Plebiscitu sobre l'estatus políticu de Puertu Ricu de 1998
Un referendu o plebiscitu sobre Estatus Políticu foi sosteníu en Puertu Ricu'l domingu 13 d'avientu de 1998.[1] Los votantes fueron provistos de delles eleiciones ente les cualos topábense Estadidad, Independencia, Asociación Llibre, Estáu Llibre Acomuñáu modificáu y Nenguna de les Anteriores. Los votantes favorecieron la Nenguna de les Anteriores con un 50.5%.[2] La participación foi d'un 71.3%. La estadidad foi la opción numberada con mayor votación con un 46.5% (Opción 3), la mayor na hestoria de los plebiscitos, sicasí, "nenguna de les anteriores" sumó la mayoría absoluta de los votos.
Testu del pidimientu
editar"Pidimientu al Gobiernu de los Estaos Xuníos:
"Nós, el Pueblu, pola presente y nel exerciciu del nuesu derechu al amparu de la primer enmienda a la Constitución de los Estaos Xuníos, firmemente solicitamos al Congresu de los Estaos Xuníos, que con toa rapidez apostada y tres cien años de subordinación política, definir de manera concluyente la condición política del Pueblu de Puertu Ricu y l'algame de la soberanía de los Estaos Xuníos d'América, a los fines de resolver l'actual problema territorial de la islla so la siguiente opción:"
Opción 1 (Commonwealth):
"L'aplicación sobre Puertu Ricu de la soberanía del Congresu, que por virtú de la Llei Federal 600 de 3 de xunetu de 1950, delega a la Isla la conducción d'un gobiernu llindáu a asuntos d'estrictu orde local so una Constitución propia. Dichu gobiernu llocal va tar suxetu a l'autoridá del Congresu, la Constitución, les lleis y trataos de los Estaos Xuníos. Por virtú del Tratáu de París y la Clausa territorial de la Constitución federal, el Congresu puede tratar a Puertu Ricu en forma distinta a los estaos, mientres haya una base racional. La ciudadanía americana de los puertorriqueños va ser estatutaria. L'inglés va siguir siendo l'idioma oficial de les axencies y tribunales del Gobiernu Federal qu'operen en Puertu Ricu."
Opción 2 (Llibre Asociación):
"Un Tratáu que reconoza la soberanía plena de Puertu Ricu pa desenvolver la so rellación colos Estaos Xuníos n'asociación non colonial, non territorial. Estaos Xuníos va arrenunciar a tolos sos poderes sobre Puertu Ricu, entrando al Tratáu nel mesmu actu. Puertu Ricu va retener tolos poderes que non se deleguen espresamente a los Estaos Xuníos. Puertu Ricu va disponer sobre la ciudadanía portorricana. Los ciudadanos actuales de los Estaos Xuníos en Puertu Ricu van retener la ciudadanía americana, si asina lu deseyen, y van poder tresmitila a los sos descendientes, suxetu a lo que dispongan les lleis de los Estaos Xuníos o'l Tratáu. Tien De entendese que, a partir de la vixencia del Tratáu, el solu fechu de nacer en Puertu Ricu nun va conceder derechu a ser ciudadanu americanu. El Tratáu a axustase va disponer sobre asuntos de mercáu, defensa, l'usu del dólar, asistencia económica y la proteición de derechos personales adquiríos. El Tratáu tamién va reconocer la capacidá soberana de Puertu Ricu p'alcordar convenios y otros trataos internacionales."
Opción 3 (Estadidad):
"L'ingresu de Puertu Ricu a la Unión de los Estaos Xuníos d'América como un estáu soberanu, en completa igualdá de derechos, responsabilidaes y beneficios colos demás estaos. Reteniendo, amás, la soberanía de Puertu Ricu naquellos asuntos non delegaos pola Constitución de los Estaos Xuníos al Gobiernu Federal. El derechu al votu presidencial y la representación igual nel Senáu y proporcional na Cámara de Representantes, ensin acabamientu de la representación de los demás estaos. Calteniendo tamién la presente Constitución de Puertu Ricu y les mesmes lleis estatales; y con ciudadanía americana permanente garantizada pola Constitución de los Estaos Xuníos d'América. Les disposiciones de la llei federal sobre l'usu del idioma inglés nes axencies y tribunales del gobiernu federal nos cincuenta estaos de la Unión van aplicar igualmente nel Estáu de Puertu Ricu, como asocede na actualidá."'
