Valle
Un valle (del llatín vallis) ye una llanura ente montes o altores, una depresión de la superficie terrestre ente dos aguaes, con forma inclinada y allargada, que conforma una cuenca hidrográfica en que'l so fondu agospiar un cursu fluvial.
Nun relieve mozu predominen los valles en V, carauterísticu de los valles fluviales: les aguaes, pocu modelaes pola erosión, converxen nun fondu bien estrechu. Otra manera, un estáu avanzáu de la erosión de llugar a la de valles aluviales, de fondu planu y ampliu, constituyíos por depósito aluviales ente los cualos puede parolar el cursu d'agua. Los valles n'O, carauterísticos de los valles o "baciques" glaciales, tienen les sos parés bien abruptas y el fondu cóncavu. En ciertos casos, al recular un antiguu glaciar, el llechu d'unu de los sos afluentes queda a muncho altor percima del d'aquél y desagua na so aguada, de cutiu, formando saltos d'agua. Un tercer tipu de valles ye en forma de trubiecu o batea: son amplios, de nidiu pendiente y superficiales.[1]
Cuando un ríu ye prindáu por otru o cuando'l so llechu ye cerráu por morrenes o otru tipu de depósitos, queda más embaxo un valle muertu o ríu degolláu, que yá nun tien un cursu d'agua. N'otros casos, un valle nun tien salida natural, por cerralo una contrapendiente, y les agües que por él escurren enfusen nel suelu y prosigue el so cursu por una rede soterraña. Esos valles ciegos son propios de los terrenes cársicos. Coles mesmes, en munches rexones grebes los ríos nun puede salir del so cuenca hidrográfica, escurriendo por valles endorreicos. Un valle puede ser íntegramente escaváu nun terrén sedimentario pol so cursu d'agua, pero polo xeneral, ésti abre pasu por depresiones d'orixe teutónicu. Según sían éstes, tiense un valle de quebra, de fuesa, d'ángulu de falla, etc. Un valle llonxitudinal ta empobináu paralelamente a les plegues d'una cordal, en cuantes que un valle tresversal ye perpendicular a ellos.
Tipos de valles
editar
Geomorfológicamente esisten diferencies ente los valles angostos y los valles amplios, les principales descríbense de siguío.
Carauterístiques de los valles angostos
editarLes corrientes d'agua que xeneralmente ocupa la parte más baxa del valle preséntase dafechu confinada y fuertemente controlada pa la migración llateral, d'esta manera los procesos d'axuste del calce preséntense direutamente no fondero del calce modificando la rimada y inclusive incisando el llechu;[2] acomuñáu a estos procesos puede presentase inestabilidá de veres y deslizamientos. La cercanía de los montes al calce faen qu'estos valles sían xeneralmente pocu curiosos pa desarrollos urbanísticos.
El desenvolvimientu de los valles encañonados ta íntimamente rellacionáu cola intensidá de los procesos xeomorfolóxicos que formen el valle y cola xeoloxía, concretamente cola composición litolóxica o coles falles. Los materiales de los valles varien dende roca firme hasta suelos residuales na forma de coluviones, fluxu d'escombros ente otros materiales depositacionales.[2]
La llocalización de los valles encañonados ye más frecuente en partir altes de la cuenca hidrográfica onde los ríos tienen pocu caudal, les rimaes son altes y les parés del valle frecuentemente amuesen roca firme ensin cobertoria. Cuando los montes qu'arredolen el valle son bien resistentes a la meteorización y a la erosión, el valle presenta una configuración encañonada entá nel percorríu mediu de la cuenca. frecuentemente atópense tabayones y rabiones nos cursos d'agua que drenan estos valles.
Anque xeneralmente créese que los valles en V son perfectamente simétricos, lo cierto ye que tamién presenten ciertu grau d'asimetría, siendo la paré o fastera de la esquierda de mayor pendiente o enclín que la de la derecha (tratándose del hemisferiu Norte).
Exemplos de valle en forma de V en Svaneti, Montes d'El Cáucasu.
Carauterístiques de los valles amplios
editarLos valles amplios tán acomuñaos nos famosos ríos de planicie (maduros y vieyos) onde'l calce ocupa una parte amenorgada del valle una y bones la planicie aluvial ye amplia. Nésta puédense reparar traces del paisaxe que nun s'atopen nos valles encañonados como son: terraces aluviales, diques, naturales, madreviejas, calces abandonaos, complexos d'orellares.[3] Al igual que la planicie, el calce tamién ye ampliu presentándose rellaciones anchu fondura mayores de 10.[4] La llanura ta suxeta a hinchentes recurrentes, polo qu'ésta nun ye estática nin estable.
