Wikipedia

Josa de Cadí

Josa de Cadí ye un pueblu asitiáu na solana de la Sierra del Cadí, integráu nel conceyu de Josá Tuixent, na provincia de Lleida, contorna del Alto Urgel, comunidá autónoma de Cataluña. Hasta mediaos del sieglu XIX denominábase Josá.[1]

Josa de Cadí
Alministración
País España
Autonomía Cataluña
Provincia provincia de Lleida
Contorna Altu Urgell
Conceyu Josa i Tuixén
Tipu d'entidá entidá singular de población
Códigu postal 25716
Xeografía
Coordenaes 42°15′25″N 1°37′09″E / 42.2569°N 1.6192°E / 42.2569; 1.6192
Josa de Cadí alcuéntrase n'España
Josa de Cadí
Josa de Cadí
Josa de Cadí (España)
Altitú 1431 m
Demografía
Población 20 hab. (2019)
Porcentaxe 100% de Josa i Tuixén
Cambiar los datos en Wikidata

Ta dientro del Parque natural de Cadí-Moixeró.

Xeografía

editar

Estender nes fasteres meridionales de la sierra del Cadí, onde atopa la máxima altitú nel monte de la Canal Baridana (2.647 m) y el Cadinell (2.112 m).[2][3]El cume del Cadinell álzase frente al pueblu.

Hai afloramientos diversos,[4] yelsos ente otros y les roques en dellos llugares tán sometíes a meteorización química.[5]

La superficie incluyida ye de 31,67 km².[6]

Por unu de los valles qu'enmarquen al pueblu escurre'l ríu Josa qu'escurre escontra Tuixent.

Topónimu

editar

Dalgunos otorgar un significáu descriptivu: "fastera", "pendiente",[7]propuesta, ente otros, por Meyer-Lübke y Coromines.[8]

Esisten otres hipótesis.[9] Teniendo presente que'l pueblu actual tien el so orixe na Edá Media, el topónimu puede venir de l'antigua pallabra catalana “jusa”, que significa “enriba, cimera” lo cual dexa rellacionalo col so allugamientu xeográficu, un puexu predresu.

Demografía

editar
“Josa de Cadí tuvo en cantu del despoblamientu na década del 70. Los sos habitantes fueron abandonando'l pueblu pasu ente pasu, hasta qu'a la fin d'un duru iviernu dos muyeres soles, madre y fía, postreres residentes, decidieron colar. Sicasí, el pueblu salvar del abandonu. Cases de segunda residencia fueron anovándose adulces, dellos habitantes que se treslladaren a ciudaes vecines volvíen mientres el branu y hasta n'iviernos fueron habitaes por delles persones. A día de güei la población fixa nun supera los 15 habitantes y les cases de segunda residencia son les que prevalecen, con una población empadronada que xube a 50 habitantes. La mayoría de les cases restauraes pertenecen a families locales qu'emigraron escontra les zones urbanes.”[10]

L'actual población puede calificase como de neorrurales dedicaos sobremanera a actividaes del sector terciariu de la economía, teniendo como complemento una mínima actividá d'otros sectores. Ente les qu'hai de tipu turísticu, como restorán con apartamentos.

Historia

editar
  • Una de les primeres vegaes apaez escritu como “Iausa” o “Jausa” al ser mentáu na acta de consagración de la catedral de Urgel.[11]
  • Nel añu 1107 cítase esti pueblu nun conveniu ente Ermengol Josbert que yera hermanu del conde Guillem de Cerdanya y Galcerán de Pinós y el so fíu Galceran. Alcordaben que'l primeru daba a los segundos la potestá de los castiellos de Josá, de Ossera y de San Román, que tenía'l conde Guillem, el so hermanu. Por tanto pasó a formar parte de la baronía de Pinós, posesión d'esti llinaxe hasta'l sieglu XVIII. Depués pasó a los duques d'Alba de Tormes hasta la estinción del réxime feudal. Los barones de Pinós, señores de Josa de Cadí, teníen como vasallu al llinaxe de los Josa, llinaxe documentáu dende mediaos del sieglu XIII.[11]
  • Un personaxe notable foi Guillem Ramon de Josa. Por tanto d'esti geotopónimo paez que surdió l'apellíu “Josa”.[12]
  • Foi conceyu hasta 1973 que s'integró con Tuixent formando'l conceyu de Josá Tuixent. Dientro del cual constitúi la entidá descentralizada de Josá del Cadí.
  • Dientro de les variantes idiomátiques dellos autores estremaron l'idioma que se falaba en Josa de Cadí a mediaos del sieglu XX nun subdialeutu del catalán con enclín al yeismo.[13][14]
  • Esiste na provincia de Teruel otra población llamada Josa. La redolada de Josa tien delles semeyances con Josa de Cadí; ente otres, ribayos fondos, tar asitiáu'l pueblu nuna fastera, dedicación del sistema económicu desapaecíu centráu tamién na ganadería. Na Edá Media, na repoblación, yera bien frecuente que los pobladores d'un llugar punxeren al nuevu pueblu'l mesmu nome del que procedíen o bien los qu'ocupaben les nueves tierres buscaben pobladores que vivieren en llugares similares pa la so meyor adautación socioeconómica.[15]