Opción 4 (Independencia):
"La reconocencia de que Puertu Ricu ye una república soberana con autoridá plena sobre'l so territoriu y nes sos rellaciones internacionales con una Constitución que va ser la Llei Suprema qu'aprova pa un sistema de gobiernu republicanu y la proteición de los derechos humanos. Los residentes de Puertu Ricu van deber llealtá a, y van tener la ciudadanía y nacionalidá de la república de Puertu Ricu. El nacer en Puertu Ricu o tener parientes cola ciudadanía americana estatutaria por nacencia nel anterior territoriu, van dexar de ser fundamentu pa la ciudadanía americana; sacante que les persones que teníen la ciudadanía americana van tener el derechu estatuariu de caltener esa ciudadanía pa tola vida, por derechu o decisión, según provistu poles lleis del Congresu federal. Los beneficios de los individuos en Puertu Ricu, adquiríos por servicios o por contribuciones feches a los Estaos Xuníos, van ser honraos polos Estaos Xuníos. Puertu Ricu y los Estaos Xuníos van desenvolver trataos de cooperación, incluyendo asistencia económica y programatica por un periodu razonable, llibre comerciu y tránsitu y el status de les fuercies militares."
Nenguna de les Anteriores.
Resultaos
editarResume
editarLes siguientes estadístiques respuenden a los resultaos oficiales publicaos pola Comisión Estatal d'Eleiciones (CEE) de Puertu Ricu:[3]
Opción | Votos | % |
---|---|---|
Estadidad | 728,157 | 46.6 |
Independencia | 39,838 | 2.6 |
Asociación Llibre | 4,536 | 0.3 |
Estáu Llibre Acomuñáu modificáu | 993 | 0.0 |
Nenguna de les Anteriores | 787,900 | 50.5 |
Nulos/En Blanco | 4,846 | – |
Total | 1,556,270 | 100 |
Fonte: Nohlen |
Conceyos
editarEstáu Llibre Acomuñáu | (%) | Estadidad | (%) | Independencia | (%) | Otra | (%) |
0 | 0% | 24 | 30.76% | 0 | 0% | 54 | 69.23%% |
Resultaos por Conceyos
editarConceyu | Nenguna de les Anteriores | (%) | Estadidad | (%) | Independencia | (%) | Llibre Asociación | (%) | Estáu Llibre Acomuñáu | (%) | Nulos | (%) | En Blanco | (%) | Total |
Loíza | 3,950 | 41.6 | 5,286 | 55.7 | 215 | 2.3 | 16 | 0.2 | 8 | 0.1 | 12 | 0.1 | 11 | 0.1 | 9,498 |
