André Franquin

André Franquin, llamáu Franquin, (3 de xineru de 1924, Etterbeek y Etterbeek ^(en)  – 5 de xineru de 1997, Saint-Laurent-du-Var) ye un autor belxicanu de cómic.

André Franquin
Vida
Nacimientu	Etterbeek y Etterbeek (en) , 3 de xineru de 1924
Nacionalidá	Bélxica
Llingua materna	francés
Muerte	Saint-Laurent-du-Var, 5 de xineru de 1997 (73 años)
Causa de la muerte	infartu de miocardiu
Estudios
Estudios	Institut Saint-Luc (en)
Llingües falaes	francés
Oficiu	guionista d'historieta, dibuxante d'historieta
Emplegadores	Le Journal de Spirou Tintín (es) Fluide Glacial (es) Le Trombone illustré (en)
Trabayos destacaos	Gastón el Gafe (es) Spirou y Fantasio Idées noires (en) Modeste et Pompon (en) Marsupilami (en)
Premios	ver Premio Saint-Michel  (1972) : Gastón el Gafe (es) Gran Premiu de la Villa d'Angoulême  (1974) Premio Adamson  (1980) Premio Saint-Michel  (1981) : Idées noires (en) premiu Max y Moritz  (1996)
Influyencies	Georges Beuville
Movimientu	Escuela de Marcinelle (es)
Xéneru artísticu	historieta cómica (es)
IMDb	nm1096706

Visión xeneral

A la manera d'Hergé nel Journal de Tintin, André Franquin ye unu de los pegoyos del cómic belxicanu, que tenía trabayao abondos años al llau de Peyo, Morris, y Will en Le Journal de Spirou. Distínguese pola calidá del so dibuxu, especialmente nel reflexu de los movimientos y la espresión de los personaxes, en particular de los animales. Per otra parte, Hergé dixo: « al llau d'André Franquin, yo nun soi más qu'un probe dibuxante ». Destaca tamién pola inventiva del so humor, davezu coloreáu de poesía. El so esmolecimientu pola perfeición gráfica, aliada a la posición histórica de la so carrera, dan obres que seducen a toles xeneraciones de llectores. N'efeutu, asitiáu nun periodu onde'l cómic ta fundamentalmente destináu a los más mozos, fai historietes accesibles a un públicu xoven, pero inxer detalles que nun surden más que con una llectura más fondera. Desendolca esi principiu con Gaston Lagaffe, que-y da popularidá, pero nun faira más cómic «p'adultos» hasta'l fin de la so carrera, coles Idées noires y el magazine Fluide Glacial.

Los entamos

André Franquin entamó la so carrera nel Moustique, un magazine empobináu a esparder programes de radio y de televisión, asoleyáu por Dupuis. Ente 1945 y 1952, dibuxó portaes, asina como gags nuna plancha con pallabres abaxo. Tamién fizo dibuxos publicitarios.

Puede yá destacase una bien bona espresión de los personaxes, asina como una tendencia al humor negru simple (los personaxes tan verdaderamente nuna situación desagradable, pero esa pasa cola espresión cómica del dibuxu).

A lo llargo d'esta dómina, Franquin fai tamién delles portaes pal selmanariu Bonnes soirées, que permiten comprender el so talentu nel dibuxu figurativu.

Spirou y Fantasio

Periodu 1: les aventures

Dupuis teniendo contratao a André Franquin pal Moustique y remarcao'l so talentu, propón-y facer una aventura de Spirou y Fantasio : Le Tank. Esa aventura ye dibuxada en 1946, y asoleyada en 1947 nel Almanach Spirou. Por embargo, Spirou continuará siendo dibuxáu paralelamente por Jijé en Le Journal de Spirou.

Pero esi dibuxante tando atrayíu por otres realizaciones, aprovecha la ocasión pa dexa-y a André Franquin, en xunu de 1946, la serie Spirou y Fantasio. Esti trespasu de poderes fízose nel cursu del rellatu La Maison Préfabriquée, ente la viñeta 48 y la 49. Ye bien difícil ver el cambéu, André Franquin esforzóse en facelu inapreciable.

Les posibilidaes gráfiques d'André Franquin apaecieron meyor nel episodiu siguiente: L'Héritage. Nél vese especialmente a numberosos animales, que dan una nota d'humor suplementariu al rellatu. Los mures sorprendíos en plena discusión, el gorila pidiendo una propina dir a fumar un pitu y beber un whisky, los crocodrilos coceándose con una llarga sorrisa sobre les sos preses, dan una nueva dimensión en humor del cómic. Alcuéntrase ellí tamién un lleón y unos lleopardos, asina como elefantes, constituyendo ya una gran parte del parque faunísticu de Franquin.

