Diferencies ente revisiones de «Lviv»

'''LeópolisLviv''' (del llatín ''Leopolis''; {{lang-uk|Львів}}, ''L'viv''; {{Audiu|Uk-Львів (2).oga|[lʲʋiw]}}; {{lang-pl|Lwów}}; {{Audiu|Pl-Lwów.ogg|[lvuf]}}; {{lang-ru|Львов}}, ''L'vov''; {{lang-de|Lemberg}}; en [[yidis]]: לעמבערג, ''Lemberg'', o לעמבעריק, ''Lemberik'') ye la capital de la provincia ''([[óblast]])'' [[Óblast de LeópolisLviv|homónima]], en [[Ucrania]].

LeópolisLviv ye mentada per primer vegada en [[1256]] na ''[[Crónica de Galitzia y Volinia]]''. Fundar el príncipe [[Rutenia|ruteno]] y depués rei [[Daniel de Galitzia]]<ref name=eb7>{{cita llibru |títulu=Encyclopaedia Britannica |añu=1992 |editorial=Encyclopaedia Britannica |idioma=inglés |isbn=0-85229-553-7 |páxines=volúmen 7 páx. 581 }}</ref> (unu de los principaos eslavos en que s'espandió la [[Rus de Kiev]]) y foi nomada n'honor del so fíu [[Llión I de Galitzia|Lev]] (Llión). Llueu se convierte nun importante centru comercial. En 1349 quedó so control [[Polonia|polacu]] por cuenta de la invasión de los tátaros, más conocíos como tártaros y al conveniu d'unión que los habitantes de Galizia establecieron con Polonia, denomináu la «[[Unión de Lublik]]» col fin de fortalecese contra l'invasor y nun dexase invadir).<ref name=eb7/> Como parte de la Corona del [[Reinu de Polonia (1025-1385)|Reinu de Polonia]], Lwów convertir na capital de la provincia rutena fundada en 1389.

La prosperidá de la ciudá mientres los sieglos siguientes deber a los privilexos comerciales daos pol rei [[Casimiro III de Polonia]], la reina [[Eduviges I de Polonia]] y otros reis polacos. En 1412 la ciudá convertir en sede de l'[[Arquidiócesis de LeópolisLviv|arquidiócesis católica]], que dende 1375 tuviera en [[Halych]]. En 1444 concedióse-y el derechu básicu, lo que se tradució nuna creciente prosperidá de la ciudá, yá que se convirtió n'unu de los centros comerciales más importantes nes rutes comerciales ente [[Europa Central]] y la rexón del [[mar Negru]]. Tresformóse tamién nuna de les fortaleces principales del [[Reinu de Polonia (1385-1569)|Reinu de Polonia]].

Sufrió diverses revoluciones de los cosacos ucraín-polacos, cuando los príncipes "aristocráticos" dexaron de respetar los pactos de Lublik. Mientres el SIEGLU|XVII|d|s|0}} la revolución de Bohdan Khmelnytsky consiguió qu'el so deséu trunfara, axuntar les cañes ruses nel tueru orixinal. Sufrió diverses invasiones de suecos, húngaros, turcos, rusos y cosacos que llegaron a les sos puertes. En 1648 un exércitu de cosacos autóctonos y tártaros de Crimea tomó LeópolisLviv.<ref name=eb7/> La ciudá nun foi destruyida por cuenta de la so guapura y el fechu que [[Bohdan Khmelnytsky]] el líder de la revolución estudiara ellí y nun quería vela arruinada. Los cosacos retirar en direición oeste escontra [[Zamość]], depués de cobrar un rescate de 250 000 ducaos. LeópolisLviv foi asina la única gran ciudá en Polonia que nun foi destruyida. En 1672 foi sitiada polos otomanos, que nun pudieron conquistala. LeópolisLviv foi prindada per primer vegada por un exércitu estranxeru en 1704<ref name=eb7/> cuando les tropes [[Suecia|sueques]] al mandu del rei [[Carlos XII de Suecia|Carlos XII]] entraron na ciudá dempués d'un curtiu sitiu. Malu periodu de la hestoria de Polonia. [[Enrique Sienkiewicz]] escribió una triloxía llamada "[[A sangre y fueu (triloxía polaca)|A sangre y fueu]]" novelada, qu'espresa lo anárquico y les reivindicaciones de la dómina que convien lleer p'averase a la tema.

