Isla Mayor
Isla Mayor ye un conceyu español de la provincia de Sevilla, Andalucía. Atópase na llanura marismeña del ríu Guadalquivir.[2] Ta asitiáu mui cerca del Parque nacional y natural de Doñana.
 Isla Mayor | |||||
|---|---|---|---|---|---|
_04.jpg) | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia |  provincia de Sevilla | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Isla Mayor (es)  |
Ángel García Espuny (es) | ||||
| Nome oficial | Isla Mayor (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
41140 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 37°07′57″N 6°09′53″W / 37.1325°N 6.1648°O | ||||
  Isla Mayor Isla Mayor (España) | |||||
| Superficie | 114.38 km² | ||||
| Altitú | 5 m | ||||
| Llenda con | Aznalcázar y La Puebla del Río | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
5741 hab. (2023) - 2905 homes (2019) - 2934 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0.29% de provincia de Sevilla | ||||
| Densidá | 50,19 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| islamayor.es | |||||
 | |||||
.svg)
.svg){kind=small}
.PNG)
Historia y ordenación del territoriu
editar
Atópase xunto al antiguu brazu de los Jerónimos, ente l'espaciu d'Entremuros y el Guadalquivir. Ta asitiáu a la fin de la carretera autonómica A-8050, al sur de la Puebla del Río, de la que dixebró alministrativamente en 1994.[2]
Los primeros habitantes yeren ganaderos qu'establecieron les sos cases nes vetes (árees más elevaes) de les marismas a empiezos del sieglu XX. Na década de 1930 la compañía inglesa Islles del Río Guadalquivir introdució'l cultivu del arroz nesi territoriu, lo qu'aumentó la población.[2]
Na década de 1940 el xeneral Queipo de Llano impulsó la colonización de les marismas por xornaleros de distintos llugares d'Andalucía, d'Estremadura y del Llevante. Nesa etapa la población va tomar el nome de Villafranco del Guadalquivir. Nel añu 2000 camudó'l nome pol d'Isla Mayor, que ye como se conoció a esa zona en tiempos pretéritos.[2] En 1974 introducióse'l cámbaru coloráu, lo que xeneró una nueva fonte d'ingresos pa esta llocalidá.[2]
Nel nucleu principal d'Isla Mayor atópase la ilesia parroquial de San Rafael Arcánxel. Tratar d'una ilesia d'arquiteutura moderna, con una sola nave y con ábside seudopoligonal. La capiya bautismal tien un crucificáu realizáu por Sebastián Santos Calero en 1999. L'altar mayor, realizáu por Santiago del Campo en 1975, ta presidíu por una pintura sobre tabla con un crucificáu. A los pies del altar mayor ta la Virxe de la Soledá sobre una peana de plata neobarroca. La Virxe ye obra de Manuel Mazuecos y Juan Manuel Miñarro.[3]
Al norte del nucleu urbanu principal, hai un barriu conocíu como Pobláu d'Alfonso XIII. Nel centru del pobláu hai una ilesia d'estilu andaluz, la de La nuesa Señora del Carmen. La so primer piedra foi puesta por el mesmu Alfonso XIII en 1928.[2]
En 2010 la Xunta d'Andalucía y la Diputación de Sevilla llevaron a cabu un proyeutu llamáu La islla de los páxaros, que consistió en pintar dellos murales d'arte pop nes cais con especies de páxaros que pueden atopase na llocalidá.[4]
Demografía
editarNúmberu d'habitantes nos últimos diez años:
| 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2017 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 5853 | 5798 | 5799 | 5810 | 5873 | 5930 | 5915 | 5948 | 5948 | 5930 | 5938 | 6296 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Economía
editarEn 2008 l'arroz yera principal cultivu de la llocalidá, con unes 9000 hai, anque en menor midida tamién había cultivos d'algodón, trigu y cebada.[2] Sicasí, na actualidá l'arroz ye práuticamente l'únicu cultivu, habiendo un total de 9614 hai (2014).[5]
Nes últimes décades del sieglu XX esperimentó un considerable aumentu la pesca del cámbaru coloráu de ríu (procambarus clarkii). Ye una especie del sur d'Estaos Xuníos introducida na zona en 1974. Pescar con un retel de cámbaros conocíu como nasa o rede holandesa y bona parte destinar a la esportación.[6]
Amás de xenerar un beneficiu económicu, el cámbaru coloráu supón más de la metá de la dieta alimenticia de 20 especies d'aves de les marismas.[7] Desque se consolidó la presencia d'esti cámbaru na década de 1980, la población de delles d'estes aves aumentó sensiblemente.[7]
Fiestes
editarDía de Reyes
editarEl día 5 de Xineru de cada añu Isla Mayor saca a les cais un gran numbero de cabalgates y xarrés de Reyes, que atrai a un bon númberu de turistes y visitantes.