Diez aventures se suceden con un estilu abondo homoxeneu, hasta Mystère à la Frontière, en 1950. Notaremos tovía diversos animales, como un xabaril, en Spirou et les plans du Robot, pero tamién dellos coches con una tracción delantera prefigurando l'afinidá d'André Franquin cola marca Citroën. Debemos mencionar tamién l'episodiu del combate de Spip con un mur en Spirou sur le Ring, que según dellos comentaristes, prefigura les Idées noires, con un dibuxu en negru total en contralluz.

Nel cursu d'esti primer periódu, Franquin dibuxa aventures abondo curties (20 planches de media, máximo 39 planches en L'Héritage). Los otros personaxes que Spirou, Fantasio, Spip son cada vez diferentes, salvo’l Profesor Samovar que lu vemos en Le Savant Fou y Les Plans du Robot (podemos ver nesi personaxe una prefiguración de Zorglub).

Periodu 2: El mundu de Franquin

Il y a un Sorcier à Champignac (guión de Henri Gillain, hermanu de Jijé) inaugura en 1951 el mundu de Spirou tal como la mayor parte de los sos llectores lu conocen. André Franquin atopó'l perfil definitivu de los sos personaxes y da-yos una gran importancia: el Conde de Champignac. Per otra parte, con Maire de Champignac, Monsieur Duplumier, y el pueblu de Champignac, entama a construir un pequeñu mundu que se perfilará al filu de les aventures hasta convertise en familiar a tou llector avezáu. D'otra parte, con 57 planches, Il y a un sorcier à Champignac entama una serie de grandes aventures.

Asoleyáu en Le Journal de Spirou ente 1951 y 1952, Spirou et les Héritiers permítenos descubrir al Marsupilami, Zantafio, primu poco recomendable de Fantasio, el constructor del automóvil Turbot y los sos pilotos, y sobre too la inventiva mecánica de Franquin col Fantacopteru y dellos aparatos motorizaos.

La Turbotración, soberbia creación automóvil (realizada a tamañu real más tarde, sobre un xasis Citroën) apaez en La corne de rhinocéros inicialmente llamáu Spirou et la Turbotraction.

El talentu pa los animales del dibuxante son particularmente valoraos ente 1956 y 1957, con Le Gorille a bonne mine, Le Nid des Marsupilamis y Le voyageur du Mésozoïque. Esta última aventura desarrolla, abondo enantes que Jurassic Park, la idea d'un dinosauriu lleváu por unos cazadores a vivir na nuestra dómina.

La interconexón de los mundos de Franquin permítennos descubrir les apariciones de Gastón, en primer llugar cuasi anónimamente en Le voyageur du mésozoïque y Vacances sans histoires, depués más llargamente en La foire aux gangsters en 1958.

Periodu 3: el trabayu n'andecha

Nel cursu de los periodos precedentes, Franquin trabaya la mayor parte del tiempu solu. En 1958, Greg, Franquin y Jidéhem s'asocien pa facer Le prisonnier du Bouddha. Greg ocupase del guión, y Jidéhem de los decoraos. Esta asosicación será reeditada en más ocasiones n'aventures posteriores. Los talentos de Greg pa les situaciones cómiques dan histories perfechamente delirantes, La peur au bout du fil, historia curtia de 13 planches, ye una guapa muestra. Constituye un pasu más hacia la comicidá absurda. N'efecto, nes aventures precedentes, aunque dellos afayos y invenciones seyan de naturaleza fantástica, los guiones yeren creyibles y fechos sobre les intrigues clásiques de traficantes, lladrones y malvaos diversos. Ye con Zorglub, aspirante a dueñu del mundu en Z comme Zorglub y L'ombre du Z, onde se podrá ver meyor la dimensión de la eficacia d'esta asociación.

Paralelamente, en 1958 y 1959 Franquin dibuxa en collaboración con Roba (dibuxante de Boule et Bill) les aventures destinaes al periódicu Le Parisien Libéré. Franquin dibuxa fundamentalmente los sos personaxes habituales y Roba dibuxa los nuevos personaxes y la mayor parte de los decoraos. Tendremos asina Spirou et les hommes bulles, depués Les petits formats. Greg intervendrá darréu nel guión de Tembo Tabou. Dos d'eses aventures serán posteriormente asoleyaes en Le Journal de Spirou.

