Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Mirandés»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
Sin resumen de edición
Llinia 86:
 
== Influyencia del portugués ==
PesieMagar aque entrarfigura dientro'l [[del dominiu llingüísticu astur[[asturllionés]]llionés, el mirandés y les demás variantes tán fuertementeinfluenciaes enfluyenciaesenforma pol portugués estándar y los dialeutosdialectos rexonales tresmontanos. El mapa dialeutolóxicudialectolóxicu de Portugal espublizáu por Vasconcelos en 1901 subdividía'l dialeutudialectu tresmontanutresmontano en trestrés: el subdialeutusubdialectu fronterizu (la llingua de Maceda y Mogadouro), el subdialeutusubdialectu altoduriense (ente'l Corgo y el Tua) y l'ocidentaloccidental, losqu'exercieron cualesinfluyencia exercierensobre'l enfluyencia so la llingua mirandesamirandés. La oficialidá del pertuésportugués sopusosupunxo yá nel tiempu en que rializórealizó los sos estudios Vasconcelos, que taqu'ésta fuerafore la llingua cola que dirixisese dirixir a los foriatosforasteros en Miranda. La vida de cutiocotidiana espresábase en mirandés, magüer,por embargu dábense fechos curtiene vartias cacas ososchocantes frutu de la oficialidá, como que los mirandeses emplegabenutilizaben el portugués pa los sos rezos y oraciones, y non la so propia llonguallingua como coyíacabría esperar pa custionescuestiones relixoses. Comparte granbien partede del lléxiculéxicu deriváu del progresu y la industrialización., Pallabresasina como delles pallabres comunes col portugués d'anguañuactual: ''autocarro, camaracámara municipal, computador, bilhataria, copo…''
 
Darréu ofrzse la comparativa realizada por ALPI (Atles llingüístico de la Península Ibérica) en diversos puntos fronterizos ente España y Portugal tomada hacia los años trenta del sieglu pasáu:<ref>[http://www.alpi.ca Linguistic Atlas of the Iberian Peninsula]</ref>
La continuidá morfolóxica respeutu al portugués del norte preséntase nes siguientes carauterístiques:
{| class="wikitable"
 
