Pozuelo de la Orden
Pozuelo de la Orden ye un conceyu d'España, na provincia de Valladolid, comunidá autónoma de Castiella y Llión. Tien una superficie de 20,72 km² con una población de 63 habitantes y una densidá de 3,04 hab/km².
Pozuelo de la Orden | |||
---|---|---|---|
| |||
Alministración | |||
País | España | ||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||
Provincia | provincia de Valladolid | ||
Partíu xudicial | Medina de Rioseco | ||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Alcalde de Pozuelo de la Orden (es) | Ángel María Villafáfila Gutiérrez | ||
Nome oficial | Pozuelo de la Orden (es)[1] | ||
Códigu postal |
47831 | ||
Xeografía | |||
Coordenaes | 41°49′17″N 5°15′34″W / 41.821388888889°N 5.2594444444444°O | ||
Superficie | 20.72 km² | ||
Altitú | 724 m | ||
Llenda con | Villanueva de los Caballeros, Cotanes del Monte, Cabreros del Monte, Tordehumos y Villagarcía de Campos | ||
Demografía | |||
Población |
54 hab. (2023) - 29 homes (2019) - 20 muyeres (2019) | ||
Porcentaxe | 0.01% de provincia de Valladolid | ||
Densidá | 2,61 hab/km² | ||
Historia
editarEl so poblamientu podría ser remotu, inclusive prerromanu, al considerase que podría haber restos de la cultura castreña, pos nel tesu de La Madalena, nel términu municipal de Pozuelo de la Orden, piénsase qu'hubo un antiguu castru.
A principios del sieglu x, un mozárabe llamáu Ebrahem, vecín de Villalbín, donó a los monxos del monesteriu de Sahagún unes tierres que los relixosos llamaron villa Pozolos.[2] El 11 de payares de 944, el rei Ramiro II de Llión, a pidimientu de los monxos de Sahagún qu'habíen derrotu y repobláu eses tierres, confirmó la donación de Ebrahem y proclamó «la so pertenencia esclusiva al monesteriu con tolos sos moradores y términos».[3][4]
En 958, el rei Ordoño IV apurrió Pozuelo a la Catedral de Llión.[5] El 8 de xunetu de 985, Jimena Muñoz, fía del conde Munio Flaínez y la so esposa Froiloba Bermúdez, donó dellos bienes qu'adquiriera col so maríu, Gonzalo Gómez, en delles llocalidaes, ente elles, Pozuelo, al monesteriu de Sahagún,[6] donación que confirmó nel so testamentu dau'l 24 de xunu de 989. Nesti últimu documentu, Jimena esplica que la villa de Pozolos mercar el so suegru Gome Mirélliz y que la heredara'l so fíu Gonzalo Gómez, l'home de Jimena.[7][8]
El 17 de xunetu de 1049, el rei Fernandu I y la reina Sancha de Llión restituyeron la serna de Pozuelo al obispo Cipriano de Llión, faciendo referencia a que foi poblada pol conde de Castiella Sancho García, al traviés del so vasallu Munio Gudestéiz.[9][10][lower-alpha 1]
Nel so testamentu dau'l 11 de payares de 1099,[lower-alpha 2] la infanta Elvira, fía del rei Fernandu I, donó la so ración en Pozuelo de la Orden a San Isidoro de Llión pa compensar la so donación de Villaquilambre a Diego Alvítiz.[13] El so hermanu, el rei Alfonsu VI de Llión, el 6 de mayu de 1103 donó a San Isidoro delles ilesies y villes y refierse a «Poçol de Campos (que doi) íntegramente colos sos términos antiguos (...) a favor de San Isidoro».[14]
Especial relevancia tien la esistencia del Fueru de Pozuelo de Campos». Foi dau por Mayor Martínez y los sos fíos Martín y Elvira Pérez a los pobladores de Pozuelo de Campos, ente 1139 y 1149.[15][lower-alpha 3] Tien diverses particularidaes, magar siguir al Fueru de Villamayor. De primeres, resalta que nél se llee per vegada primera'l términu «adobe», anque cola grafía «adoves», cuando, al falar d'una casa dizse «y si nun se vendiera ciérrese la so puerta con adobes».[18] Tamién tien interés la regulación que fai del abandonu de los maríos, imponiendo en tal casu una multa mayor a la esposa que al maríu: «Si daquién dexara a la so muyer, pague a Palaciu cinco sueldos, y si la muyer abandonara al so home, pague diez sueldos a Palaciu».[lower-alpha 4][lower-alpha 5]
El 1 d'abril de 1155, Mayor Martínez, yá viuda del so maríu, Pedro Pardo, donó la villa de Pozuelo al monesteriu de San Pelayo n'Uviéu en sufraxu de la so alma y la de los sos padres, Martín Muñoz de Montemayor y Elvira Sisnández.[22][23] Años más tarde, en 1174, l'obispu Esteban de Zamora, falló a favor de San Isidoro de Llión el pleitu que caltenía con San Pelayo d'Uviéu pola propiedá de Pozuelo yá que, anque Mayor donara la villa a San Pelayo, San Isidoro de Llión alegó que Mayor y el so maríu Pedro Pardo donaren tolos sos bienes pa cuando finaren a San Isidoro y pidieron ser soterraos nel claustru.[24]
El 20 de mayu de 1181, San Isidoro de Llión, cabeza del infantado, venció Pozuelo a los Hospitalarios y en 1347, la villa incorporar a la encomienda de Baltanás de la Orde de Santiago.[25] Sería a partir d'esa 1181 cuando Pozuelo de Campos empezó a llamase Pozuelo de la Orden.