Les cabalgates tienen la salida nel Pobláu d'alfonso XIII y despues la so entrada y percorríu per Isla Mayor.
Antroxos
editarTienen una duración de dos díes y una nueche, rematando col entierru del cámbaru.
Día d'Andalucía
editarEnte los díes previos al día 28 De febreru y inclusive el 28 celébrense les fiestes grandes d'Isla Mayor, entámense actividaes y actuaciones pa tolos públicos. Cada añu cunta con una esposición Agroalimentaria mas estensa de los productos y maquinaria de la contorna y d'Isla Mayor, y el día 28 fáense degustaciones d'unes enormes paelles gratuites pa tolos asistentes
Selmana Santa
editarLos pasos titulares de la Selmana Santa d'Isla Mayor son La Borriquita, el Santísimu Cristu del Perdón y Ntra. Sra. de la Soledá. Empezó sacándose tan solo'l Cristu a costazos el miércoles santu. Más tarde, l'antiguu párrocu, camudar al Vienres Santu; fecha que coincide cola salida del Cristu de la Misericordia d'Alfonso XIII, que ye lleváu puramente por muyeres. Anguaño, so la decisión de la Xunta de Gobiernu de la Hermandá d'Isla Mayor, la procesión va pasar de nuevu al Miércoles Santu.
Feria Del Arroz y el cámbaru
editarLa selmana del 24 de Xunu de cada añu esfrutar n'Isla Mayor (Sevilla) de la Feria del Arroz y el cámbaru. Tratar d'una de les fiestes más importantes del pueblu que, al pie de la gastronomía, ye lo qu'atrai a mayor númberu de turistes hasta Isla Mayor. L'Arroz y el cámbaru, son la gastronomía de la llocalidá y esto fai que miles de persones vengan a la feria pa tastiar los platos típicos.
La feria tien delles actividaes como la fiesta de la espluma, actuaciones na caseta municipal, ente munches más, la mas llamativa ye la corrida de dos toros de fueu lleváu por persones del pueblu pol real de la feria la madrugada del domingu al llunes dempués de los fueos artificiales.
Feria del Carmen
editarEn xunetu, la selmana del 16 de xunetu son la feria y fiestes n'honor a la virxe del Carmen, que se celebren en Poblado de Alfonso XIII. La Virxe del Carmen ye la patrona d'Isla Mayor y por tanto fiesta llocal nel conceyu. Cada 16 de xunetu la virxe ye sacada en procesión peles cais d'Alfonso XIII y pol real de la feria, llevada por muyeres costaleras. Tamién, equí suéltase “el toru de fueu”.
La feria empieza'l sábadu d'antes col besamanos de la virxe, la feria empieza'l xueves 13 a les 23:30h col pescaito y la prueba del allumáu, qu'anguaño cuntara con una portada diseñada, teniendo como actividaes la fiesta de la espluma'l vienres, cantes flamencos y actuaciones tolos díes y nueches, partíu de fútbol, el sabado procesiona la virxe del Carmen y el domingu pa rematar les fiestes, dos nuevos del pueblu coje un toru de fueu cada unu y ye lleváu por y real de la feria pasando antes polos fueos artificiales que clausuren estes fiestes.
