Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Pelayu»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
Exemplu ficha noble
Correición
Llinia 27:
}}
[[Archivu:Don Pelayo.jpg|thumb|300ppx|Monumentu a Pelayo en Cuadonga]]
'''Pelayo''' o '''Pelayu''' (¿? - [[Cangues d'Onís]], [[Asturies]], [[737]]) foi'l primer monarca del [[reinu d'Asturies]] que rixó hasta la so muerte. El so orixe ye controvertíu, anque se-y atribúin los oríxenes más variaos. La [[Crónica Albeldense]] conviértelu nún noble godu («<small>''XV. ITEM ORDO GOTORUM OBETENSIUM REGUM</small>. 1. Primum in Asturias Pelagius rg. in Canicas an. XVIIII. Iste, ut supra diximus, a Uittizzanc rege de Toleto expulsus Asturias ingressus.<ref><cite>"LLISTA DE LOS REIS GODOS D'UVIÉU. 1. El primeru n'Asturies foi Pelayo. Reinó en Cangues 18 años. Ésti, como enantes diximos, llegó a Asturies espulsáu de Toledo pol rei Witiza." [http://www.ih.csic.es/paginas/fmh/albeldensia.htm Crónica Albeldense (CSIC Institutu d'Historia)].</ref></cite>). El testamentu d'[[Alfonso III]], del añu [[869]],<ref> RISCO, Fr. Manuel, ''España Sagrada'', tomo XXX-VII, Madrid, 1789</ref> en que'l rei Magnu dona al presbíteru ''Sisnando'' la ilesia de Santa María de Tenciana ([[Tiñana]], [[Siero]]) que so tíu [[Alfonso el Castu]] ganara de les propiedaes pertenecientes a so bisgüelu Pelayo, vincula territorialmente a Pelayo col área central d'Asturies, anque ensin aportar datos sobro'l so llugar d'orixe. Frenó la espansión de los musulmanes haza'l norte, comenzó la [[Conquista Cristiana de la Península Ibérica|conquista cristiana]] y se lu considera tradicionalmente como'l fundador del [[reinu d'Asturies]], anque investigaciones arqueolóxique recientes suxeren que podría tenelo fecho sobre una organización política llocal anterior.<ref name="Noticia en La Voz de Avilés">[http://www.elcomerciodigital.com/aviles/20080201/castrillon/datacion-restos-encontrados-penon-20080201.html Noticia en La Voz de Avilés]</ref>
'''Pelayo''' o '''Pelayu''' ( - [[737]]) foi'l primer rei d'[[Asturies]] que según la lleenda abellugó gran parte de la temprana resistencia cristiana frente al Islam.
 
== La llenda ==
Tres la derrota de los godos polos árabes na batalla'l Guadalete nel [[711]], éstos invaden la [[Península Ibérica]], y lleguen ensin atopar casi oposición hasta los [[Picos d'Europa]] en malpenes 7 años.
Según la lleenda, Pelayo yera un noble [[visigodos|visigodu]], fíu del [[duque Favila]]. Por cuenta de les intrigues ente la nobleza visigoda, el rei [[Witiza ]] conspiró p'asesinar ala so padre. Pelayo fuxó a Asturies, onde tenía amigos o familia. Darréu, al sentise inseguru na Península, coló como pelegrín a JerusalénXerusalén. Ellí permaneció hasta la muerte de Witiza y entronización de Rodrigo, del que yera partidariu. Con ésti, ocupó'l cargu de conde de d'espatarios o de la guardia del rei y como taltalu combatió na [[batalla de Guadalete]] n'abril o mayu del añu [[711]]. Tres la batalla abelugóseabellugóse en Toledo y, a la cayida de la ciudá ([[714]]), mientresmentes otros escapaben a Francia, élelli volvió a Asturies, supuestamente curiandocustodiando l'ayalga del rei visigodu.▼
 
Les primeres incursiones árabes nel norte fueron les de [[Muza]] ente los años [[712]] y [[714]]. Entró n'Asturies polpel [[puertu de Tarna]], remontó'l [[ríu Nalón]] y tomó ''Lucus Asturum'' (Santa María de Lugo de Llanera[[Llugo]]) y depuésdempués [[Xixón]], onde dexó a cargu al gobernador [[Munuza]]. Les families dominantes del restu de les ciudaes asturianes capitularon y probablemente tamién la familia de Pelayo.▼
Nel anguañu llugar de [[Cuadonga]], nel [[718]], Pelayo, probablemente un xefe tribal astur apresentó-yos resistencia na redolada'l monte Auseva. Esti fechu bélicu marca l'aniciu de la monarquía asturiana y l'entamu d'una llarga llucha ente los cristianos y los musulmanes na península ibérica, lo que se conoz como la [[Reconquista]] o [[Conquista Cristiana]].
 
