La Malahá

La Malahá
Alministración
País	España
Autonomía	Andalucía
Provincia	provincia de Granada
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de La Malahá	Jose Maria Villegas Jimenez
Nome oficial	Malahá, La (es)
Códigu postal	18130
Xeografía
Coordenaes	37°06′05″N 3°43′23″W / 37.101388888889°N 3.7230555555556°O
	La Malahá La Malahá (España)
Superficie	25 km²
Altitú	714 m
Llenda con	Alhendín, Escúzar, Ventas de Huelma, Chimeneas y Las Gabias
Demografía
Población	1845 hab. (2023); - 897 homes (2019); - 884 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Granada
Densidá	73,8 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
	lamalaha.org

La Malahá ye una llocalidá y conceyu español perteneciente a la provincia de Granada, na comunidá autónoma d'Andalucía. Ta asitiáu na parte nororiental de la contorna de Alhama. Llenda colos conceyos de Las Gabias, Alhendín, Escúzar, Ventas de Huelma y Chimenees. Numberosos personaxes conocíos nacionalmente compartieron parte del so niñez nel conceyu como Rosa López. En 1971 grabóse una pequeña parte de la película The Last Run pola gran compañía en producción y distribución conocida internacionalmente, la Metro-Goldwyn-Mayer.

La Malahá vista dende'l cuetu El Pingurucho.

Historia

Les sos agües termales fueron esplotaes dende bien antiguu y tuvieron la so mayor puxanza en 1845. Anguaño esiste una piscina termal con un aforu de doscientes cincuenta persones, con cualidaes terapéutiques pa dolencies del sistema nerviosu, de la piel y d'enfermedaes como'l reuma.

Fai yá unos años, nesta llocalidá esistía un balneariu, alcontráu cerca de l'actual piscina termal. Esti balneariu taba destináu a la xente más noble de la contorna.

El "Santu"

Nel pueblu de La Malahá esiste un "Santu" llamáu San Vicente. Ye unu de los monumentos más significativos de la llocalidá, asitiar na conocida Casa del Santu, al llau de la ilesia. Anguaño al llau d'esta sala, asítiase un chigre, onde pueden asistir y visitar a esti santu.

Esti "Santu" ye conocíu como un noble de la dómina (entá por determinar), que deseyó ser soterráu en La Malahá, y por ello foi momificado y metíu nuna vitrina, sellándola con un cristal a presión. Por cuenta de un frayatu del cristal, el cadabre empezóse a descomponer, y por ello nun ta en perfectes condiciones.

Les Salinas

El conceyu de La Malahá tien unes salines, qu'anguaño producen gran cantidá de sal pa tola comunidá. Feches en tiempu de los musulmanes, yá que queríen aprovechar estes tierres, amás de que tienen bien bona situación pa recibir el sol direutamente. Estes edificaciones dan nome a un barriu del pueblu "Les Salinas". El nome del pueblu, puestu polos musulmanes, significa "Tierra de sal".

L'Antiguu Balneariu Malaheño

Dichu enantes, na antigüedá esistía un balneariu no qu'agora ye una piscina municipal. Utilizáu polos antiguos na recuperación traumatolóxica, especializándose en reuma, dolores musculares... Anguaño'l balneariu ta derruido, pero inténtase volver construyir.

Torrexón y ponte romana

Nesta llocalidá esiste un torrexón y una ponte, que provienen de la dómina de los romanos. Esta ponte, crucia'l ríu malaheño "El Salao". Anguaño estos monumentos atópase en bien bon estáu, anque se tien especial curiáu cola ponte por cuenta de les crecíes del ríu dichu enantes. Anguaño los monumentos pasaron a manes del pueblu de La Malahá yá que enantes atopábense baxu tutelar de la Xunta d'Andalucía.

Torre de La Malahá

Paraxes naturales

Esti conceyu ye bien conocíu principalmente pol so ensame de paraxes naturales. Ye bien ricu n'amplios campos abiertos, ríos y pequeñes llombes. La paraxa natural más conocíu del pueblu ye'l de Los Baños, onde s'atopaba l'actual balneariu malaheño. Nesta paraxa suelse celebrar la típica fiesta de La Romería. Anguaño esisten termes d'agua caliente con un gran banzáu.

Río Saláu al so pasu pol pueblu. Al fondu pueden apreciase los grandes peñones de Xaque.

Un cortixu abandonáu nos grandes campos d'alredor del pueblu.

Clima

La Malahá destaca ente otros conceyos por cuenta del so clima Mediterraneu-Continental. Los branos son bien calorosos como nel restu de la provincia de Granada, con una temperatura medio d'unos 34 °C aproximao. Sicasí, los iviernos suelen ser bien fríos, teniendo en cuenta los sos escasos 714 msnm. Esto debe a que'l conceyu atopar nuna pequeña depresión, arrodiada de montes y llombes, faciendo asina que l'aire caliente dexe paso al aire frío, que ye más trupu y cubra el pueblu. A pesar d'esto, les temperatures suelen caltenese en graos negativos solamente mientres les madrugaes, pero con una sensación térmica baxa mientres el restu del día.

Vista de La Malahá, pel hibiernu.

Les precipitaciones son bien escases mientres tol añu, faciéndolo solamente nos meses de seronda y de manera enchente, dando asina a les llamaes riaes que se formen nos ribayos d'alredor del conceyu.

Política

Los resultaos en La Malahá de les postreres eleiciones municipales, celebraes en mayu de 2011, son:

Eleiciones Municipales - La Malahá (2011)
Partíu políticu	Votos	%Válidos	Conceyales
Partíu Socialista Obreru Español (PSOE)	408	33,12%	3
Izquierda Xunida (IX)	396	32,14%	3
Partíu Popular (PP)	286	23,21%	2
Agrupación d'Electores Independientes por La Malahá (AEIM)	127	10,31%	1