Maceda

Maceda ye un conceyu español perteneciente a la provincia d'Ourense, na comunidá autónoma de Galicia. El conceyu ta constituyíu pola capital, Maceda, y 54 nucleos de población (villes y aldegues) esvalixaes ente les fasteres de los pies de la Sierra de San Mamede. Tales como pueden ser Santiago da Costa, Tioira, Santa Marta, Carguizoi, Barxela, Xinzo da Costa, Santirso, Escuadro, Castro de Escuadro, A Teixeira, Francos, y Lamas do Monte ente munches más. La mayoría de la población concentrar na capital. Les aldegues nun suelen devasar los 300 habitantes, dalgunes inclusive nun lleguen a los 10. Tou esto nes estaciones fríes d'iviernu. Pel branu, les villes aliquen cola llegada de mozos acompañaos polos sos padres de vuelta al pueblu pa pasar la dómina braniza.

Maceda
Alministración
País	España
Autonomía	Galicia
Provincia	provincia d'Ourense
Tipu d'entidá	conceyu de Galicia
Alcaldesa de Maceda (es)	Uxía Oviedo
Nome oficial	Maceda (gl)
Nome llocal	Maceda (gl)
Códigu postal	32...
Xeografía
Coordenaes	42°16′15″N 7°39′03″W
Maceda Maceda (España)
Superficie	102 km²
Altitú	536 m
Llenda con	Paderne de Allariz, Esgos, Xunqueira de Espadanedo, Montederramo, Vilar de Barrio y Baños de Molgas
Demografía
Población	2878 hab. (2023) - 1408 homes (2019) - 1464 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.94% de provincia d'Ourense
Densidá	28,22 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
concellodemaceda.com

Eleiciones municipales 2015 [1]

Concello de Maceda

Votos	Datos
·PP 6 conceyales 937 votos ·CxG CCG 4 conceyales 656 votos ·PSOE 1 conceyales 229 votos	Total censu eleutoral: 2.602 Total votantes: 1.967 Votos en blancu: 24 Votos nulos: 51 Astención: 639 persones Porcentaje abstención: 24'52%

Artículu de toles eleiciones celebraes en Maceda:

Eleiciones en Maceda

Demografía

Maceda cuenta con 2.938 habitantes distribuyíos en 54 nucleos de población qu'ocupen 102 km²:

• ·Población 2.938 hab. (2016)
• ·Densidá 28,80 hab./km²

El 66.71% de la población vive nel nucleu municipal, Maceda, nel añu 2016. Dende l'añu 2007, más de la metá de la población vive nel nucleu municipal. Los datos referir a 1 de xineru de cada añu.

Gráfica d'evolución demográfica de Maceda conceyu (fonte INE) ente 1857 y 1996

Gráfica d'evolución demográfica de Maceda conceyu (fonte INE) ente 1998 y 2016

Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población
1857	4684	1920	5085	1981	5446	2001	3388	2007	3146	2013	3025
1877	4760	1930	5919	1991	3477	2002	3346	2008	3143	2014	2978
1887	4830	1940	6285	1996	3467	2003	3307	2009	3139	2015	2957
1897	5102	1950	5991	1998	3366	2004	3262	2010	3153	2016	2938
1900	4948	1960	5438	1999	3399	2005	3218	2011	3129
1910	4988	1970	4616	2000	3387	2006	3162	2012	3112

Gráfica d'evolución demográfica de Maceda nucleu municipal (fonte INE) ente 2000 y 2016

Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población	Añu	Población
2000	1518	2003	1590	2006	1576	2009	1639	2012	1702	2015	1670
2001	1547	2004	1592	2007	1591	2010	1689	2013	1680	2016	1690
2002	1562	2005	1587	2008	1608	2011	1693	2014	1677

Delda viva y presión fiscal

Unu de los mayores problemes a los que s'enfrenta'l conceyu ye la so alta delda. Los habitantes del conceyu sufren altes tases d'impuestos en servicios básicos como l'agua.

La delda viva ye la cantidá de delda que los conceyos deben a caxes y bancos, nun inclúin les deldes a provisores.