Moca | 7,995 | 44 | 9,794 | 53.9 | 291 | 1.6 | 35 | 0.2 | 11 | 0.1 | 31 | 0.2 | 26 | 0.1 | 18,183 |
Maricao | 1,531 | 44.8 | 1,801 | 52.7 | 54 | 1.6 | 6 | 0.2 | 3 | 0.1 | 11 | 0.3 | 10 | 0.3 | 3,416 |
Villalba | 4,973 | 45.7 | 5,660 | 52.1 | 169 | 1.6 | 19 | 0.2 | 3 | 0 | 14 | 0.1 | 33 | 0.3 | 10,871 |
Aguadilla | 12,167 | 45.7 | 13,787 | 51.8 | 509 | 1.9 | 52 | 0.2 | 22 | 0.1 | 53 | 0.2 | 24 | 0.1 | 26,614 |
Guaynabo | 18,332 | 44.9 | 20,935 | 51.3 | 1,190 | 2.9 | 204 | 0.5 | 40 | 0.1 | 69 | 0.2 | 32 | 0.1 | 40,802 |
Les Piedres | 6,792 | 46.7 | 7,452 | 51.2 | 226 | 1.6 | 27 | 0.2 | 7 | 0 | 29 | 0.2 | 15 | 0.1 | 14,548 |
Adxuntes | 4,247 | 47 | 4,572 | 50.6 | 148 | 1.6 | 21 | 0.2 | 8 | 0.1 | 15 | 0.2 | 27 | 0.3 | 9,038 |
Manatí | 8,783 | 46.4 | 9,590 | 50.6 | 435 | 2.3 | 61 | 0.3 | 12 | 0.1 | 32 | 0.2 | 24 | 0.1 | 18,937 |
Florida | 2,458 | 45.5 | 2,732 | 50.5 | 186 | 3.4 | 15 | 0.3 | 2 | 0 | 9 | 0.2 | 6 | 0.1 | 5,408 |
Ciales | 4,580 | 47.7 | 4,820 | 50.2 | 146 | 1.5 | 12 | 0.1 | 2 | 0 | 13 | 0.1 | 21 | 0.2 | 9,594 |
Ríu Grande | 8,546 | 47 | 9,100 | 50 | 409 | 2.2 | 55 | 0.3 | 16 | 0.1 | 43 | 0.2 | 22 | 0.1 | 18,191 |
Bayamón | 43,912 | 47 | 46,435 | 49.7 | 2,488 | 2.7 | 320 | 0.3 | 56 | 0.1 | 174 | 0.2 | 80 | 0.1 | 93,465 |
Camuy | 8,190 | 48.2 | 8,442 | 49.7 | 254 | 1.5 | 34 | 0.2 | 9 | 0.1 | 30 | 0.2 | 32 | 0.2 | 16,991 |
Fajardo | 6,660 | 47.2 | 7,015 | 49.7 | 344 | 2.4 | 34 | 0.2 | 19 | 0.1 | 32 | 0.2 | 15 | 0.1 | 14,119 |
San Llorienzo | 8,067 | 47.7 | 8,405 | 49.7 | 313 | 1.9 | 39 | 0.2 | 11 | 0.1 | 36 | 0.2 | 26 | 0.2 | 16,897 |
Cidra | 7,762 | 45.8 | 8,377 | 49.5 | 687 | 4.1 | 50 | 0.3 | 8 | 0 | 36 | 0.2 | 17 | 0.1 | 16,937 |
Jayuya | 3,961 | 47.7 | 4,104 | 49.5 | 181 | 2.2 | 16 | 0.2 | 5 | 0.1 | 18 | 0.2 | 14 | 0.2 | 8,299 |
Juncos | 6,555 | 47.9 | 6,769 | 49.5 | 271 | 2 | 20 | 0.1 | 10 | 0.1 | 27 | 0.2 | 19 | 0.1 | 13,671 |
Arroyo | 4,058 | 47 | 4,261 | 49.3 | 266 | 3.1 | 14 | 0.2 | 6 | 0.1 | 20 | 0.2 | 11 | 0.1 | 8,636 |
Arecibo | 21,024 | 48.1 | 21,528 | 49.2 | 915 | 2.1 | 96 | 0.2 | 20 | 0 | 83 | 0.2 | 59 | 0.1 | 43,725 |
