Mayorga

Mayorga
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Valladolid
Partíu xudicial	Medina de Rioseco
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Mayorga (es)	Alberto Magdaleno de la Viuda
Nome oficial	Mayorga (es)
Códigu postal	47680
Xeografía
Coordenaes	42°10′00″N 5°15′46″W / 42.1666°N 5.2627°O
	Mayorga Mayorga (España)
Superficie	150.5 km²
Altitú	774 m
Llenda con	Saelices de Mayorga, Villalba de la Loma, Castroponce, Becilla de Valderaduey, Urones de Castroponce, Castrobol, La Unión de Campos, Gordoncillo, Castilfalé (es) , Matanza de los Oteros (es) , Izagre, Valverde-Enrique (es) , Villavicencio de los Caballeros y Valdunquillo
Demografía
Población	1418 hab. (2023); - 748 homes (2019); - 761 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.27% de provincia de Valladolid
Densidá	9,42 hab/km²
	aytomayorga.org

Mayorga ye un conceyu de la provincia de Valladolid, na comunidá autónoma de Castiella y Llión, España.

Historia

Vista xeneral del pueblu, mediaos sieglu XX.

Los sos oríxenes paecen tar na antigua Meóriga citada pol astrónomu, xeógrafu y matemáticu Ptolomeo (s. II e.C.) ente los poblaos vacceos habitantes d'estes tierres na dómina prerromana.

Na Edá Media foi una estratéxica plaza fuerte, na frontera ente los reinos de Castiella y de Llión, gracies al so privilexáu mirador qu'apodera la llanura norte nun bellísimo allugamientu sobre la vega del ríu Cea. Ye por causa de ello que n'ocasiones perteneciera a Castiella y n'ocasiones a Llión.

Ente los años 1172 y 1175 perteneció a Fernando Rodríguez de Castro "el Castellán", miembru de la Casa de Castro, quien les recibió de manes de la Corona, pos antes pertenecieren al conde Osorio Martínez, fináu na Batalla de Lobregal, llibrada en 1160.^[2]

En 1213 Pedro Fernández de Castro "el Castellán", fíu de Fernando Rodríguez de Castro "el Castellán" donó al cistericiense Monesteriu de Santa María de Sobrado cuanto tenía na llocalidá de Mayorga y na so redoma, propiedaes coles que se formaría la Granxa de Terrados, asitiada al norte de Mayorga y xunto al ríu Cea, adquiriendo pa ello por 3000 maravedinos los derechos qu'ellí tenía'l so hermanu, Martín Fernández de Castro, que confirmó la venta un añu dempués, en 1216.^[3]

Foi residencia ocasional del rei Fernandu II de Llión y del so fíu Alfonsu IX. Dende 1430 formó parte de les posesiones concedíes pol monarca Xuan II a don Rodrigo Alonso de Pimentel, II Conde de Benavente. D'antiguo cercada, solo caltiénse d'ella una de los sos cuatro puertes, la del Sol asitiada al este, güei conocida como l'Arcu y nel llau sur de la población una parte de muralla conocida como "El Foso". Nada queda del castiellu que tuvo allugáu nel oeste onde güei s'atopen les piscines y el polideportivu.

Estensión y población

Nel censu del INE de 2016 tenía 1649 habitantes, 1963 en 2010, 1782 en 2006 y 1712 en 1996.

Ye'l tercer términu más estensu de la provincia, con 163,4 quilómetros cuadraos de terrén dedicaos principalmente a la ganadería y l'agricultura, asitiáu a 774 m d'altitú nel pandu norte na contorna natural de Tierra de Campos, al noroeste de Valladolid, na marxe izquierda del ríu Cea y na llende cola provincia de Llión. Falta 80 km de la capital Valladolid, a la que se llega pela carretera N-601 direición sur y a Llión pola mesma en direición norte a 60 km. Otres carreteres comuniquen coles poblaciones cercanes de Saelices de Mayorga, o Sahagún por DIR-942 escontra'l nordeste y pola mesma escontra'l suroeste con Castrobol a 6 km, Valencia de Don Juan a 20 km escontra'l noroeste pola C-621 y per carretera llocal escontra l'este Villalba de la Loma a 6 km.

Llenda al norte cola provincia de Llión (ente otros conceyos Izagre), al este colos conceyos de Saelices de Mayorga, Villalba de la Loma y Villagómez, y al sur colos conceyos de Castroponce y Castrobol.

Naturaleza

Parte del so términu municipal intégrase dientro de la ZEPA Penillanuras-Campos Norte.