Tuvo cercáu nos sieglos xii y xiii y tuvo un castiellu d'argamasa de cierta relevancia, pos esti castiellu apaez como fianza nuna carta de 1207 na que'l rei Alfonsu IX de Llión utilizar pa garantizar el Tratáu de Cabreros, d'un añu antes, col rei Alfonsu VIII de Castiella. Entá se caltienen restos d'esa muralla.
Magar que nunca dispunxo d'un númberu bien grande d'habitantes, tuvo numberosos edificios relixosos. Amás de la bien relevante parroquia de Santu Tomás, que los sos restos d'adobe entá se caltienen, tuvo siquier nel sieglu xvi cuatro ermites, la de los Mártires, dedicada a San Fabián y San Sebastián, que yera unu de los patrones contra la peste; la ermita de la Madalena; la de Santa Marina y la de Santa Ana, que ye la única qu'anguaño se caltién de pies nel pueblu y ta activa.
Xeografía
editarCoordenaes: 41º49´18" N 5º15´34" O
Diz Sebastián de Miñano, nel so Diccionariu xeográficu-estadísticu d'España y Portugal. Volume 7 (Pierart-Peratta, 1827), p. 112, del allugamientu de Pozuelo de la Orden: «Asitiada en llugar bastante eleváu, con estenu cielu; clima sanu, y abondosu d'agües».
Alministración
editarLlexislatura | Nome | Partíu |
---|---|---|
1979-1983 | Valeriano Vicente Rubia | UCD |
1983-1987 | Valeriano Vicente Rubia | Alianza Popular |
1987-1991 | ||
1991-1995 | ||
1995-1999 | ||
1999-2003 | Ángel María Villafáfila Gutiérrez | PP |
2003-2007 | Ángel María Villafáfila Gutiérrez | PP |
2007-2011 | Ángel María Villafáfila Gutiérrez | PP |
2011-2015 | Ángel María Villafáfila Gutiérrez | PP |
2015-2019 | Juan María Gutiérrez Gutiérrez | PP |
2019-2023 | n/d | n/d |
2023- | n/d | n/d |
Demografía
editarNesta tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1842 hasta l'añu 1981 según datos del INE.
1857 | 1860 | 1877 | 1887 | 1897 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
439 | 479 | 436 | 412 | 495 | 518 | 454 | 388 | 379 | 407 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Na siguiente tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1991 y 2009 según datos del INE.
1950 | 1960 | 2001 | 2004 | 2009 | 2018 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
369 | 267 | 77 | 75 | 60 | 55 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(Fonte: INE [Consultar]) |
Monumentos
editar- Ermita de Santa Ana. Edificiu de piedra y tapial, d'una sola nave, cubierta con armadura mudéxar del sieglu xvi, con doce pintures del Antiguu Testamentu. Coru alto a los pies, de madera sieglu xvi. Puerta a los pies n'arcu carpanel, con herrajes de la dómina, y cerrojo sieglu xvi. Un pórticu arrodia la ermita. Delantre de la puerta hai una cruz de piedra. Espadaña d'un cuerpu de lladriyu a los pies. El presbiteriu ye un retablu barrocu del primer terciu del sieglu xvii, con pintura de la Madalena nel áticu. Pintures de Santa Rita, Santa Lucía, Santa Apolonia, Santa Margarita y nel bancu: Ángel Anunciación, Sagrada Familia, Ángel, Xusticia, Virxe col Neñu y San Juanito. Retablu mayor, segundu cuartu del sieglu xvii, con pintura de la Inmaculada nel áticu. Pintures: Ángel apaeciéndose a un pastor, Ángel apaeciéndose a una Santa, Epifanía, Presentación. Nel bancu: pintura de los Cuatro Evanxelistes sobre tabla, de Santiago Matamoros, un obispu recibiendo a un caballeru. Escultura de Santa Ana, de vistir, tamién del sieglu xvii. Retablu barrocu, primer terciu del sieglu xvii, con escultura de San Isidoro, sieglu xvii, y pintures de San Isidoro, Estigmatización de San Francisco, San Antonio, San Isidoro, San Antón. Escultura de San Joaquín, del sieglu xvii. Seis pintures de santos nel bancu. Cencela, de madera; primer terciu del sieglu xvii. Púlpitu de madera, tercer cuartu del sieglu xvii. Camarín, suelu d'azulexos de Talavera, sieglu xvii. Techu de madera, tercer cuartu de sieglu xvii.