Na [[I Guerra Mundial]] llibráronse encarnizadas batalles na ciudá y la so contorna. Foi ocupada por [[Rusia]] en 1914 y 1915.<ref name=eb7/> El gobiernu de la curtia [[República Popular d'Ucraína Occidental|República d'Ucraína Occidental]] establecer na ciudá a finales de [[1918]], pero los polacos espulsaron a les tropes ucraínes y recuperaron el control de LeópolisLviv.<ref name=eb7/> En [[1919]], un añu dempués de terminada la [[Guerra_polacu-ucraniana|guerra]], foi apurrida a [[Polonia]].

Nel periodu d'enteguerres, LeópolisLviv yera la tercer ciudá más poblada de Polonia, dempués de [[Varsovia]] y [[Łódź]], y convirtióse na sede del Voivodato de Lwów. Darréu dempués de [[Varsovia]], yera'l segundu centru cultural y académicu más importante de la [[Polonia]] d'enteguerres.

{{VT|Batalla de LeópolisLviv (1939)}}

[[Archivu:Lviv 1939 Sov Cavalry.jpg|150px|thumb|left|Caballería soviética peles cais de LeópolisLviv, 1939.]]

Establecióse'l [[guetu de LeópolisLviv]]. A los 110 000 xudíos qu'había a empiezos de la guerra sumárense-yos unos 100 000 refuxaos. En xunu de 1941 empezó una serie de matances empobinaes pol ''Einsatzgruppe C'' y cola collaboración de los nacionalistes ucraínos, que nes selmanes siguientes acabaron con 6000 xudíos. Al tiempu, les autoridaes nazis crearon un campu de trabayos forzaos, [[Janowska]], d'onde fueron siendo sacaos los más débiles pal so esterminiu. 200 000 fueron direutamente executaos nes proximidaes del campu y decenes de miles fueron unviaos al [[campu d'esterminiu de Belzec]]. Mientres la lliquidación del campu, en 1943, fueron asesinaos tamién munchos xudíos, sobreviviendo unos pocos nel alcantarelláu.<ref>Cf. ''Crónica del Holocaustu'', LIBSA, Madrid, 2002, páx. 244.</ref><ref>http://www.adl.org/children_holocaust/story_krystyna.asp</ref> Cuando los rusos entraron na ciudá'l 26 de xunetu de 1944, ente 200 y 900 xudíos quedaben na ciudá (823 acordies con el Jewish Provisional Committee). Unu de los sos más famosos residentes foi [[Simon Wiesenthal]], deportáu primero a Janowska y depués a [[Buchenwald]] y [[Mauthausen]]. La ocupación alemana y l'[[Holocaustu xudíu|Holocaustu]] supunxeron el fin de la comunidá xudía leopolitana tal como esistiera dende'l SIEGLU|XIV|d|s|0}}. La [[sinagoga]] de la Rosa Dorada, construyida en [[1582]], foi volada polos alemanes en [[1942]]. La prensa xudía sumió (el diariu xudíu en polacu ''Chwila'', principal mediu de la comunidá, sumió'l [[10 de setiembre]] de [[1939]]).<ref name=kyivpost/>

En [[1945]] foi vencida polos [[Aliaos de la Segunda Guerra Mundial|Aliaos]] a la [[XRSS]] (Unión de Repúbliques Socialistes Soviétiques) y entró a formar parte de la [[República Socialista Soviética d'Ucraína]]. La población polaca foi espulsada, diendo la mayoría a la ciudá de [[Wrocław|Wrocław (Wrocław)]], qu'hasta 1945 fuera alemana, y LeópolisLviv foi repoblada con población ucraniana. El centru históricu de la ciudá foi declaráu Patrimoniu cultural de la Humanidá pola UNESCO en 1998. El [[13 d'ochobre]] de [[2007]] inaugurar en LeópolisLviv un monumentu al líder nacionalista pola independencia d'[[Ucraína]] [[Stepan Bandera]].

|+ Población per grupu étnicu de LeópolisLviv 1900-2001<ref>Roman Szporluk: [http://books.google.com/books?id=oLWeUoWEAGgC&pg=PA304&dq=Baltic+Russians+Ukrainians+and+Belorussians&hl=nl&ei=nm2BTLaLJ4GOONOp8ZcO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&vei=0CC4Q6AEwAA#v=onepage&q=Baltic%20Russians%20Ukrainians%20and%20Belorussians&f=false ''Russia, Ukraine, and the Breakup of the Soviet Union''.] Hoover Institution Press, 2000, ISBN 0-8179-9542-0</ref><ref>[http://etno.uaweb.org/nsklad/1931-lvivske.html Національний склад Львівського воєводства] {{Wayback|url=http://etno.uaweb.org/nsklad/1931-lvivske.html |date=20101031192233 }} за переписом 1931 року</ref><ref>[http://etno.uaweb.org/nsklad/1900-halychyna.html Населення Східної Галичини] {{Wayback|url=http://etno.uaweb.org/nsklad/1900-halychyna.html |date=20101031192201 }} за переписом 1900 року</ref>