|-
* Africada sorda ch proveniente de cl-, pl- e fl- llatinos: chabe, chuba, chama...
!! width="10%" | Portugués
* Consonante palatal sonora proveniente de ly e c’l llatinos: abeilha, mulhier...
!! width="10%" | 341 <br/> Hermisende <br/> As Portelas <br/> Zamora
* Vocalización de [k] del gurupu -ct- en -it- :leite, uito, nuite...
!! width="10%" | 224 <br/> Bimioso <br/ > Bimioso <br/> Portugal
* Esistencia de los diptongos ei e ou, con estremaes proveniencies: lheite, rigueiro, pouco, cousa...
!! width="10%" | 228 <br/> Lagoaça <br/>Freixo d'Espada<br/> Portugal
* Palatales sorda y sonora: escrites x e j, ge, gi :xara, hoije, gilada...
!! width="10%" | 225 <br/> Dues Eigreijas <br/> Miranda <br/> Portugal
!! width="10%" | 221 <br/> Riudenore <br/> Bergancia <br/> Portugal
!! width="10%" | 337 <br/> San Criprián <br/> Senabria <br/> Zamora
!! width="10%" | 345 <br/> Villarino tras la Sierra <br/> Trabazos (Za)
!! width="10%" | 347 <br/> Fariza <br/> Sayagu <br/> Zamora
!! width="10%" | Castellanu
|- align="center"
| água <br/> ['agua]
| augua <br/> [au̯gwa]
| auga <br/> [au̯ga]
| aguo <br/> [agwo]
! auga <br/> [au̯ga]
| auga <br/> [au̯ga]
| augua <br/> [au̯gwa]
| agua <br/> [a<sup>u̯</sup>gwa]
| agua <br/> [agwa]
| agua <br/> [agwa]
|- align="center"
| boi <br/> [boi̯]
| boi <br/> [boi̯]
| boi <br/> [boi̯]
| boi <br/> [boi̯]
! bui <br/> [bui̯]
| buei <br/> [bwei̯]
| buei <br/> [bwei̯]
| buei <br/> [bwei̯]
| buéy <br/> [bwᴈ<sup>e</sup>i̯]
| buey <br/> [buei̯]
|- align="center"
| morte <br/> ['muRʈʃi]
| morti <br/> ['mɔɹti]
| morte <br/> ['mɔɹte]
| morte <br/> ['mɔɹte]
! muorte <br/> ['mwo<sup>ɔ</sup>ɹte]
| muerti <br/> ['mwe<sup>ε</sup>rti]
| muèrti <br/> ['mwo<sup>ε</sup>rti]
| muorte <br/> ['mwo<sup>ɔ</sup>rti]
| muerte <br/> ['mwerte]
| muerte <br/> ['mwerte]
|- align="center"
| mouro <br/> ['muɾu]
| mouru <br/> ['mouŋu]
| mouru <br/> ['mouru]
| moiru <br/> ['moi̯ɾu]
! mòuru <br/> ['mɔuɾu]
| mouru <br/> ['mo<sup>ε</sup>ɾu]
| mouru <br/> ['mouɾu]
| moro <br/> ['moɾo]
| moro <br/> ['moɾo]
| moro <br/> ['moɾo]
|- align="center"
| nò <br/> ['nɔ]
| nò <br/> ['nɔ]
| no <br/> ['no]
| nò <br/> ['nɔ]
! nuolo <br/> ['nwolo]
| nwolu <br/> ['nwolu]
| núolo <br/> ['nuolo]
| nuolo <br/> ['nwolo]
| ñudo <br/> ['ɲudo]
| nudo <br/> ['nudo]
|- align="center"
| olho <br/ > ['oλu]
| òllo <br/> ['ɔλo<sup>u</sup>]
| òlhu <br/> ['ɔλu]
| òlhu <br/> ['ɔλu]
! òlhu <br/> ['ɔλu]
| güeyu <br/> ['weʝu]
| oju <br/> ['ɔxu]
| ojo <br/> ['oxo]
| ójo <br/> ['ɔxo]
| ojo <br/> ['oxo]
|- align="center"
| ouvido <br/> [o’vidu]
| oubido <br/> [ow’biðo<sup>u</sup>]
| oubido <br/> [ow'biðo]
| oividu <br/> [oi̯'viðu]
! oubidu <br/> [ɔw'biðu]
| ouyíu <br/> [ow'ʝiu]
| ouyíu <br/> [ow'ʝiu]
| uyíu <br/> [u'ʝiu]
| oído <br/> [o'ido]/[oʝíu]
| oído <br/> [o'ido]
|- align="center"
| lágrima <br/> ['lagɾima]
| lágrima <br/> ['lagɹima]
| lágrima <br/> ['lagɹima]
| lágrima <br/> ['lagɹima]
! lhágrima <br/> ['λagɹima]
| lágrima <br/> ['lagɹima]
| llágrima <br/> ['λagɹima]
| llágrima <br/> ['λagɹima]
| lágrima <br/> ['lagɹima]
| lágrima <br/> ['lagɹima]
|- align="center"
| chorar <br/> [ʃo'ɾaR]
| chorar <br/> [ʈʃo'RaR]
| churare <br/> [ʈʃu'ɾaɹe]
| churare <br/> [ʈʃu'ɾaɹe]
! churire <br/> [ʈʃuɾiɹe]
| churare <br/> ʈʃu'ɾaRe]
| llurar <br/> [λu'ɾaɹ]
| llurar <br/> [λu'ɾaɹ]
| llorar <br/> [λo'ɾaɹ]
| llorar <br/> [λo'ɾaɹ]
|- align="center"
| leite <br/> ['lei̯ʈʃi]
| leite <br/> ['lei̯te]
| lèite <br/>['lᴈi̯te]
| lèite <br/>['lᴈi̯te]
! lhèite <br/> ['λei̯te]
| lèite <br/>['lᴈi̯ti]
| lechi <br/> [leʈʃi]
| lechi <br/> [le<sup>ᴈ</sup>ʈʃi]
| leche <br/> [leʈʃe]
| leche <br/> [leʈʃe]
|- align="center"
| pomba <br/> ['pomba]
| pomba <br/> ['pomba]
| pòmba <br/> ['pɔmba]
| pomba <br/>['po<sup>u</sup>mba]
! palomba <br/> [pa'lomba]
| palomba <br/>['pa'lomba]
| palomba <br/>['pa'lomba]
| palloma <br/> [pa'λomba]
| paloma <br/>['pa'loma]
| paloma <br/>['pa'loma]
|- align="center"
| ra <br/> ['ra]
| ra <br/> ['ra]
| ra <br/> ['ra]
| ra <br/> ['ra]
! rana <br/> ['rana]
| ra <br/> ['ra]
| rana <br/>['rana]
| rana <br/>['rana]
| rana <br/>['rana]
| rana <br/>['rana]
|-
|}
 
== Correspondencia ente la grafía y los soníos en mirandés ==
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Mirandés»