Los datos referir a 31 d'avientu de cada añu.

Añu	Delda viva	€/habitante	Presupuestu	Porcentaxe	Gastos de personal
2008	811.000 €	258,03 €	3.197.731 €		1.527.051 €
2009	765.000 €	243,70 €	3.226.052 €		1.254.279 €
2010	727.000 €	230,57 €	3.226.052 €		1.254.279 €
2011	675.000 €	215,72 €	3.226.052 €		1.254.279 €
2012	1.283.828 €	412'54 €	3.226.052 €	39,80 %	1.254.279 €
2013	1.223.000 €	410'68 €	2.486.079 €		1.254.279 €
2014	1.109.000 €	372'40 €	1.020.716,81€		- €
2015	868.000 €	297'43 €
2016	762.000 €	259'36 €

Fonte:MINISTERIU DE FACIENDA Archiváu 2016-09-11 en Wayback Machine

Añu	Presión fiscal por habitante
2008	255,37 €
2009	244,08 €
2010	238,92 €
2011	261,52 €
2012	286,72 €
2013	334,19 €
2014	312,26 €
2015

Fonte:habitante SIELOCAL Archiváu 2020-08-12 en Wayback Machine

Castiellu

El principal monumentu de Maceda ye'l Castiellu de Maceda, declaráu Monumentu Históricu-Artísticu por Decretu del 22 d'abril de 1949 (BOE núm. 125, de mayu de 1949), remonta los sos oríxenes al sieglu XI y cumplía una función de vixilancia y defensiva, primero contra les incursiones musulmanes y darréu lusitanes.es nel sieglu XII cuando, el castiellu foi dau en dote a Doña María Fernández, fía en segundes nupcias del Conde de Traba (Pedro Froilaz) con Don Juan Ares de Novoa de Rivadavia d'onde surde la caña de los Novoa que siguió'l so llinaxe hasta'l sieglu XVII.

En Maceda vivió Alfonsu X el Sabiu cuando tenía 11 años d'edá cola so ayo Garcí Fernández, célebre compositor de les famoses Cantigues a Santa María, escrites en llingua gallega. De xuru foi onde empezó a instruyise na conocencia del gallegu. Tamién nació'l navegante Joâo da Nova, alcalde de Lisboa de 1496 a 1501 y descubridor, ente otres, de les Islles d'Ascensión, Santa Lena (equí foi desterráu Napoleón y ye onde morrió), Ceilán y les islles "Trindade, Juan de Nova Island y plausiblemente Agalega Island. Ye'l gallegu más relevante del sieglu XVI"..

Nel sieglu XV el castiellu pasó a manes de los condes de Benavente y darréu a los condes de Maceda quien fueron desdexando'l castiellu y pasó a una etapa de decadencia motivada pola ausencia de descendencia masculina.

El castiellu sirvió d'enfrentamientu nes revueltes antiseñoriales irmandiñas, anque los sos moradores nunca tuvieron metíos de llenu. Yá na edá moderna y por cuenta de la posición estratéxica yá mentada, l'allugamientu foi escoyíu pa establecer un mercáu, que foi institucionalizáu por el mesmu señor feudal, convirtiéndolo na Feira do vinte, nel cual faíase efectives diverses rentes en conceutu de derechos. Asina foi como Maceda foi creciendo y convirtiendo en centru de comerciu de la contorna.

Nel añu 1654, Felipe IV concede'l condáu de Maceda a Alonso de Lanzós, rexidor de la ciudá de Betanzos y darréu el Borbón Felipe V concedió-y la grandor d'España.

La fortaleza de Maceda foi declarada Monumentu Históricu-Artísticu so la proteición de la Declaración xenérica del Decretu de 22 d'abril de 1949 (BOE núm.125, de mayu de 1949), y la Llei 16/1985 sobre'l Patrimoniu Históricu Español y Llei 16/1955, BIC [Bien d'Interés Cultural]. L'abandonu qu'esperimentó mientres años, llegando a convertise en trupu monte de maleza. Apocayá más de venti años esta fortaleza atópase en ruines. La Xunta de Galicia y el Conceyu realizaron distintes obres d'adecuación en dos tramos ente los años 1996 y 2003, hasta convertilo nun agospiamientu hoteleru. N'avientu de 2008 el complexu tuvo un paru, debíu al cese obligáu d'actividá.

