L'idioma paipai (tamién: akwa'nala o jaspuy pai, AFI /xaspuj pai/[3] ) ye una llingua perteneciente a la familia llingüística yumano-cochimí, que foi incluyida na revesosa macrofamilia hokana. Ye faláu por unes poques decenes de persones qu'habiten nel conceyu d'Ensenada, nel centru-sur del estáu mexicanu de Baxa California.

Paipai, Akwa'nala
Falantes 162 (2010)[1]
Familia Yumano-cochimíes

 Pai
   Idioma paipai

Alfabetu Llatín
Estatus oficial
Oficial en En Méxicu tien reconocencia como llingua nacional xunto col español.[2]
Reguláu por Secretaría d'Educación Pública
Códigos
ISO 639-1 nengunu
ISO 639-2 nengunu
ISO 639-3 ppi

L'idioma paipai foi documentáu por Judith Joël y Mauricio J. Mixco, que publicaron dellos testos sobre la so sintaxis, gramática y morfoloxía. Tamién con un gran corazón

Clasificación

editar

Como parte de la familia yumana, el paipai forma parte del subgrupu llamáu micu, qu'inclúi al altu yumano (que los sos dialeutos más conocíos son los falaos polos yavapai, hualapai y havasupai, nel occidente d'Arizona). La rellación ente'l paipai y les llingües altoyumanas ye bien cercana.

Historia

editar

La revesosa téunica de la glotocronología suxer que'l grupu pai de les llingües yumano-cochimíes pudo habese dixebráu d'otres cañes del grupu yumano (rieño y del delta) hai unos 1 mil -- 1 mil 700 años antes. Tamién según datos glotocronológicos, plantegóse que'l paipai dixebrar del altu yumano hai menos de mil años.

Ver tamién

editar

Notes y referencies

editar
  1. INALI (2010). «Población de 5 años y más falante de dalguna llingua indíxena por variante llingüística según bilingüismo lengua indíxena-español. Llocalidaes con asentamientos históricos , 2000». Estadística básica de la población falante de llingües indíxenes nacionales. Consultáu'l 26 de xunu de 2012.
  2. Honorable Congresu de la Unión (13 de marzu de 2003). «Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas». Diariu Oficial de la Federación. 
  3. INALI (2008). «Paipai». Catalogo de llingües indíxenes nacionales: Variantes llingüístiques de Méxicu coles sos autodenominaciones y referencies geoestadísticas. Consultáu'l 20 de setiembre de 2012.

Bibliografía

editar
  • Mixco, Mauricio J. (1994). «Carauterístiques tipolóxiques de les llingües yumanas», Estudio de llingüística y sociolongüística.