[[Archivu:TramLvivMarketSquare.JPG|thumb|Tranvía Electron fabricáu en LeópolisLviv]]

La ciudá ye nuedu de comunicaciones y nucleu industrial. Nella fabrica material electrónicu, automóviles, productos químicos, testiles y alimentos preparaos. LeópolisLviv tien la conexón ente toa Ucraína y toa Polonia, asina se plantegó desque foi parte del Imperiu Austrohúngaru y de Polonia. Otra cuestión dientro de la economía de LeópolisLviv ye'l turismu, yá que ye una de les ciudaes más visitaes d'Ucraína por el so estilu y la so arquiteutura. Nel 2008 Ucraína foi l'octavu país más visitáu del mundu.

En LeópolisLviv ta construyéndose anguaño'l Eurotren, que tien una importancia particular nel contestu del Campeonatu de fútbol d'Europa UEFA EURO 2012, considérase la construcción de víes ferriales ente LeópolisLviv y la frontera polaca, pa tener víes en xunto y qu'el so anchor va tar afecha al estándar européu (les víes ferriales nos países de les ex repúbliques soviétiques tienen un [[anchu de vía|anchor]] de 1520 mm, distinta a la de la mayor parte del restu d'Europa, qu'emplega víes d'[[anchu internacional]] de 1435 mm). La construcción d'una vía ferrial de 85&nbsp;km. de percorríu va costar más de 500 millones d'euros.

La [[Universidá de LeópolisLviv|Universidá Nacional Ivan Franko de LeópolisLviv]] ye la institución universitaria de la ciudá. La Universidá de LeópolisLviv ye la más antigua d'[[Europa del Este]] (fundada en [[1661]]) y una de les más prestixoses. Persones como [[Kazimierz Twardowski]] (fundador de la [[Escuela de LeópolisLviv-Varsovia]]), [[Stanisław Lem]], [[Bruno Schulz]], [[Rudolf Weigl]] o [[Stanisław Ulam]] pasaron por ésta institución pública.

Nome = [[Centru históricu de LeópolisLviv|LeópolisLviv - Conxuntu del centru históricu]]

LeópolisLviv foi un importante centru cultural mientres enforma tiempu. Foi una de les ciudaes más importantes na [[República de los Dos Naciones]].

Na ciudá atopa la Universidá d'Iván Franko ([[1661]]) y hai numberosos teatros y museos. Ye sede del [[arzobispáu]] [[católicu]], [[ilesia ortodoxa|ortodoxu]] ucraín y [[Ilesia Apostólica Armenia|armeniu]], y tien dos ilesies del SIEGLU|XIV|d|s|1}}. Congregación de les Hermanes [[Benedictines de LeópolisLviv]]. Nesta ciudá escribió'l [[llibru escocés]], una llibreta con problemes matemáticos, so la supervisión de [[Stefan Banach]].

Mientres el periodu austrohúngaru, LeópolisLviv yera un centru cultural y editorial bien importante pa les tierres de [[idioma ucraín|llingua ucraniana]], que taba reprimida nel [[Rusia|Imperiu Rusu]].<ref name=eb7/>

LeópolisLviv ye llugar de conexón ente [[Ucrania]] y [[Polonia]], asina se plantegó desque foi parte de la [[República de los Dos Naciones]], Imperiu Austrohúngaru y de [[Polonia]]. Toes estes cuestiones formaron parte de LeópolisLviv, tantu na so arquiteutura como na so cultura europea.

{{VT|Centru Cultural Rusu en LeópolisLviv|}}

LeópolisLviv foi sede de la [[Eurocopa 2012]]

|[[Aeropuertu Internacional de LeópolisLviv|Aeropuertu Internacional Danylo Halytskiy]]

LeópolisLviv ta hermanada coles siguientes ciudaes:

* [http://lvivrem.org.ua/index_y.html “Reminiscencies de Leópolis”Lviv”] - Fotogalería de Olena Krushynska. {{uk}}

{{Tradubot|LeópolisLviv}}

[[Categoría:LeópolisLviv| ]]