Wikipedia

Ilesia de Santa María de Tina

ilesia, Bien d'Interés Cultural

La Ilesia de Santa María de Tina ye un templu en ruines, asitiáu na rodiada de Pimiango, parroquia de Colombres, nel conceyu asturianu de Ribedeva. Bien cercana a esta llevántase la Ermita de Santu Medé, y pol interés históricu-arqueolóxicu dambes, el Principáu d'Asturies, en 2020, dio en declarales conxuntamente como Bienes d'Interés Cultural, coles categoríes de monumentu y de zona arqueolóxica.

Ilesia de Santa María de Tina
ilesia
Llocalización
País España
Autonomía Principáu d'Asturies
Provincia provincia d'Asturies
Conceyu Ribedeva
Coordenaes 43°23′45″N 4°31′37″W / 43.395728°N 4.527011°O / 43.395728; -4.527011
Ilesia de Santa María de Tina alcuéntrase n'Asturies
Ilesia de Santa María de Tina
Ilesia de Santa María de Tina
Ilesia de Santa María de Tina (Asturies)
Historia y usu
Aperturasieglu XIII
Arquiteutura
Estilu arquiteutura románica
Patrimoniu
Cambiar los datos en Wikidata

Hestoria

editar
 
Ilesia. Llateral sur.

Les ruines de la ilesia de Santa María de Tina alcuéntrense nuna llanada, na base la sierra de Pimiango, bien próxima a la mariña y en gran desnivel al respeutive de esta. La redolada ye dafechu natural, con algueres, ocalitos y carba. Apuértase a la mesma per una sienda d'alredor d'un quilómetru que sal de la Ermita de Santu Medé. Esti allugamientu nun sitiu ermu y d'accesu abegosu, esplicaría según dellos autores, el so calter ermitañu o de centru relixosu d'acordies colos preceutos de sobriedá propios de la orde cisterciense.

Les referencies documentales calteníes son bien escases, y magar el so estáu de desdexamientu ya estrofinu, la observación de les sos paredes permite aldovinar un procesu de camudamientos de los que nun quedó noticia escrita.

N'esencia trátase d'una edificación cenciella y daqué basta, construyida en “mampostería” [n 1], “sillar”[n 2] y “sillarejo” [n 3], na que los escarrapios más antiguos calteníos, daten de fines del sieglu XIII, y perteneceríen a una traza románica tardía.

La primer mención documental del templu apaez nun diploma de 25 d'agostu de 932, qu'alude a «Sancta Maria de Tina cum suas hereditates et cum suis pescaminis et cum suis abiacenciis». Con posterioridá, nuna Nómina del arciprestalgu de Ribedeva. atópase una referencia a la so dedicación a Santa María de Tina.

Esta ilesia viénose considerando como un monesteriu, y tamién rellacionose con ermitaños, ensin que les escavaciones arqueolóxiques pudieren confirmales, ya que nun s'alcontraron aposentos. Según el profesor Fernández Conde, el muriu antiguu, que pertenez a la primitiva construcción, sería de mampostería, fechu a base de piedres bien pocu trabayaes, amestaes con cal y sable. Trataríase d'una fábrica de pequeñes proporciones, d'una sola nave, bien distinta de les ilesies de los sieglos VIII o X, y pol so tamañu y la tosquedá del apareyu resultaríen propios d'una “cella orationis”, un edificiu de devoción cristiana de la primer dómina de la Reconquista.

Arquiteutura

editar
 
Ilesia. Arcu trunfal y cabecera.

Del templu primitivu que se menta nel sieglu X nun se caltién dengún restu. Los elementos arquiteutónicos de la construcción actual atribúyense a una etapa tardía del románicu, quiciabes de fines del XII.

La ilesia románica de Santa María de Tina nun caltién el techu na nave anque sí la estructura de la planta orixinal, qu'organizase nuna nave de considerable anchor rematada nuna cabecera de trés ábsides semicirculares antecedíos de tramos reutos, destacando el central pola so planta y alzáu. Los murios, construyíos a base de “mampostería” y “sillarejo”, tán bastante camudaos, en contraste colos bonos “sillares” emplegaos nos arcos trunfales y sofitos del interior. Na zona la cabecera adáutense a la rimada del terrén y tan calaos por trés “aspilleres” [n 4] nos murios testeros. Tamién de la primitiva construcción románica caltiénense nos bistechos de los trés ábsides, dellos “canecillos” [n 5] de perfil en “caveto” [n 6], ensin decoración dalguna; y na capiella norte ábrese otra “aspillera” nel muriu del Evanxeliu na que los “canecillos” foron añadíos con posterioridá.