Franquin propónse darréu facer una nueva aventura con Zorglub, pero l'editor refuga la idea. Greg toma'l guión, el que da QRN sur Bretzelburg, que Gotlib considera como una « obra maestra absoluta ». N'efecto, André Franquin algamó'l so más altu nivel gráficu (dibuxu a pluma), y el guión ye irreprochable. L'ensamu ta estráu d'escenes bien perreres y desarróllase nun clima caricaturizáu de réxime totalitariu, onde Franquin pue espresar el so espíritu antimilitarista. Paradóxicamente, dalgún personaxe del mundu habitual d'André Franquin nun intervién, el mundu de Spirou será reducíu al mínimu con Fantasio, Spip y el Marsupilami. L'aspectu fantásticu reduzse al comportamientu « humanizáu » de los dos animales de compañía. Otra paradoxa, esta historia ye interrumpía a lo llargo de más d'un añu durante la so publicación nel Journal de Spirou, pola mor de la depresión de Franquin. L'álbum ye publicáu en 1966, pero la edición íntegra, compuesta por 65 planches (que será l'aventura más llarga fecha por Franquin) nun se publicará hasta 1987.

André Franquin dexa'l personaxe col qu'entamó la so carrera. Dibuxa tovía Bravo les Brothers, episódiu bien perreru que podemos considerar tanto como un gafe de Gastón como una aventura de Spirou, depués Panade à Champignac, na que se vuelve a atopar a Zorglub. Apunta, dos planches anantes del fin de l'aventura, un «falsu fin» destructivu y mui bien montáu, prefigurando l'abandonu por parte de Franquin de los sos personaxes. N'efecto, dexará la serie Spirou y Fantasio a Jean-Claude Fournier, dibuxando el Marsupilami durante dalgún tiempu, anantes de facer una serie a parte.

Modeste y Pompon

Depués d'un desacuerdu col so editor Dupuis, Franquin comprométese en 1955 nel Journal de Tintin pa une serie de gags nuna plancha. Trátase de la serie Modeste et Pompon, na qu'atopa más lliberta que nes aventures de Spirou y Fantasio, que continúa ensin embargo nel Journal de Spirou. Esto da-y munchu trabayu (tres planches a la selmana) y vien a esplicar la sobriedá del dibuxu y una cierta monotonía que fluye. Ensin embargo paez qu'eso sirvió a Franquin p'atopar nel gag selmanal un ritmu que-y convien y qu'utilizará con más ésitu en Gaston Lagaffe. Podemos notar delles « invenciones » premonitories, como la caxa elléctrica y el telecomandu pa televisión, que nun esistíen nesa dómina. Per otru llau, como munches d'eses historietes se desarrollen nes habitaciones de los personaxes, esta serie ye interesante como testimoniu de la decoración modernizante de la época.

Destaca, en medio de los personaxes secundarios, l'irascible Mr Ducrin, vecín de Modeste, que prefigura el personaxe de Joseph Boulier que s'atopará na serie Gaston, y que ilustra bien el refugu de Franquin pola burocaria.

Greg, Goscinny, Peyo y Tíbet contribuyeron a esta serie que termina en 1959 y totaliza 182 planches. Será retomada depués por otros dibuxantes.

Greg creara'l personaxe de Ducrin que correspuende igualmente a los sos habituales caricatures de pequeño burgueses (como Achille Talon). Goscinny en revancha, pon n'escena al "otru" vecín, Mr. Dubruit, que respuende al so gustu polos babayos felices sosceptibles d'acarretar diverses situaciones cómiques.

Gaston Lagaffe

Gaston Lagaffe ye'l personaxe que tuvo más ésitu ente les diverses creaciones de Franquin. Apaez nel Journal de Spirou en febreru de 1957, ensin que sepa que lo ta faciendo. El Journal de Spirou ta interiormente animáu por diversos personaxes, de los que Spirou y Fantasio, fuera de les sos aventures stricto sensu y presentaos como si fueren emplegaos reales del periódicu (Fantasio ye periodista de Dupuis). Gaston ye presentáu como un nuevu emplegáu, pero ensin emplegu definíu: ye un « héroe ensin emplegu ». Al principiu apaez en dibuxos humorísticos, solu o con Fantasio. El so gafe toma finalmente una forma regular, y Jidéhem ye asociáu a la realización. Debe notase que’l gaffe N°1 (Spirou N°1026) representa a Gaston desfaciendo una columna militar con un sacu de nueces: Franquin aprovecha esta ocasión única pa mostrar el so menospreciu a la organización militar.