Demografía

En 2017 la población del conceyu xubía a 1618 habitantes.

Gráfica d'evolución demográfica de Mayorga ente 1900 y 2017

Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001 y 2011) según los censos de población del INE.^[4]^[5] Población según el padrón municipal de 2017 del INE.

Monumentos

Ilesia de Santa María de Arbas.

Conceyu.

Procesión Cívica del Vítor.

Cai del pueblu.

Escuela del pueblu.

Rollo (sieglu XVI). Ye'l símbolu de la xusticia y xurisdicción civil de la dómina.
Ilesia de Santa María de Arbas. Monumentu catalogáu como Históricu Artísticu, ye unu de los meyores esponentes d'arte mudéxar na zona de Tierra de Campos. Al interior apuértase al traviés d'un arcu de ferradura apuntáu. Caltiénense dos retablos del sieglu XVIII y otros d'estilu rococó y les escultures de San Antón y San Roque.
Ilesia de Santa Marina. Edificiu mudéxar de finales del sieglu XV. Construyíu en lladriyu y tapial. Exteriormente cabo destacar la puerta d'entrada, con un bellu arcu túmido realizáu en lladriyu. L'edificiu presenta una nave principal rematada con ábside semicircular con cubierta vista de madera con entablamento de gran guapura. Al fondu atopa'l coru asitiáu en planta cimera destacar l'antepechu de tracerías calaes d'estilu góticu.

Ilesia de Santa María del Mercáu. Edificiu mudéxar de finales del sieglu XV d'asemeyaes carauterístiques a les anteriores, estremándose pola so interesada torre gradiada techada por una cubierta de cerámiques vidraes policromadas nuna de les sos cares.

Ilesia parroquial del Salvador. Edificiu de bien recién construcción (añu 1971), que reibe el nome de la ilesia qu'esistía nel mesmu llugar y de la que solo se caltién la torre. La torre ye del sieglu XVIII y cuenta con dos sólidos cuerpos de piedra de planta cuadrada, siendo más estrechu l'altu. Enriba dispón el campanariu de lladriyu y forma octava, tamién de dos cuerpos. Coronar con una cúpula. Nel interior de la ilesia cabo destacar el Retablu Mayor (1498), procedente de la ilesia de Santa María de Arbas, que consta de 24 pintures sobre tabla, obra del maestru Palanquinos. Tamién se caltienen otros antiguos retablos, 12 cruces parroquiales y 30 motes de plata.

Muralla de Mayorga. De la muralla orixinal del sieglu XIII caltién una de los cuatro puertes orixinales, la puerta del Sol asitiada al este, güei conocida como "l'Arcu".

Fiestes

La fiesta más importante de Mayorga ye El Vítor, declaráu Fiesta d'Interés Nacional, que se celebra'l día 27 de setiembre de cada añu y conmemora la llegada de les reliquies de Santu Toribio de Mogrovejo a Mayorga dende Perú. Mientres esa nueche'l pueblu apaga les sos lluces y empieza una procesión de gran impautu visual que partiendo de la Ilesia de Santu Toribio percuerre les cais col solu llume del fueu de los centenares de pelleyos cubiertos de pexe amburando que porten los mayorganos siguiendo una tradición que pasa de padres a fíos.

Dempués de les Fiestes de Setiembre, l'añal Trovada d'Habaneres quiciabes sía l'acontecimientu festivu-cultural más importante del añu. Celebrar dende 1993, y les sos feches coinciden siempres col últimu fin de selmana de xunetu. La gran tradición de cantar "habaneres" esistente en Mayorga foi lo qu'animó a un grupu de mayorganos a crear esti Certame que güei ye conocíu en toa España. Al alleguen a interpretar habaneres grupos de tol país, y amás faise una Mesa Redonda na que personalidaes del mundu de l'habanera presenten los sos estudios y ponencies alrodiu de distintes facetes d'esti xéneru musical.

Muséu del Pan

El Muséu del Pan de Mayorga abrió les sos puertes al públicu'l 14 de febreru de 2009. Considérase que ye l'únicu dedicáu a esti productu n'España. El conxuntu del muséu ta asitiáu dientro del cascu urbanu, na carretera de Sahagún nᵘ47, y ocupa lo que foi l'antigua ilesia de San Xuan y un edificiu nuevu, adosáu a la ilesia, de trés plantes d'altor. La so intención ye dar a conocer el pan, les sos variedaes, los sos procesos d'ellaboración, la so presencia n'otres cultures y la so evolución a lo llargo de la historia.