Nel llau norte del templu caltiénse un muriu, abondo esbarrumbau, d'aspeutu medieval, con un pequeñu edificiu (añadíu posteriormente), al que s'aportaba per una puerta “adintelada” [n 7]. Esti cuerpu nun caltién la so cubrición. Tamién de calter medieval, anque ensin denguna dulda como resultáu d'igües feches nel templu en dómina gótica, caltiénse la portada occidental, consistente nun “arcu apuntáu” [n 8] sobre “impostes” [n 9] cencielles moldiaes, que se correspuende nel interior con un arcu rebaxáu [n 10].

Nel “imafronte” [n 11] sobresalen dellos “canes” [n 12] qu'atestigüen la esistencia d'un pórticu desapaecíu. La espadaña, d'época moderna, tien dos pisos, unu baxeru macizu, construyíu como allargamientu de la muria frontal y otru superior nel que cálase un güecu semicircular, que remata l'imafronte, nel qu'allugábase la campana, Tamién paez ser d'esta época el fornu de lladriyu alcontráu na esquina derecha de la fachada occidental, col envís de calecer a los feligreses que s'averaben al templu.

Nel interior, los elementos de más interés de la primitiva construcción alcuéntrense na estaya de la cabecera. Los trés ábsides conserven tanto los arcos trunfales d'entrada como l'abovedáu románicu; al ábside principal apórtase por aciu d'un arcu trunfal de rosca apuntada con “guardapolvu” [n 13] en “nacela” [n 14] afitáu nos lladrales. Estos amuesen el cantu esterior en chaflán y dellos güecos nel interior, onde de xuru encaxábese dalgún canciellu pa separtar la capiella de la nave. Ta precedíu d'un tramu reutu cubiertu con bóveda de cañón [n 15]; el tramu semicircular cúbrese con una bóveda de fornu [n 16] reforzada por un nerviu planu dende'l centru el testeru hasta l'arcu “fajón” [n 17] que dixebra la cubrición del tramu reutu que lu precede. A la manzorga del arcu de refuerzu que parte del testeru hai una ventana “aspillera” con “derrame” [n 18] internu.

 
Ilesia. Absides.

Los trés ábsides comuníquense ente sí per aciu d'arcos de mediu puntu, protexíos tamién por “guardapolvos”, qu'arranquen de “impostes” en “nacela”. Los ábsides llaterales tán precedíos tamién por un tramu reutu cubiertu con bóveda de cañón y caltienen dos ares de piedra arimaes a los testeros. Dambes capielles allumábense por pequeñes ventanes con “derrame” internu. L'arcu central caltién restos de decoración pictórica de cronoloxía dubiosa.

Magar que la cabecera ye tripartita, el templu tien una sola nave, que s'estrema en dos tramos per aciu un arcu “fajón”, que sofítase en pilastres coronaes por “impostes” prismátiques que siguen pelos murios de la nave. Nun se caltién nesta nengún vanu de la construcción primitiva. Descoñozse'l tipu de cubrición orixinal de la nave, albidrando les hipótesis d'una bóveda de cañón, o bien d'una armadura de madera a dos agües (por escarecer de los contrafuertes carauterísticos de les construcciones abovedaes).

Bienes muebles

editar

La talla románica de la Virxe col Neñu procedente de Santa María de Tina, xuntu con un trípticu escultóricu de Santa Ana, la Virxe y el Neñu, de los sieglos XVI o XVII. allúguense na actualidá na ilesia parroquial de San Roque de Pimiango,

Nel mesmu templu y nel Muséu Arqueolóxicu d'Asturies, caltiénense dellos fragmentos de sepulcros románicos. Asina, nel esterior de la ilesia, averada al muriu norte de la nave, alcuéntrase una tapa llisa de sepulcru de forma trapezoidal, y nel interior, n'esti mesmu llau de la nave, alcuéntrase la caxa d'un sepulcru de piedra, bien escontrontrilláu, que podría correspondese cola tapa enantes mentada. Y nel Muséu Arqueolóxicu amuésase una “lauda” [n 19], de forma trapezoidal, decorada con dos fileres de dientes de sierra nos cantos de los llaos llargos qu'arrodien un tueru ondulante.

