Macizu Asturianu

Les formes actuales del Macizu Asturianu son resultáu de la so historia xeolóxica y del modeláu sobre les unidaes estructurales establecíes.

Macizu Asturianu
Situación
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Tipu	cordal
Coordenaes	43°01′N 5°57′W
Macizu Asturianu Macizu Asturianu (Asturies)
Datos

Oroxénesis herciniana de la Era Primaria

Formóse'l Macizu Asturianu como borde norte del Macizu Hespéricu. A resultes de les presiones oroxéniques, adoptó una disposición curviada, n'arcu, (denomada "la rodía asturiana"), que consta d'un tramu N-O con disposición cásique meridiana, que se curva hacia'l sur d'Asturies y adopta la direición E-O.

Ente la oroxénesis herciniana y la oroxénesis alpina de la Era Tercieria

Vista de la Sierra del Cuera, Mar Cantábricu, rasa de Llanes-Ribedeva, imaxe dende Peña Maín nos Picos d'Europa

Estos dos tramos tuvieron una evolución estremada:

• La fastera occidental al oeste del cabu Peñes, formada por una alternancia de cuarcites y pizarres, careció un arrasamientu xeneralizaú pola erosión.

• Na fastera central y occidental tuvieron llugar freches de distensión, que provocaron el fundimientu de delles zones que constituyeron conques nel borde norte y oriental (conca norasturiana, nos actuales sectores costeru y prellitoral del centru d'Asturies; y cuenca pirenáico-cántabra, nel borde oriental hasta'l Pirinéu. Estes conques recibieron materiales continentales procedentes de les zones elevaes y darréu marinos, al abrise'l Mar Cantábricu a fines de la Era Secundaria (arenisques, arenes y calices). Nesta fastera, la mayor complexidá del roquéu torgó un arrasamientu xeneralizáu, dando llugar a un relieve más complexu y accidentáu.

La oroxénesis alpina de la Era Terciaria

Anovóse en Macizu Asturianu y reactivó la erosión. Ésta tuvo un caráuter diferencial en cada zona:

• Na fastera occidental, la diferente durez de los materiales, dio llugar a un relieve apalachense nel qu'alternen sierres de moderáu altor constituyíes nes calices dures, dispuestes perpendicularmente a la costa en sentíu NE-SO, con altitú asemeyada, y paraleles ente sí (Bobia, Rañadoiro, Cabra y Aramu) con valles llargos y fonderos abiertos polos ríos sobre les pizarres blandies, que formen ríes na so desembocadura (Eo, Navia, Narcea, Pigüeña y Trubia).

• Na fastera oriental frayó en didelles fasteres paraleles a la costa en direición E-O:

• • Les sierres llitorales llevantáronse dende los materiales depositaos na conca sedimentaria del norte. Esti ascensu nun tuvo la mesma importancia en tolos sectores.

Nes sierres del Cuera y Sueve (1000-1300 m) el llevantamientu foi perfuerte, destruyó la cobertera sedimentaria mesozoica, y dexó al descubierto los materiales paleozoicos (cuarcites y piedres caliares primaries).

Nos tramos más averaos a Uviéu y Xixón el llevantamientu foi más rescampláu y namái dio llugar al plegamientu de la cobertera sedimentaria, polo que los sos materiales son secundarios (Santofirme-La Cima-Borines).

• • El surcu prellitoral estiéndese al sur de les cadenes llitorales, dende Uviéu a Cangues d'Onís. Ye una fuexa teutónica, resultáu del fundimientu d'un bloque del zócalu paleozoicu, que se rellenó con materiales sedimentarios.

El sector ente Uviéu y Les Arriondes ye más anchu y tien materiales marinos de la cuenca norasturiana y depués continentales, cuando'l llevanta mientu de les sierres llitorales zarró'l contautu d'esta fastera col Cantábricu, convirtiéndola nun gran llagu. Nesti área afloren bloques de roquéu paleozoicu, como'l Naranco (que s'eleva a 400 metros penriba de la depresión) y la sierra de Pino, xunto a L'Infiestu. Dende Les Arriondes la depresión estréchase y contién cásique esclusivamente materiales sedimentarios.

-La cuenca central ye un espaciu de 2500 metros cuadraos, formáu por pizarres paleozoiques blandes, que foron intensamente erosionaes tres la horoxénesis herciniano. La oroxénesis alpina rexuvenecióla, pero pola homoxeneidá de los sos materiales, la erosión nun pudo actuar de mena diferencial. Poro, el so relieve actual se debe a la incisión de la rede fluvial del Nalón, que s'encaxóno fácilmente sobre ellos, llabrando fonderos valles separtaos por cordales o alineaciones de más de 1000m.

-Los Picos d'Europa asitiense nel estremu oriental del Macizu Asturianu. Son un horst de calices primaries llevantáu na orogénesis alpina sobre'l surcu prellitoral. Los pIscos apaecen curtiaos por fonderos cañones de más de 1000 metros de fondura, percorríos por ríos que remanecen de los montes de la divisoria, que desllinden trés macizos: el d'Andara (enmarcáu polos ríu Duje y ríu Deva), el de Bulnes (ente'l Duje y el Cares, colos mayores altores del cordal: Peña Vieya y Torrecerréu) y el de Cuadonga (flanqueáu pol Cares y el Sella).

• Los montes de la divisoria siñen la llende meridional d'Asturies. Dixebren les agües de los ríos que vierten al Cantábricu de les que vierten haza'l Duero o Sil. De menor altor que los Picos d'Europa presenten una estructura fragmentada en macizos d'unos 2000 metros d'altor, separtaos por amplios collaos o puertos asitiaos a unos 1500 metros, que permiten les comunicaciones cola Meseta. D'oeste a este rescamplen los tramos d'Ancares-Ḷḷeitariegos; Ḷḷeitariegos-Payares, Payares-San Isidro; y San Isidro-Pontón.

Tres la oroxénesis alpino y demientres el Cuaternario

Tuvo llugar el modeláu de les estructures constituyíes, pola aición hidrolóxico, glaciar, periglaciar, y cárstico.

• La rede hidrográfica. Tres el llevantamientu alpino, llevó a cau una destacada aición erosiva, por mor de la proximidá de los montes a la costa y contribuyó a realzar el relieve al fonderizar los valles.

• L'aición glaciar. Nes árees asitiaes penriba de los 1400-1500 metros, dio llugar a glaciares de circu,; valles n'U; cubetes, a vegaes ocupaes por pequeños llagos; y cordoes morrénicos (Sierres de Rañadoiro, Somieu, Peña Ubiña y Picos d'Europa).

• L'aición periglaciar. Tuvo llugar nos seutores menos altos, onde les temperatures son baxes pero permiten la fusión completa de la ñeve, y pasen davezu penriba y pembaxo del puntu de xelación. L'alternancia repitida de xelu y desxelu fragmentales roques, que s'acumulen y eslizen peles lladeres y tapicn el fondu de los valles.

• El modelu cárstico. Nes arees de relieve calizu (Picos d'Europa, sierres del Sueve y Cuera y seutores orientales de la rasa) da llugar a cavernes, dolines, lapiaces, surxencies, gargantes, polxés, simes y bufones.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Macizu Asturianu.

• Datos: Q5988848