- Ilesia de Santu Tomás. Merez ser visitada yá que alluga la imaxe románica de Santa Ana, que s'atopaba na ermita. El retablu principal de la ilesia foi treslladáu en 1920 a la Colexata de San Isidoro de Llión, al quemase nuna quema'l retablu d'esta en 1811 y tar Pozuelo de la Orden so la xurisdicción eclesiástica del obispáu de Llión. Ello motivó l'abandonu de la ilesia. Güei ye'l retablu principal del templu de la Colexata de San Isidoro de Llión. El retablu yera de factura entá gótica. Foi llabráu ente 1525 y 1530, cuntando cola participación nos llabores de talla y ensamblado d'un maestru llamáu Giralte, quiciabes Giralte de Bruxeles, y consta de venticuatro tables de pintura, atribuyíes por Chandler R. Post a un Maestru de Pozuelo, cabeza de serie d'un ampliu númberu d'obres que'l so centru xeográficu asitiar na ciudá zamorana de Toro.[26][27] La documentación topada darréu dexó precisar que los trabayos de pintura partir ente Lorenzo de Ávila, siguidor de Xuan de Borgoña y afincáu en Toro, a quien podría identificase col Maestru de Pozuelo creáu por Post, y dos pintores vecinos de Valladolid: Antonio Vázquez, tamién siguidor de Borgoña, y Andrés de Melgar, oficial d'Alonso Berruguete, a quien por tal motivu atribúyense dalgunes de les tables más avanzaes estilísticamente.[28]
Fiesta
editar- San Isidoro (abril) A los 15 díes de Xueves Santu axúntense los conceyos de Villafrechos y Pozuelo de la Orden pa festexar el pasu de San Isidoro poles llocalidaes.
- La so fiesta patronal ye'l 26 de xunetu, día de Santa Ana, que se celebra del 25 al 27. Llevar a cabu una procesión mañanera, encabezada pol emblemáticu pendón blancu y moráu del pueblu, dende la ilesia parroquial hasta llegar a la ermita de Santa Ana, alcontrada nes contornes del conceyu, momentu nel que s'oficiar una misa n'honor a la patrona.
Notes
editar- ↑ «Referir al conde de Castiella García Sánchez (1017-1029), que precedió a Fernandu I nel condáu de Castiella (...) Y taría falando de la segunda repoblación tres les campañes devastadoras d'Almanzor a finales del sieglu X, yá que (...) la primer repoblación foi antes del añu 944».[11]
- ↑ Anque dellos autores daten el testamentu de la infanta en 1095, Reglero de la Fuente diz que foi en 1099 «si acéptase que la confirmación de los obispos Pelayo de Astorga y Alfonso de Tui ye contemporánea del documentu».[12]
- ↑ La única versión qu'esiste del fueru ye una copia del sieglu XIII publicada por Eduardo de Hinojosa y Naveros en 1919.[16] La fecha qu'asigna ye l'añu 1156/57. Curbero Garrote cunta que tuvo que ser antes de 1155, l'añu en que Mayor Martínez donó la villa a San Pelayo d'Uviéu, y data el documentu ente 1139 y 1149, los años en que coinciden nes sos sedes Juan, obispu de Llión y Bernardo, obispu de Zamora.[17]
- ↑ El términu «Palaciu» referir al señor del llugar».[19]
- ↑ Mayor Martínez yera fía de Martín Muñoz de Montemayor (Martim Moniz en portugués), fíu de Monio Fromarigues, y d'Elvira Sisnández, la única fía del alvazil Sisnando Davídiz.[20][21] Na donación a San Pelayo d'Uviéu'l 1 d'abril de 1155, Mayor menta a los sos padres, Martini videlicet Monniz de Monte Maior et Geloirae Sesnandi.[22]
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 37 y 52.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 6, 37, 52-53.
- ↑ Mínguez Fernández, 1976, páxs. 123-124, Doc. 93.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 6, 37 y 59.
- ↑ Mínguez Fernández, 1976, páxs. 392-393, Doc. 328.