Años 60
editarYe una fiesta entamada'l penúltimu sábadu del mes de setiembre na cual vístense prendes de tal dómina de los años 60, Tien una historia bien singular al una persona nun poder amarutase n'antroxos amarútose esi sábadu de hippie.
Velá de San Rafael
editaren setiembre, tien llugar na última selmana, les fiestes patronales a San Rafel d'Arcánxel, patron de la llocalidá.
el dia 29 sale en procesión peles cais del pueblu mientres tola selmana y n'especial los díes 28,29 y 30 tien llugar a la Velá, nel parque San Rafael.
Cangrejada
editarLa Cangrejada tien llugar nes fiestes patronales, coles que se cierra diches fiestes, cola degustación del cámbaru coloráu de ríu y la quema de les falles isleñas, por tener este pueblo raigaños Valencianos
Ornitoloxía
editarLes Marismas del Guadalquivir son una redolada con poco drenaxe y llibre de los efeutos de les marees. Les marismas reciben agua dende'l ríu Guadalquivir, dende l'afluente Guadiamar, de dellos caños naturales que se crean na tierra y de dellos regueros. La redolada camuda en función de la estación del añu. Pel branu el color de les marismas ye ocre de tierra y tarmos secos, en contraste col verdor del restu del añu. Les zones altes, que s'anubren solamente cuando se producen hinchentes, denominar vetes, y les zones más baxes, que s'anubren en cada estación, denominar lucios.[8]
Nesti ambiente abonden decenes d'especies d'aves. A principios de seronda lleguen del norte d'Europa gansos, ánades xiblonos, patos cuyar, cercetas comunes, porrones y ánades rabudos. A principios de primavera tornen al norte y alleguen a esta güelga patos reales, foches, zomormujos, zampullines, fumarelas, cigüeñelas, avocetas, canasteras, garces imperiales y flamencos. Nos meses de branu les marismas tán más seques y abonden la ganga y la calandria.[8]
-
-
-
Cría d'avoceta. -
Mabees nel marxe del ríu Guadalquivir.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 José María Arenes Pelo y otros títulu=Guía turística de los pueblos riberanos del Río Guadiamar (2008). . Conseyería de Mediu Ambiente. Xunta d'Andalucía, páx. 122-127. ISBN 978-84-96776-55-5.
- ↑ Alfredo J. Morales y otros títulu=Guía artística de Sevilla y la so provincia (1ª edición de 1981. 2ª de 2004). , 2ª II, Diputación de Sevilla y Fundación José Manuel Lara, páx. 89. ISBN 84-7798-210-4.
- ↑ Juan Miguel Barqueru (17 d'abril de 2016). La islla de los páxaros. El Diariu. https://www.eldiario.es/andalucia/pasaporte/isla-pajaros_0_505700127.html.
- ↑ «Isla Mayor». Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía (TORCA). Institutu d'Estadística y Cartografía. Xunta d'Andalucía. Consultáu'l 13 de xunu de 2016.
- ↑ Carlos Granado Lorenzo y Fernando Sánchez Royo (1985). «La pesca nel ríu Guadalquivir. Pasáu, presente y futuru», El ríu. El Baxu Guadalquivir. Equipu 28, Conceyu de Sevilla y Conseyería de Cultura de la Xunta d'Andalucía, páx. 144. «D.L. M-1590-1985»
- ↑ 7,0 7,1 El cámbaru americanu ye'l platu preferíu de les aves de les marismas. El País. 10 de payares de 2010. http://internacional.elpais.com/internacional/2010/11/10/actualidad/1289343613_850215.html.
- ↑ 8,0 8,1 Julià de Jòdar, Jean-Pierre Palaciu y otros títulu=Parques naturales. 13. Salvat, páx. 13-15. ISBN 84-345-5993-5.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Isla Mayor.- Isla Mayor - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía *
Isla Mayor, Descripción, Turismu Andaluz, Conseyería de Comerciu, Turismu y Tresporte.
Datos: Q1605575- Multimedia: Isla Mayor