Llugares d'interés

editar
 

El pueblu como tal ye un llugar d'interés; ye pequeñu y bien atopadizu, aislláu de los pueblos vecinos.

El llugar onde se enclava ye llamativu; la punta d'un pequeñu picu aislláu, arrodiáu de 2 valles que de la mesma tán arrodiaos per montes más elevaes.[16]

L'urbanismu caltién el trazáu medievalizante. Como obres d'arquiteutura hai 2 templos.

  • La ilesia encastillada de Santa María y San Bernabé.[17] El so allugamientu llama l'atención por tar nel cume onde s'asitia'l pueblu. El pueblu ta debaxo de la ilesia y bien pegáu a ella. Tal ilesia ye una ilesia-fortaleza medieval, depués restaurada y modificada. Rescampla que la so base yera un castiellu; castiellu que depués foi sustituyíu pola ilesia, dambos de fábrica medieval. Nel pueblu denominar el “Castell”. Ye un edificiu rectangular, d'una nave central y pequeñu capiyes llaterales.[18]
 
Ilesia de Santa María
  • Ilesia de Santa María. D'estilu románica que pon hasta la fecha que se construyó o se reformó: 1240. Ta asitiada nes contornes del pueblu; ye d'una sola nave con cubierta semicircular. L'ábside ye semicircular. Tien una puerta de madera con rejería que cuadra perbién col restu de la ilesia. Ye equí onde'l pueblu celebra la so fiesta mayor el 1º domingu de setiembre.

Una ruta de senderismo actual llámase “El Camí dels Bons Homes-La Ruta de los Cátaros, GR-107” ruta que se supón siguieron los cátaros na so retirada.[19] Ramón de Josa xuniérase al catarismo.

Fiestes

editar

La fiesta de siempre celébrase mientres la primer selmana de setiembre.

Nun actu de redefinición cultural, dende'l mes d'agostu de 1997 y sobremanera a partir de 2001 celébrase una fiesta pol pasáu cátaro. “La primera Festa dels Càtars foi celebrada en 1997 de llombu de la población llocal, como lo recuerden dellos habitantes.”[20] Ye una típica nueva fiesta teatralizada a la qu'alleguen foresteros y entendible como un intentu d'integrar/aprovechar esti pueblu pa corrientes actuales bien concretes.[21]

Víes de comunicación en superficie

editar

Dende Tuixent había una pista de monte, que siguía hasta Gósol; na actualidá ta asfaltada.[22] Tal carretera ye la C-563. Tuixent pol suroeste y Gósol pol nordés.

Variedaes

editar

Resaltando'l panorama estéticu rodar en Josa de Cadí los esteriores de la película “Pau y el so hermanu” (Pau i el seu germà). Coproducción hispanu-francesa del añu 2001. [23]