Anguaño convirtióse nel Hotel Monumentu Castelo de Maceda, convirtiéndose nun referente y nel establecimientu turísticu combinando la modernidá de les sos instalaciones y la prestosa sensación d'esfrutar d'un castiellu medieval.

Castiellu de Maceda

Ilesies

·Sta. María, en Asadur

·Sta. Eulalia, en Escuadro.

·S. Pedro y Les Nieves, en Maceda.

·S. Juan de Vilardecás.

·Santiago, en Zorelle.

Pazo

Pazo de Chaioso (en dellos documentos históricos tamién escritu Challoso o Chayoso). El Palaciu de Chaioso foi abandonáu polos sos entós dueños nos años 1980, y atópase dende l'añu 2008 en rehabilitación.

Otros palaciu son: El Palaciu de Casasoa, anguaño n'estáu llamentable, y el Palaciu de Vilardecás.

Grandes cases

·Casa natal de D. Pedro de Cuenca.(Sr. De lluria y cuchiellu, inquisidor)

·Casa natal del Cardenal Quiroga Palacios. Rúa Cardenal Quiroga Palacios-Maceda

Horros

En Vixueses, Zorelle, Viarellos, Piuca, Souto, Tioira, Parada, Francos y Bustavalle.

Historia

Era Contemporánea

Probeza, emigración na primer metá del sieglu XX

Según los testimonios locales esistía muncha miseria y la emigración yera habitual, sobremanera a América. Tres l'entamu de la tecnocracia la emigración apuerta a un llastre pa la población del conceyu llegando a amenorgar drásticamente la población a partir de los años cuarenta.

Revuelta de 1870

El periodu entendíu ente los años 1869-1874, en Ourense, foi un periodu de baturiciu políticu qu'afectó a la capital y en zones rurales próximes.

Lleves pa la guerra de Marruecos.

Los llabradores de Maceda sufrieron lleves forzoses pa la guerra de Marruecos, agravando la situación de miseria del campesinado yá que dalgunos morríen nel frente y delles families teníen que salir alantre solo cola entereza de la probe viuda. Los pueblos practicaben el sofitu mutuu y ayudaben a les families que quedaben desamparaes. Según testimonios locales.

Maceda na guerra civil de 1936

Según los archivos del diariu "La Rexón" d'Ourense en Maceda esistía propaganda contraria al bandu nacional que controlaba'l llugar. Un artículu fai referencia a propaganda atea al falar de la misión d'un relixosu tratando de compensar dicha propaganda polos pueblos de la contorna.

Sicasí, Maceda, foi una fonte de cebera y reclutes pal bandu nacional y la gueta de recursos pal frente al traviés d'actos relixosos.

Hai de solliñar la personalidá de Benignu Álvarez líder del partíu comunista gallegu na dómina y natural de Maceda qu'aguantó al fascismu nos montes de la sierra de Maceda hasta ser asesináu polos falanxistes. Resaltar qu'esta persona disponía de la collaboración de delles persones y yera respetada pola mayoría d'habitantes de la contorna. Este ye un echo de resistencia contra'l fascismu en Maceda.

Hubo represión, tortures y asesinatos per parte de los falanxistes de les que dan fe testimonio locales. Nengún d'estos crímenes fueron nunca llevaos a la xusticia ya inclusive, llegada la democracia, los asesinos quedaron impunes ante los sos crímenes.

Galería d'imáxenes

• 
  Castiellu de Maceda
• 
  Vaca gallega en "A Fonte do Santo" (Sierra de San Mamede)

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Maceda.
• Páxina del Conceyu
• Páxina de la Xunta de Galicia

• Datos: Q1617896
• Multimedia: Maceda (Ourense)