- ↑ Mínguez Fernández, 1976, páxs. 414-415, Doc. 342.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 6, 54-55.
- ↑ Risco, 1787, Doc. XXIII, Apéndiz XXIII, p. 364 PDF.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 6, 61.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, p. 60, n. 6.
- ↑ Reglero de la Fuente, 2012, páxs. 836-837.
- ↑ Reglero de la Fuente, 2012, páxs. 839 y 842.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, p. 94.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 6, 37, 64-69.
- ↑ Hinojosa, 1919, páxs. 64-68, Doc. XLI.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 70-71.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, p. 66.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, p. 68.
- ↑ Mattoso, 1982, p. 60.
- ↑ Mattoso, 1981, p. 115.
- ↑ 22,0 22,1 Fernández Conde, Riega Fernández y Noval Menéndez, 1978, páxs. 56-57, Doc. 21.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, páxs. 6 y 71.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, p. 71.
- ↑ Cubero Garrote, 2015, p. 37.
- ↑ Caamaño Martínez, 1964, p. 103.
- ↑ Parrado del Olmo, 1998, páxs. 255-256.
- ↑ Parrado del Olmo, 1998, p. 259.
Bibliografía
editar- Caamaño Martínez, Jesús María (1964). «En redol al maestru de Pozuelo». Boletín del Seminariu d'Estudios d'Arte y Arqueoloxía: BSAA Tomo 30: páxs. 103-113. ISSN 0210-9573. http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2711610.
- Cubero Garrote, José (2015). Diputación Provincial de Valladolid y el Conceyu de Pozuelo de la Orden: Pozuelo de la Orden na ruta de San Isidoro, cola collaboración de Pedro González Atienza. ISBN 978-84-606-6829-9.
- Cubero Garrote, José (2006). Valladolid: tolos pueblos de la provincia. Medina del Campo: Proyeutos Ánfora. ISBN 84-609-9810-X.
- Fernández Conde, Francisco Javier; Torrente Fernández, Isabel; Noval Menéndez, Guadalupe del títulu = El Monesteriu de San Pelayo d'Uviéu, hestoria y fontes, Coleición Diplomática (996-1325) (1978) . Uviéu: Monesteriu de San Pelayo. ISBN 84-300-0167-0.
- Fiz Fuertes, Irune (2003). Lorenzo de Ávila, Xuan de Borgoña II y la so escuela: La receición de la Renacencia en tierres de Zamora y Llión. Benavente: Centru d'Estudios Benaventanos «Ledo del Pozo». ISBN 84-931127-5-5.
- Hinojosa, Eduardo de (1919). Documento pa la hestoria de les instituciones de Llión y de Castiella (Sieglos X-XIII). Madrid: Xunta pa l'Ampliación d'Estudios ya Investigaciones Científiques. Centru d'Estudios Históricos.
- Mattoso, José (1981). A nobreza medieval portuguesa, a família y o poder (en portugués). Lisboa: Editorial Estampa.
- Mattoso, José (1982). Ricos-homens, infançõye y cavaleiros: a nobreza medieval portuguesa nos séculos XI y XII, 3ª (en portugués), Lisboa: Guimarães Editor. ISBN 9789726653035.
- Mínguez Fernández, José María (1976). Coleición Diplomática del Monesteriu de Sahagún (Sieglos IX y X). Llión: Centru d'estudios y investigación «San Isidoro» (CSIC), Caxa d'Aforros y Monte de Piedá de Llión y Archivu históricu diocesanu. ISBN 84-00 03635-2.
- Parrado del Olmo, Jesús María (1998). «Andrés de Melgar nel retablu de Pozuelo de la Orden. Les rellaciones ente pintores nel mediu castellán del primer terciu del sieglu XVI». Boletín del Seminariu d'Estudios d'Arte y Arqueoloxía: BSAA Tomo 64: páxs. 255-276. ISSN 0210-9573. https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/67625.pdf.
- Reglero de la Fuente, Carlos Manuel (2012). «Los testamentos de les infantes Elvira y Sancha», testamentos_de_les infantes_Elvira_y_Sancha_monesterios_y_espacios_de_poder Mundo medievales: espacios, sociedaes y poder. Homenaxe al profesor José Ángel García de Cortazar y Ruiz d'Aguirre Vol. I. Santander: Publiquen Ediciones, Univ. de Cantabria, páx. 835-848. ISBN 978-84-8102-648-1. Consultáu'l 6 de payares de 2016.
- Risco, Manuel (1787). España Sagrada. Memories de la Santa Ilesia esenta de Llión Tomo XXXVI. Madrid: Na Oficina de Blas Román.
Enllaces esternos
editar