Ye la dómina más prolífica de Franquin: paralelamente a la creación de Gaston, encadena Le nid des marsupilamis y Le voyageur du mésozoïque, y continúa con Modeste y Pompon nel Journal de Tintin. Ensin contar con numberoses ilustraciones y portaes pal selmanariu de Spirou.

L'ésitu medra a lo llargo de los años y Gaston ocupa media plancha na portada. A partir de 1968, Franquin trabaya solu, y produz gags nuna plancha. Más sero, cuando dexa a Jean-Claude Fournier les aventures de Spirou y Fantasio, esi últimu desapaez de la serie (probablemente por tener cometío graves « gafes » a la escontra de MM Dupuis y De Mesmaeker, gaffes N°467 et 478). N'efecto, un personaxe de cómic nun pue apaecer al mesmu tiempu dibuxáu por dos dibuxantes diferentes. Ye entós cuando Prunelle se convertirá en cabeza de turcu tituláu de Gastón, hasta'l fin de la serie

Franquin esprésase al máximo nesta serie (Gaston ye'l so personaxe, contrariamente a Spirou nel qu'atopa una obligación). Si los gags hilarantes son mayoritarios, les invenciones diverses, momentos poéticos, crítiques de la sociedá de la urxencia y el consumu, y incluso mensaxes ecoloxístes y humanitarios pue que constituyan la parte más interesante de la serie. Per otra parte, Franquin pue manifestar allí'l so talentu colos animales de compañía de Gaston (gatu, gavilueta, mur, vaca ...) y sobretoo la so téunica de los « efeutos de soníu » en cómic, consistentes nel aspectu quasi-auditivu pol trabayu sobre les lletres, la coloración y la disposición y la escoyeta de les onomatopeyes.

Le Petit Noël

Paralelamente a les aventures de Spirou, Franquin dibuxa de xemes en cuando (con ocasión de númberos especiales del Journal de Spirou, por Pascua o Navidá por exemplu) aventures curties destinaes a un públicu mozu. Le Petit Noël, personaxe qu'apaeció delles veces nes sos histories (n'ocasiones col Marsupilami) ye un rapaz solitariu, que caleya errante desesperadamente nes cais de Champignac a la gueta de distración o d'un alcuentru prestosu. Representa una de les meyores espresiones poétiques de Franquin, especialmente en Noël et l'Élaoin, asoleyada en 1959 nel Journal de Spirou. L'Élaoin ye una especie de robot que se desplaza por brincos, que ye capaz de facer un montón de coses según lo que'él observa nos pensamientos de la xente – una especie d'Aladín modernu -. Según el Petit Noël, « ye una maquina tan perfeccionada que ye como unu ... meyor… ».

Les Idées Noires

En 1977, apaecerá nel selmanariu de Spirou un suplementu de 8 páxines tituláu Le Trombone illustré. Trátase d'una especie de « parásitu » (nel sentíu biolóxicu del términu) del Journal de Spirou, grapáu nel interior, nel que s'atopen coses bien inhabituales pal periódicu, especialmente l'humor negru y l'humor vis-à-vis de la relixón catolica, mostráu por Yvan Delporte y Franquin. Dibuxantes ayenos al selmanariu de Spirou vienen a xuntase a eso qu'asemeya ser una chancia d'intelectuales guasonos, atrancaos no « políticamente correcto » del Journal de Spirou. Apaecerán una trentena de números d'esi suplementu.

Franquin entama aquí una serie d'historietes llamaes Idées noires, onde s'espresa d'una manera nueva. Ye agresivu. Utiliza les sos capacidaes humorístiques pa denunciar los aspectos sórdidos de la nuestra sociedá. Los sos blancos principales son los aprovechaos, los cazadores, los militares, los fachendosos, la sociedá contaminante, l'espectáculu, la relixón, pero pue ser tamién la especie humana en xeneral, por un humor negru gratuitu. Los dibuxos son efectuaos con munchu negro, dando una sensación cochambrosa evocando un universu onde la claridá nun existe.

Depués de la interrupción del Trombone illustré, la serie Idées Noires continúa en Fluide glacial, dirixíu por Gotlib, admirador y amigu de Franquin. Una buena sesentena de planches serán asina asoleyaes, y darréu editaes n'álbum.