En [[718]] tuvo llugar una primera revuelta encabezada por Pelayo (al paecer porque Munuza casárase pola fuerza colacon so hermana [[Adosinda]]), que fracasó. Pelayo foi deteníu y unviáu a [[Córdoba]]. Sicasí, consiguió escapar y volver a Asturies, onde encabezó una segunda sublevación, y abelugóserefuxándose nos montes de [[Cuadonga]] y CangasCangues, onde se caltenía la resistencia.▼
Fizo de [[Cangues d'Onís]] la sede la so corte y casóse con [[Gaudiosa]]. Tuvo dos fios: [[Favila]], que lu socedió cuando morrió y [[Ermesinda]], que casóse con [[Alfonso I]], fiu del [[Pedro de Cantabria]]. Foi enterráu na ilesia de Santolaya d'Abamia, cerca de Cuadonga, anque años dempués [[Alfonso X]] treslladó los sos restos a Cuadonga.
 
En [[722]] Munuza unvió a un xeneral, [[Al Qama]], a someter a los sublevaos. Al Qama dirixióseempobinóse escontracontra [[Bres]] ([[Piloña]]), onde s'atopaba Pelayo. Ésti dirixiósemarchó fuxendocoles tropes hasta'l [[monte Auseva]], nel valle de CangasCangues y ellí, na [[Batalla de Cuadonga]], aniquiló al destacamentu d'A'lAl Qama que venía de la península p'ayudar a aniquilarsofocar definitivamente la resistencia nos [[Cordelera Cantábrica|montes cantábricos]].▼
Na figura de Pelayo xúntense por igual lleenda y realidá, yá que nun se ye a saber daveres si munches de les coses que se cuenten dél son ciertes o inventos de los posteriores reis d'Asturies pa xustificase como monarquíes y pa dase más importancia.
 
 
'''LA LLEENDA'''
 
 
▲Según la lleenda, Pelayo yera un noble visigodu, fíu del duque Favila. Por cuenta de les intrigues ente la nobleza visigoda, el rei Witiza conspiró p'asesinar al so padre. Pelayo fuxó a Asturies, onde tenía amigos o familia. Darréu, al sentise inseguru na Península, coló como pelegrín a Jerusalén. Ellí permaneció hasta la muerte de Witiza y entronización de Rodrigo, del que yera partidariu. Con ésti, ocupó'l cargu de conde de espatarios o de la guardia del rei y como tal combatió na batalla de Guadalete n'abril o mayu del añu 711. Tres la batalla abelugóse en Toledo y, a la cayida de la ciudá (714), mientres otros escapaben a Francia, él volvió a Asturies, supuestamente curiando l'ayalga del rei visigodu.
 
▲Les primeres incursiones árabes nel norte fueron les de Muza ente los años 712 y 714. Entró n'Asturies pol puertu de Tarna, remontó'l ríu Nalón y tomó Lucus Asturum (Santa María de Lugo de Llanera) y depués Xixón, onde dexó a cargu al gobernador Munuza. Les families dominantes del restu de les ciudaes asturianes capitularon y probablemente tamién la familia de Pelayo.
 
▲En 718 tuvo llugar una primera revuelta encabezada por Pelayo (al paecer porque Munuza casárase pola fuerza cola so hermana Adosinda), que fracasó. Pelayo foi deteníu y unviáu a Córdoba. Sicasí, consiguió escapar y volver a Asturies, onde encabezó una segunda sublevación y abelugóse nos montes de Cuadonga y Cangas, onde se caltenía la resistencia.
 
▲En 722 Munuza unvió a un xeneral, Al Qama, a someter a los sublevaos. Al Qama dirixióse escontra Bres (Piloña), onde s'atopaba Pelayo. Ésti dirixióse fuxendo hasta'l monte Auseva, nel valle de Cangas y ellí, na Batalla de Cuadonga, aniquiló al destacamentu d'A'l Qama que venía de la península p'ayudar a aniquilar definitivamente la resistencia nos montes.
 
Darréu a esta batalla, el gobernador militar al mandu de la metá norte de la península Ibérica, Munuza, que tenía como base Gigia (actual Xixón), intentó escapar d'Asturies y algamar la seguridá de les sos posiciones nel pandu, pero foi dáu algame y dáu muerte xuntu col so séquitu y les sos tropes nun valle del centru d'Asturies.▼
 
▲DarréuTres a estala batalla, el gobernador militar al mandu de la metá norte de la península Ibérica, Munuza, que tenía como base Gigia (actual Xixón), intentótentó escapar d'Asturies y algamar la seguridáseguranza de les sos posiciones nelna pandumeseta, pero foi dáu algameprindáu y dáuexecutáu muerte xuntuxunto col so séquitu y les sos tropes nunnún valle del centru d'Asturies.
 
 
Línea 60 ⟶ 48:
== Ver tamién ==
*[[Anexu:Llista de Reis d'Asturies]]
 
= Referencies ==
{{llistaref}}
 
[[Categoría:Reis d'Asturies]]
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Pelayu»