Utuado | 7,688 | 48.7 | 7,757 | 49.2 | 248 | 1.6 | 25 | 0.2 | 7 | 0 | 34 | 0.2 | 21 | 0.1 | 15,780 |
Corozal | 8,501 | 48.8 | 8,533 | 48.9 | 308 | 1.8 | 24 | 0.1 | 8 | 0 | 30 | 0.2 | 29 | 0.2 | 17,433 |
Cataño | 6,052 | 48.2 | 6,124 | 48.7 | 303 | 2.4 | 43 | 0.3 | 7 | 0.1 | 24 | 0.2 | 14 | 0.1 | 12,567 |
Orocovis | 5,917 | 49.4 | 5,826 | 48.6 | 167 | 1.4 | 11 | 0.1 | 6 | 0.1 | 35 | 0.3 | 19 | 0.2 | 11,981 |
Aguada | 9,044 | 49 | 8,885 | 48.1 | 383 | 2.1 | 48 | 0.3 | 9 | 0 | 35 | 0.2 | 49 | 0.3 | 18,453 |
Aguas Buenas | 5,989 | 47.6 | 6,037 | 48 | 491 | 3.9 | 30 | 0.2 | 2 | 0 | 17 | 0.1 | 15 | 0.1 | 12,581 |
Quebradillas | 6,095 | 49.3 | 5,934 | 48 | 273 | 2.2 | 29 | 0.2 | 3 | 0 | 23 | 0.2 | 11 | 0.1 | 12,368 |
Añasco | 6,632 | 50.2 | 6,334 | 47.9 | 186 | 1.4 | 28 | 0.2 | 3 | 0 | 19 | 0.1 | 17 | 0.1 | 13,219 |
Llares | 7,282 | 49.4 | 7,033 | 47.7 | 359 | 2.4 | 35 | 0.2 | 4 | 0 | 20 | 0.1 | 14 | 0.1 | 14,747 |
Maunabo | 2,838 | 48.3 | 2,805 | 47.7 | 197 | 3.4 | 9 | 0.2 | 6 | 0.1 | 10 | 0.2 | 10 | 0.2 | 5,875 |
Ceiba | 2,782 | 49.9 | 2,647 | 47.5 | 107 | 1.9 | 15 | 0.3 | 5 | 0.1 | 10 | 0.2 | 10 | 0.2 | 5,576 |
Comerío | 5,099 | 49.7 | 4,869 | 47.5 | 249 | 2.4 | 14 | 0.1 | 2 | 0 | 12 | 0.1 | 10 | 0.1 | 10,255 |
Juana Díaz | 9,737 | 50.4 | 9,125 | 47.3 | 321 | 1.7 | 38 | 0.2 | 3 | 0 | 45 | 0.2 | 33 | 0.2 | 19,302 |
Toa Alta | 10,353 | 49.8 | 9,794 | 47.2 | 511 | 2.5 | 55 | 0.3 | 7 | 0 | 41 | 0.2 | 11 | 0.1 | 20,772 |
Toa Baja | 17,324 | 49.5 | 16,496 | 47.1 | 958 | 2.7 | 99 | 0.3 | 24 | 0.1 | 74 | 0.2 | 29 | 0.1 | 35,004 |
Hatillo | 8,888 | 50.7 | 8,220 | 46.9 | 326 | 1.9 | 42 | 0.2 | 9 | 0.1 | 20 | 0.1 | 19 | 0.1 | 17,524 |
Peñuelas | 5,314 | 48.5 | 5,139 | 46.9 | 429 | 3.9 | 28 | 0.3 | 8 | 0.1 | 19 | 0.2 | 23 | 0.2 | 10,960 |
Barranquitas | 6,938 | 50.6 | 6,404 | 46.7 | 298 | 2.2 | 17 | 0.1 | 7 | 0.1 | 24 | 0.2 | 12 | 0.1 | 13,700 |
Carolina | 36,565 | 50 | 34,151 | 46.7 | 1,870 | 2.6 | 253 | 0.3 | 43 | 0.1 | 115 | 0.2 | 61 | 0.1 | 73,058 |
Luquillo | 4,029 | 50.7 | 3,699 | 46.6 | 158 | 2 | 33 | 0.4 | 2 | 0 | 12 | 0.2 | 9 | 0.1 | 7,942 |
