Idioma mochó

L'idioma mochó, motozintleco o cotoque (autoglotónimu: mocho' [mot͡ʃoʔ]) ye una llingua mayense del tueru kanjobal faláu nel conceyu de Motozintla, Chiapas, Méxicu. Una variante dialeutal llamáu tuzanteco falar nes llocalidaes de Belisario Domínguez y Tuzantán.^[4] L'idioma mochó ye una llingua en grave peligru d'estinción, pos cunta con namái 141 falantes según el censu del INEGI del añu 2010.

Idioma mochó 'mocho
Faláu en	Méxicu
Rexón	Chiapas
Falantes	141 (2010)^[1]
Puestu	Non nos 100 mayores.[2] (Ethnologue 1996)
Familia	Llingües mayenses Kanjobalano-chujeano Kanjobalano Idioma mochó
Dialeutos	Tuzanteco
Alfabetu	Llatín
Estatus oficial
Oficial en	En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional xunto col español.^[3]
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2
ISO 639-3	`mhc`

Clasificación

L'idioma mochó xunto col kanjobal y el jacalteco formen el grupu llingüísticu kanjobalano, de la mesma, ésti pertenez al tueru kanjobalano-chuj del tueru de llingües mayenses.^[2]

Fonoloxía

Los cuadros siguientes amuesen los fonemes del idioma mochó: vocales y consonantes.^[5]

Vocales

	Anterior	Central	Posterior
Zarrada	i [i], ii [iː]		o [o], uu [oː]
Entemedia	y [y], ee [yː]		o [o], oo [oː]
Abierta		a [a], aa [aː]

Diptongos

Dalgunos diptongos que se presenten en mochó son:

ai [aj]

ey [ej]

oy [oj]

Testu amuesa

Nel intre s'amuesa una cosadiella en llingua mochó.

En mochó

Naba kiwalatawet juune' bwelta Ji'a chrt pero mu chila . Ja'y xchet mu jani cheet jum. Yan'an ju'l pero mu ji'a choq Ti' bowital nin kawitsa ke jani

N'español

¡A que non adivines, ninio!
Si vas cortar lleña,
un cochino bien fluexu,
te va buscar nel camín.

L'aviesperu.

Referencies

↑ INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
↑ ^2,0 ^2,1 (2009) Ethnologue: Languages of the world, 6ª (n'inglés), Dallas, Texas: SIL International. Consultáu'l 13 d'agostu de 2011.
↑ «Llei de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-06-11.
↑ CDI (22 d'ochobre de 2009). «Mochós-Motozintlecos». Monografíes de los pueblos indíxenes. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-03. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.
↑ Native languages of the americas (s/f). «Mocho maya pronuciation and spelling guide» (inglés). Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.

Enllaces esternos

Proyeutu Idiomes en peligru d'estinción: mocho'.

[inali-1] INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.

[Ethno-2] 2,0 ^2,1 (2009) Ethnologue: Languages of the world, 6ª (n'inglés), Dallas, Texas: SIL International. Consultáu'l 13 d'agostu de 2011.

[3] «Llei de Derechos Llingüísticos de los Pueblos Indíxenes». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-06-11.

[cdi-4] CDI (22 d'ochobre de 2009). «Mochós-Motozintlecos». Monografíes de los pueblos indíxenes. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-03. Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.

[moch-5] Native languages of the americas (s/f). «Mocho maya pronuciation and spelling guide» (inglés). Consultáu'l 18 de xunetu de 2012.

[4]

[1]

[3]

[2]

[5]