Pol so humor corrosivu, la calidá del dibuxu y la so orixinalidá, esta serie ye a menudo considerada como la obra maestra de Franquin.

Firmes, monstruos, títulos y ilustraciones diverses

Franquin fizo una buena riestra de dibuxos pa portaes y de dibuxos independientes, fuera de toa serie de cómic. Ye, de xuro, el Journal de Spirou el que más utilizó los sos servicios. Fizo, solu o en collaboración, más de 700 portaes, asina como cerca de 600 elustraciones (presentaciones d'acontecimientos, publicidá, anuncies, ilustraciones de cróniques y reportaxes, etc...) nos que son a menudo utilizaos los sos personaxes. Por otra parte, él trabayó eventualmente con otres revistes de cómic (Fluide Glacial, (A SUIVRE), Circus) y collaboró ocasionalmente con numberosos fanzinos, lo que-y permitió facer una brañada de criatures imaxinaries más o menos repulsives y animaes. Un recopilatoriu tituláu Cauchemarrant atropa dellos d'esos « pequeños monstruos », asina como un recopilatoriu tituláu Un Monstre par semaine, pero una buena riestra de los sos dibuxos tan inéditos n'álbum.

Qu'eso seya de les sos series regulares o nel cuadru de diverses ilustraciones, Franquin a menudo busca deslizar detalles animaos o irónicos, non siempre visibles durante la primera aproximación. Esta particularidá dio llugar a unu de los más curiosos recopilatorios de dibuxos: un recopilatoriu tituláu Signé Franquin, reproduciendo más de 200 firmes. N'efecto, ye animáu a firmar diverses histories d'una manera cachonda, retomando'l tema de la historieta nun dibuxu que figura na so firma.

Nel mesmu espíritu, pero más clásicu, un álbum tituláu Le Trombone Illustré recueye los títulos d'esti magazine, que cada ún constituye una pequeña historia.

Isabelle: Franquin guionista

Franquin entama la so collaboración na serie Isabelle, iniciada por Will, Delporte y Raymond Macherot, en 1978. Trátase d'una serie que se desarrolla nun universu nel que la bruxería ye tratada baxo un ángulu prestosu, con numberosos xuegos de pallabres y bromes. Franquin asegura la trama xeneral. Delporte los xuegos de pallabres y otros diálogos, y Wil el dibuxu. Franquin collabora nos álbumes 3 a 7, la serie terminase ensin él al fin del décimu álbum.

Franquin exerz tamién el papel de guionista con Delporte pal dibuxante Frédéric Jannin, pa Les démêlés d'Arnest Ringard et la taupe Augraphie, en 1981.

Les Tifous

Les Tifous representen una anecdota na obra de Franquin, pero una masa enorme de trabayu na carrera del dibuxante. Ye n'efecto en parte a causa d'esi proyeutu de dibuxu animáu polo que Franquin abandonó la serie Gaston. Les Tifous son unos seres peludos, simpáticos, en que la socieda recuerda un poco la de los Schtroumpfs. Unos millares de dibuxos fueron realizaos col fin d'una publicación en pantalla, y dieron más de siete hores de dibuxos animaos na televisión en 1990. Desgraciadamente, l'ésitu nun tuvo al altor de la inversión, y los Tifous fueron escaecíos. Queda un álbum apaecíu en 1990: Les Tifous.

Bibliografía

(Además de la llarga biblio grafía de Spirou et Fantasio, Gaston Lagaffe, Idées noires, Le Marsupilami, Modeste et Pompon)

• Cauchemarrant, Bédérama, 1979
• Noël et L'Élaoin, Bédérama, 1982
• Le livre d'or de Franquin, Jacky Goupil Éditeur, 1982
• Signé Franquin, Dupuis, 1992
• Le Monde de Franquin, Marsu Productions, 2004
• Le Trombone Illustré, Marsu Productions, 2005
• Un Monstre par semaine, Marsu Productions, 2005

Fontes

• Les cahiers de la bande dessinée N°47/48, Glénat, 1980
• Presque tout Franquin (bibliografía mui detallada), Comset Éditions, 1991
• Dossier N°1 Franquin (entrevistes, inéditos, bibliografía), DBD, 1998
• Franquin/Jijé (entretenimientu), Niffle, 2001

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre André Franquin.
• André Franquin na Internet Movie Database (n'inglés)
• Web oficial de la obra de Franquin
• Sitiu y Foru sobre Spirou y la serie qu'en découle

• Datos: Q281411
• Multimedia: André Franquin