Patillas | 4,706 | 50 | 4,383 | 46.6 | 252 | 2.7 | 22 | 0.2 | 7 | 0.1 | 18 | 0.2 | 20 | 0.2 | 9,408 |
San Juan | 82,427 | 49.4 | 77,537 | 46.5 | 5,490 | 3.3 | 871 | 0.5 | 135 | 0.1 | 309 | 0.2 | 135 | 0.1 | 166,904 |
Gurabo | 7,051 | 50.6 | 6,460 | 46.4 | 334 | 2.4 | 39 | 0.3 | 9 | 0.1 | 27 | 0.2 | 9 | 0.1 | 13,929 |
Isabela | 10,871 | 51.2 | 9,844 | 46.4 | 388 | 1.8 | 42 | 0.2 | 5 | 0 | 37 | 0.2 | 33 | 0.2 | 21,220 |
Guayama | 8,290 | 50.5 | 7,551 | 46 | 442 | 2.7 | 38 | 0.2 | 11 | 0.1 | 48 | 0.3 | 23 | 0.1 | 16,403 |
Yabucoa | 9,451 | 51.5 | 8,435 | 46 | 353 | 1.9 | 32 | 0.2 | 16 | 0.1 | 39 | 0.2 | 25 | 0.1 | 18,351 |
Naguabo | 5,500 | 51.6 | 4,878 | 45.8 | 208 | 2 | 19 | 0.2 | 4 | 0 | 28 | 0.3 | 13 | 0.1 | 10,650 |
Ponce | 34,690 | 50.8 | 31,264 | 45.8 | 1,830 | 2.7 | 204 | 0.3 | 52 | 0.1 | 139 | 0.2 | 87 | 0.1 | 68,266 |
Coamo | 8,344 | 52.7 | 7,178 | 45.3 | 239 | 1.5 | 21 | 0.1 | 11 | 0.1 | 24 | 0.2 | 20 | 0.1 | 15,837 |
Les Maríes | 2,805 | 52.4 | 2,411 | 45.1 | 105 | 2 | 6 | 0.1 | 1 | 0 | 8 | 0.1 | 12 | 0.2 | 5,348 |
San Germán | 8,605 | 52 | 7,432 | 44.9 | 375 | 2.3 | 63 | 0.4 | 17 | 0.1 | 38 | 0.2 | 27 | 0.2 | 16,557 |
Guánica | 4,659 | 52 | 4,005 | 44.7 | 250 | 2.8 | 22 | 0.2 | 7 | 0.1 | 13 | 0.1 | 9 | 0.1 | 8,965 |
Morovis | 7,237 | 53.5 | 6,036 | 44.6 | 204 | 1.5 | 17 | 0.1 | 3 | 0 | 18 | 0.1 | 23 | 0.2 | 13,538 |
Caguas | 30,388 | 52.3 | 25,582 | 44 | 1,787 | 3.1 | 190 | 0.3 | 40 | 0.1 | 116 | 0.2 | 46 | 0.1 | 58,149 |
Trujillo Altu | 14,112 | 51.9 | 11,973 | 44 | 901 | 3.3 | 115 | 0.4 | 18 | 0.1 | 45 | 0.2 | 21 | 0.1 | 27,185 |
Barceloneta | 5,552 | 54.1 | 4,501 | 43.9 | 151 | 1.5 | 12 | 0.1 | 3 | 0 | 24 | 0.2 | 11 | 0.1 | 10,254 |
Canóvanas | 8,405 | 53.1 | 6,945 | 43.9 | 352 | 2.2 | 45 | 0.3 | 9 | 0.1 | 47 | 0.3 | 15 | 0.1 | 15,818 |
San Sebastián | 11,335 | 52.2 | 9,499 | 43.7 | 748 | 3.4 | 59 | 0.3 | 12 | 0.1 | 43 | 0.2 | 32 | 0.1 | 21,728 |
Vega Alta | 8,548 | 53.5 | 6,975 | 43.6 | 362 | 2.3 | 42 | 0.3 | 8 | 0.1 | 38 | 0.2 | 19 | 0.1 | 15,992 |
Vega Baxa | 13,559 | 54 | 10,801 | 43 | 625 | 2.5 | 47 | 0.2 | 12 | 0 | 50 | 0.2 | 23 | 0.1 | 25,117 |
