Gallocanta

Gallocanta
Alministración
País	España
Autonomía	Aragón
Provincia	provincia de Zaragoza
Tipu d'entidá	conceyu d'Aragón
Alcalde de Gallocanta (es)	Juan José Ballestín Cantín
Nome oficial	Gallocanta (es)
Códigu postal	50...
Xeografía
Coordenaes	40°59′42″N 1°30′25″W / 40.995°N 1.5069444444444°O
	Gallocanta Gallocanta (España)
Superficie	29.705795 km²
Altitú	1380 m
Llenda con	Bello (es) , Las Cuerlas, Used (es) , Santed, Val de San Martín, Castejón de Tornos y Berrueco (es)
Demografía
Población	123 hab. (2023); - 87 homes (2019); - 65 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.01% de provincia de Zaragoza
Densidá	4,14 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	gallocanta.org

Gallocanta ye una población española de la contorna del Campu de Daroca, provincia de Zaragoza na comunidá autónoma d'Aragón, a unos 300 m. de la llaguna de Gallocanta.

Situación

Asítiase a 106 km al suroeste de la capital d'Aragón, na contorna del Campu de Daroca, mui cerca de la llende provincial con Teruel, a 1.011 m d'altitú.

Parte del so términu municipal ta ocupáu pola Reserva natural dirixida de la Llaguna de Gallocanta.

Historia

Les muertes más antigües d'ocupación humana nel conceyu de Gallocanta correspuenden a la Edá del Bronce (Antiguu), con elementos cerámicos y de xiles. De dómines posteriores pueden reseñase los restos celtíberos de murios de grandes piedres topaos dientro del cascu urbanu, na mesma zona que n'años medievales ocuparía'l castiellu.

Otra manera, apenes esisten datos del aportar d'estes tierres hasta la so conquista por Alfonsu I el Batallador, hacia 1120. A partir d'esa fecha pasaron a formar parte del señoríu de Daroca. Mientres más de cien años Gallocanta foi considerada como un meru barriu de Daroca, hasta qu'en 1248 Xaime I concedió un privilexu pol que se constituyó la Comunidad de Aldeas de Daroca. Dientro de la Comunidá d'Aldegues, Gallocanta dio nome a unu de los sos distritos alministrativos; la Sesma del Campo de Gallocanta, que englobaba toles aldegues de la comunidá allugaes na cuenca de la llaguna, salvu Tornos, y delles más a entrambos llaos del Jiloca.

La primer vegada que se cita nun documentu'l nome de Gallocanta ye en 1205, cuando l'obispu de Zaragoza, Raimundo de Castrocol, asignó a les ilesies de Daroca les rentes y diezmos de gran parte de les aldegues que dependíen d'ella.

Al tar en primer llinia fronteriza, la zona de la llaguna desempeñó un papel relevante mientres la Edá Media nes guerres qu'enfrentaron a Aragón y a Castiella. El castiellu de Gallocanta, calteníu por cuenta de los mesmos aldeanos, taba allugáu nun pandiella dientro del pueblu y con bien bona visibilidá dende cuasi tola cuenca de la llaguna. Anguaño nun queden cuasi restos del mesmu, yá que foi esmanteláu y la so piedra reutilizada n'otres edificaciones. Pueden vese dalgunos de los sos sillares en construcciones próximes al so allugamientu orixinal y nos murios de la ilesia.

La primitiva aldega, que cuntaba con un molín documentáu dende antes de 1333, estender pola contorna del castiellu, barriu que güei se denomina de San Andrés y onde s'allugaba'l campusantu, que tendría una ilesia aneja. El cascu urbanu foise estendiendo escontra l'oeste, pela cai de San Pedro, de tala forma que llégase a urbanizar la zona ente'l castiellu y l'actual ilesia parroquial, construyida nel sieglu XVIII al llau d'un pequeñu campusantu. Asina, el centru neurálxicu de la llocalidá pasa a ser la zona de la plaza, onde s'allugaben la mayoría de los servicios públicos, la ferrería, l'edificiu del conceyu y les escueles. La Cai Mayor, por onde escurre la carretera que traviesa'l pueblu, foi, con posterioridá, l'arteria principal qu'articulaba l'urbanismu de la llocalidá. La última zona de crecedera del cascu urbanu tradicional de Gallocanta sería la parte construyida al norte de la Cai Mayor, que'l so mayor esponente sería'l barriu del Rabal o Arrabalde.

Vista xeneral de Gallocanta cola Llaguna delantre

La Llaguna de Gallocanta

La llaguna de Gallocanta atópase en mediu del Sistema Ibéricu, nuna planicie a 1.000 msnm. Tien una área de 14,4 km², con un anchor máximo de 2,8 km por 7,7 km de llargu. Con una capacidá máxima de 5 hm³, la fondura de les sos agües suel ser de 45-50 cm, anque en dómina d'agües altes puede llegar hasta los 2 m.

Trátase d'un güelga únicu n'España por cuenta de la so riqueza biolóxica y a la so capacidá p'allugar gran cantidá d'aves.

La so llocalización estratéxica fai que cada añu distintes especies d'aves acuátiques como coríos buceadores y foches utilicen la llaguna como puntu d'ivernada, como llocalidá de camín o s'establezan pa la cría.

Amás, cada añu la llaguna de Gallocanta convertir nun puntu estratéxicu pa les grandes concentraciones de grullas qu'emigren pel hibiernu escontra llatitúes más templaes. Situación favorecida pola disponibilidad d'hábitat y polos recursos alimenticios qu'esta güelga brinda a los sos güéspedes zancudos y que convirtió a la llaguna de Gallocanta nel enclave español más importante pa la grúa común.

En 1987 la llaguna de Gallocanta foi declarada Zona d'Especial Proteición pa les Aves (ZEPA) y dende 1994 apaez nel llistáu de güelgues d'importancia internacional.

Tamos ante un espaciu que merez y tien de ser curiáu y respetáu. [Datos llograos de [1] (Páxina web del Exmo. Ayto. de Gallocanta.]

En febreru de 2010 abrióse un Centru d'Interpretación de la Llaguna de Gallocanta na llocalidá, con una esposición permanente nel so interior y un mirador empobináu escontra la Llaguna, dende onde puede contemplase la riqueza natural d'esti privilexáu enclave.

Política llocal

Últimos alcaldes de Gallocanta

Periodu	Alcalde	Partíu
1979-1983	José Antonio Miguel Visiedo^[3]	UCD
1983-1987
1987-1991
1991-1995
1995-1999
1999-2003
2003-2007		PSOE
2007-2011		PSOE
2011-2015		PAR
2015-2019	José Antonio Miguel Ballestín^[4]	PSOE