Australia tien una próspera economía de mercáu, con una renta per cápita llixeramente cimera a la del [[Reinu Xuníu|Reinu Uníu]], [[Alemaña]] y [[Francia]], en términos de paridá de poder adquisitivu. La nación atopar nel segundu llugar nel Índiz de Desenvolvimientu Humanu lleváu a cabu en 2015 poles [[Organización de les Naciones Xuníes|Naciones Xuníes]], siendo superada solo per [[Noruega]]; ocupa'l sestu puestu nel índiz calidable de vida de la revista [[The Economist]] (2005), amás de ser la cuarta economía más llibre según l'Índiz de Llibertá Económica ellaboráu por Heritage Foundation. Nos años recién, la economía australiana aguantó'l baxón económicu mundial, lo cual faise visible na crecedera de la so economía doméstica y nel caltenimientu de los negocios y el consumu.
Na [[década de 1980]], el gobiernu de [[Bob Hawke]] empezó un procesu de reforma económica al dexar llexar el [[dólar australianu]] en [[1983]] y desregularizar el sistema financieru. Dende [[1996]], el gobiernu de Hawke siguió'l procesu de reformes microeconómicas, incluyendo la desregularización parcial del mercáu llaboral y la privatización de negocios del estáu, notablemente la industria de les telecomunicaciones. Una reforma sustancial nel sistema d'impuestos foi implementada en [[xunetu]] del [[2000]] cola introducción del Impuestu de Bienes y Servicios del 10 % del valor agregáu, que amenorgó un pocu la fuerte dependencia de los impuestos sobro los ingresos (renta) personales y de sociedaes qu'entá caracteriza al sistema impositivu d'Australia.
La economía australiana nun sufrió xuna recesión dende empiezos de la [[década de 1990]] y foi la única economía avanzada que nun esperimentó xuna recesión por cuenta de la desaceleración financiera mundial en [[2008]]-[[2009]]. Pa mayu de 2012, el desempléu yera del 5,1 %. El sector terciariu de la economía, incluyendo turismu, educación y servicios financieros, entiende'l 69 % del PIB. L'agricultura y l'esplotación de los recursos naturales entienden el 3 % y el 5 % del PIB respectivamente, pero contribúin sustancialmente nes esportaciones nacionales. Los mercaos d'esportación más importantes p'Australia inclúin [[Xapón]], [[República Popular China|China]], los [[Estaos Xuníos d'América|Estaos Xuníos]], [[Corea del Sur]] y [[Nueva Zelanda]].
== Demografía ==
| |||