Por Decretu 8/2020, de 5 de marzu, del Principáu d'Asturies (B.O.P.A. n. 52 de 16/03/2020, y B.O.E. n. 126 de 06/05/2020), la Ilesia de Santa María de Tina (xunto cola Ermita de Santu Medé), foi declarada Bien d'Interés Cultural.

Notes

editar
  1. ↑ Mampostería: Del llatín manus-positus, puestu a mano, ye una manera tradicional de llevantar murios, pola colocación manual de piedres y otros materiales de construcción ensin llabrar (o malapenes trabayaos), emplegaos ensin axustalos a un patrón de tamañu o filada.
  2. ↑ Sillar: Piedra, comúnmente con forma de paralelepípedu, llabrada'n delles cares, coles que se llevanten los murios de sillería. Pol so grandor y pesu, faise precisu l'usu de maquinaria pa la so colocación.
  3. ↑ Sillarejo: Sillar pequeñu o llabráu de mou bastu.
  4. ↑ Aspillera: Regalla vertical, llarga ya estrencha nun muriu.
  5. ↑ Canecillu: N'arquiteutura y n'arte, estremu de la viga qu'asoma al esterior calteniendo'l bistechu.
  6. ↑ Caveto: Del llatín cavus (güecu), moldura decorativa cóncava con un perfil d'un cuartu de circulu.
  7. ↑ Dintel: Viga, maderu u otru elementu horizontal que cubre'l vanu d'una puerta o ventana, y fae de sostén del sobremuriu.
  8. ↑ Arcu apuntáu: Arcu compuestu de dos tramos d'arcu que formen ángulu na cuña central.
  9. ↑ Imposta: Nos arcos, parte decorativa qu'enllacia la curva de l'arcu col elementu nel que sofítase.
  10. ↑ Arcu rebaxáu: Variante del arcu de mediu puntu, bien por non ser un semicírculu, bien por tener el centru xeométricu perbaxo la llinia d'impostes (parte decorativa qu'enllacia la curva del arcu col elementu nel que sofítase).
  11. ↑ Imafronte: Fachada principal d'un templu.
  12. ↑ Can: En construcción, nómase can a la cabeza del trabe qu'apruce al esterior y sofita la cornisa o bistechu.
  13. ↑ Guardapolvu: N'arquiteutura, moldura saliente a mou de cornisa, que protexe ya enmarca un retablu u otru elementu arquiteutónicu, tanto pela parte cimera como pelos llaterales.
  14. ↑ Nacela: Moldura cóncava na que la seición ta formada por dos arcos de circunferencies distintes y de mayor anchor na parte inferior.
  15. ↑ Bóveda de cañón: Bóveda de seición semicircular, xenerada pola prollongación d'un arcu de mediu puntu a lo llargo d'una exa llonxitudinal.
  16. ↑ Bóveda de fornu: Bóveda con forma d'un cuartu d'esfera (tamién nómada bóveda semicúpula).
  17. ↑ Arcu “fajón”: Arcos que refuercen una bóveda de cañón, al cruciala de llau a llau. Van empotraos na estructura, estremando la bóveda en dellos tramos.
  18. ↑ Derrame: Corte oblicuu que se fai nos murios, pa qu'entre más lluz.
  19. ↑ Lauda: Cubierta de sarcófagu comunmente grabada cola imaxe de la persona enterrada, o inscripciones que faen referencia a esta, o escudos d'armes.

Referencies

editar

Esti artículu ye una obra derivada de la disposición relativa al procesu de declaración d'un bien cultural o natural, asoleyada nel BOPA númberu 52, de 16 de marzu de 2020, testu que ta llibre de restricciones conocíes, en virtú del derechu d'autor de conformidá col artículu 13 del Testu Refundíu de la Llei de Propiedá Intelectual (BOE númberu 97, de 22 d'abril de 1996).

Bibliografía

editar
  • Fernández Conde, F.J.:«Santa María de Tina Mayor (Asturias). Primer balance de unas excavaciones Arqueológicas» en Homenaje a Carlos Cid. Facultad de Geografía e Historia. Universidá d'Uviéu, 1989, páx. 180.
  • Menéndez, J. F.: Obra Histórica (Llanes-Ribadedeva). Temas de Llanes, nº 82, reed, Llanes 1997, páx.118.
  • Monge Calleja, F.: Iglesia y Monasterio de Santa María. A la búsqueda del Prerrománico olvidado. Tomu primeru, Uviéu 1999, páx. 104.
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Ilesia_de_Santa_María_de_Tina&oldid=4106933»