Referencies

editar
  1. ↑ Institutu Nacional d'Estadística d'España. «Alteraciones de los conceyos nos Censos de Población dende 1842.». Consultáu'l 5 de xunu de 2014.
  2. ↑ Josa i Tuixén. Nomenclàtor oficial de toponímia major de Catalunya. 440-441. [1]
  3. ↑ Parque Natural del Cadí-Moixeró. Natura al Berguedà. Consultáu: 2013-09-01.[2]
  4. ↑ Jaime Almera. UB. Berga 24. Mapa Xeolóxicu 1:200.000. IGME. [3]
  5. ↑ Meteorización química - Josa de Cadí (Lleida, España) [4]
  6. ↑ Cadí. Unitat de paisatge 12: Cadí. Catàleg de paisatge de l'Alt Pirineu i Aren. Departament de Territori i Sostenibilitat. Xeneralidá de Cataluña.[5]
  7. ↑ Manuel Bofarull i Terrades (2002): Orixe dels noms geogràfics de Catalunya: pobles, rius, muntanyes.... Valls, Cossetània Edicions, p. 91. ISBN 84-95684-97-7. [6]
  8. ↑ Enciclopèdia.cat. «Josa de Cadí. Gran Enciclopèdia Catalana.». Consultáu'l 2 de setiembre de 2013.
  9. ↑ Joan Tort Donada (1 de xunetu de 2000): “Toponimia y territoriu. Los nomes de los nucleos de población de la contorna del Baix Camp, Tarragona, dende una perspeutiva onomasiológica”, en Scripta Nova. Revista Electrónica de Xeografía y Ciencies Sociales. ISSN 1138-9788. Nᵘ67. Barcelona, Universidá de Barcelona. [7] 1.- Magar esta referencia nun correspuende al ámbitu xeográficu equí tratáu, sí apurre ferramientes interpretatives pa la toponimia sía del llugar que sía. 2.- Cítase la Sierra del Cadí delles vegaes. 3.- La bibliografía na que se basa ye una referencia.
  10. ↑ Joan Frigolé Reixach y Camila del Mármol Cartaña: “Los contestos na producción del patrimoniu” en Xerardo Pereiro, et al. (coord.): Patrimonios culturales: educación ya interpretación. Cruciando llendes y produciendo alternatives. Donostia: Ankulegi Antropologia Elkartea, 2008. ISBN 978-84-691-4964-5. p. 196. [8]
  11. ↑ 11,0 11,1 DDAA (2010). «Josa de Cadí», Els millors racons del Pirineu. Barcelona: Pòrtic, páx. pp 52-53. ISBN 978-84-9809-091-8.
  12. ↑ Josa. Heráldica valenciana. Institutu d'Historia y Heráldica familiar. Consultáu: 2013-09-02.[9] Archiváu 2019-04-11 en Wayback Machine
  13. ↑ Russel-Gerbert, P.: “The xipella subdialect of Catalan in Tuixén and Josa de Cadí “yeïsme” in Gòsol and Sorribes”. Orbis, 5; 393-406. Citáu en Rebecca Posner, John N. Green (edit) (1982): Trends in Linguistics. Studies and Monographs 14. Trends in Romance Linguistics and Philology. Volume 3. Language and Philology in Romance. Berlin, Mouton. P. 291 ISBN 90-279-7906-5. [10]
  14. ↑ Russel-Gebbert, P.N: 1956. The «xipella» subdialect of catalán in Tuixén and Josa de Cadi; «veisme» in Gósol and Sorribes (Orbis. 1956, V) IHE, 1958, IV, nᵘ22, mayu-agostu, p. 193. Citáu en Anthropos. Númberos 80-85. Barcelona, Anthropos Editorial del Home, 1988 Páxina lxxxi. [11]
  15. ↑ Francisco Rodríguez Adrados: “Escontra una teoría de la ciencia toponímica”. Conferencia d'apertura del Congresu Onomástico y Emblemático Xeneral” (Zaragoza, 2001-12-11). En Revista Española de Llingüística, ISSN 0210-1874. Añu 32, nᵘ1 (xineru-xunu 2002), p.46-51.[12]
  16. ↑ Mapa de Josá Tuixent, Lleida Ibercultura.com.[13] Archiváu 2013-05-17 en Wayback Machine
  17. ↑ Conceyu de Josá Tuixent. Història.[14] Archiváu 2018-05-04 en Wayback Machine
  18. ↑ Vicenç Buron (1977): Esglésies romàniques catalanes. Barcelona: Artestudi edicions, p. 67. ISBN 84-85180-24-0.
  19. ↑ Karina Behar: “El Camí dels Bons Homes- La Ruta de los Cátaros GR 107” en Youtube.com. Consultáu:2013-09-02.[15]
  20. ↑ Joan Frigolé Reixach y Camila del Mármol Cartaña: “Los contestos na producción del patrimoniu” en Xerardo Pereiro, et al. (coord.): Patrimonios culturales: educación ya interpretación. Cruciando llendes y produciendo alternatives. Donostia: Ankulegi Antropologia Elkartea, 2008. ISBN 978-84-691-4964-5. Páxines 196-201. [16]
  21. ↑ Tomes Mas Pascual: "Josa de Cadí, festa dels refugis càtars” en Youtube.com. Xubíu'l 09/08/2011. Consultáu: 1-9-2013. [17]
  22. ↑ Joan Tamon Segura (2007): En BTT per la vall de Tuixent i la Vansa. 27 itineraris. Valls, Cossetània Edicions. ISBN 978-84-9791-279-2. [18]
  23. ↑ Luciano y Wiro Berriatúa: Cine español 2001.Ministeriu de Cultura. NIPO: 182-02-005-0. Publicación en llinia: 554-09-022-3. p.159.[19]

Bibliografía

editar

Joan Obiols i Ríos: Josa de Cadí: més qu'un poble de muntanya. Manresa, Editor Abadia, 2004. ISBN 8496292185, 9788496292185.



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Josa_de_Cadí&oldid=4304529»