Yauco | 9,947 | 53.7 | 7,879 | 42.6 | 556 | 3 | 49 | 0.3 | 18 | 0.1 | 27 | 0.1 | 34 | 0.2 | 18,510 |
Mayagüez | 22,611 | 53.9 | 17,847 | 42.5 | 1,191 | 2.8 | 141 | 0.3 | 27 | 0.1 | 96 | 0.2 | 49 | 0.1 | 41,962 |
Santa Isabel | 4,786 | 54.9 | 3,702 | 42.5 | 170 | 2 | 21 | 0.2 | 5 | 0.1 | 6 | 0.1 | 21 | 0.2 | 8,711 |
Rincón | 4,093 | 55.9 | 3,082 | 42.1 | 97 | 1.3 | 11 | 0.2 | 4 | 0.1 | 21 | 0.3 | 15 | 0.2 | 7,323 |
Cayey | 11,228 | 54.2 | 8,706 | 42 | 629 | 3 | 63 | 0.3 | 21 | 0.1 | 29 | 0.1 | 34 | 0.2 | 20,710 |
Formigueros | 4,407 | 54.2 | 3,408 | 41.9 | 268 | 3.3 | 19 | 0.2 | 7 | 0.1 | 12 | 0.1 | 16 | 0.2 | 8,137 |
Llábanos | 6,450 | 56.1 | 4,750 | 41.3 | 238 | 2.1 | 24 | 0.2 | 9 | 0.1 | 15 | 0.1 | 18 | 0.2 | 11,504 |
Cabu Coloráu | 10,252 | 53.9 | 7,839 | 41.2 | 796 | 4.2 | 62 | 0.3 | 10 | 0.1 | 48 | 0.3 | 23 | 0.1 | 19,030 |
Humacao | 13,184 | 56.1 | 9,577 | 40.8 | 567 | 2.4 | 73 | 0.3 | 23 | 0.1 | 41 | 0.2 | 26 | 0.1 | 23,491 |
Guayanilla | 5,411 | 55.3 | 3,934 | 40.2 | 378 | 3.9 | 16 | 0.2 | 3 | 0 | 24 | 0.2 | 24 | 0.2 | 9,790 |
Vieques | 2,207 | 56.2 | 1,580 | 40.2 | 110 | 2.8 | 7 | 0.2 | 2 | 0.1 | 12 | 0.3 | 12 | 0.3 | 3,930 |
Salinas | 6,726 | 57.2 | 4,693 | 39.9 | 259 | 2.2 | 28 | 0.2 | 5 | 0 | 17 | 0.1 | 26 | 0.2 | 11,754 |
Doráu | 8,547 | 57.2 | 5,887 | 39.4 | 426 | 2.9 | 27 | 0.2 | 13 | 0.1 | 34 | 0.2 | 10 | 0.1 | 14,944 |
Culiebra | 492 | 57 | 336 | 38.9 | 28 | 3.2 | 0 | 0 | 4 | 0.5 | 1 | 0.1 | 2 | 0.2 | 863 |
Naranjito | 8,924 | 59.4 | 5,749 | 38.3 | 298 | 2 | 18 | 0.1 | 8 | 0.1 | 19 | 0.1 | 12 | 0.1 | 15,028 |
Sabana Grande | 7,257 | 60.5 | 4,425 | 36.9 | 238 | 2 | 27 | 0.2 | 8 | 0.1 | 19 | 0.2 | 15 | 0.1 | 11,989 |
Aibonito | 7,233 | 60.1 | 4,396 | 36.5 | 354 | 2.9 | 22 | 0.2 | 3 | 0 | 20 | 0.2 | 10 | 0.1 | 12,038 |
Puertu Ricu | 787,900 | 50.3 | 728,157 | 46.5 | 39,838 | 2.5 | 4,536 | 0.3 | 993 | 0.1 | 2,956 | 0.2 | 1,890 | 0.1 | 1,566,270 |
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Nohlen, D (2005) Elections in the Americas: A data handbook, Volume I, p552 ISBN 978-0-19-928357-6
- ↑ Nohlen, p555
- ↑ http://www.ceepur.org/ye-pr/Paginas/Eventos-Eleutorales-Resultaos-Historicos.aspx