La llanura ta compuesta, xeneralmente, por sedimentu non consolidaos que se erosionan rápido mientres hinchentes y crecíes del ríu. La canal d'un ríu puede camudar de posición na amplia llanura d'hinchente y ésta, de la mesma, ye modificada dacuando polos hinchentes, a midida que la canal mover d'un llugar a otru.
Mientres los periodos d'agües normales o baxes, el ríu que cuerre pol valle, queda confináu al so calce y nun s'arrama sobre la planicie d'hinchente. La planicie d'hinchente creáu pola erosión llateral y pol retrocesu gradual de les parés del valle, llámase planicie d'hinchente erosional y caracterízase por una delgada cubierta de grava, arena y llimu d'unos cuantos decímetros o pocos metros d'espesura. D'otru llau, sol fondu de munchos valles amplios atópense depósitos de grava, arena y llimu qu'algamen 100 o más metros d'espesura. Estos gruesos depósitos fórmense cuando les condiciones variantes fuercen al ríu a dexar cayer la so carga a lo ancho del fondu del valle; esta planicie d'hinchente formáu pola construcción del fondu del valle o agradación, llámase planicie d'hinchente de agradación.
Les planicies d'hinchente d'esti tipu son muncho más comunes que les erosionales y de normal tienden a atopase nel cursu inferior de los ríos. Dambes planicies d'hinchente, la erosional y la de agradación, amuesen formes como meandros, trenzamientos, bordos naturales, depósitos de sedimentos, calces divagantes.
== Incisión y enanche de los valles Tanto nel pasáu como nel presente, dellos procesos actuaron y tán actuando nel sentíu d'afondar y enanchar los valles, anque les evidencies de dicha aición, pueden perdese o debilitar col tiempu. Si dexar a una corriente en llibertá d'algamar por sigo mesma la so nivel-base, erosionaría el llechu direutamente escontra baxo, formando un abismu de parés verticales nel procesu.[1]
Pero como la corriente nun ye l'únicu axente que trabaya na formación del valle, les parés de la mayoría de los valles inclínense escontra riba y pa escontra fora del fondu del valle. Col tiempu entá les parés de los gargüelos más abruptas van inclinase pa escontra fora con rellación a la exa de los sos valles. Conforme una corriente curtia escontra baxo y afonda el so calce dientro de la superficie del terrén, la meteorización, el escurrimiento y los movimientos en masa entren en xuegu, foliando constantemente les parés del valle, faciéndoles recular, estremándose ente sigo.
El material so la influencia de la gravedá, ye abasnáu de les parés del valle embaxo y descargáu na corriente, pa ser movíu alantre aldu finalmente a los océanos.
La resultancia ye un valle que les sos parés enanchar fuera y enriba, dende la corriente, pa formar un perfil tresversal típicu.
La velocidá con que les parés del valle son amenorgaes y los ángulos qu'adopten, dependen de dellos factores, siempres pensando en tiempos xeolóxicos, ye dicir millones d'años. Si les parés tán feches de material ensin consolidar (que ye vulnerable a la erosión y al movimientu en masa), la velocidá va ser rápida; pero si les parés tán constituyíes de roca resistente, la velocidá d'erosión va ser bien lenta, y les parés van poder llevantase casi verticalmente dende'l fondu del valle. Amás de cortar escontra baxo nel so calce, una corriente curtia tamién de llau a llau, o lateralmente nos sos bordos.
Nes primeres etapes d'enanche del valle, cuando la corriente ta inda percima del so nivel-base, predomina la erosión escontra baxo. Darréu, a midida que la corriente averar al so nivel-base, la erosión escontra baxo va siendo cada vez menos importante; nesta etapa destinar a la erosión de los sos bordos una proporción más grande de la enerxía de la corriente. Como ésta bazcuya d'un llau a otru, forma sobre'l fondu del valle una planicie d'hinchente que tiende a enanchase siempres y el valle faise cada vez más ampliu.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ 1,0 1,1 Xeomorfoloxía Fluvial Archiváu 2013-09-21 en Wayback Machine Universidá del Cauca. Colombia. Consultáu'l 16/09/2013.
- ↑ 2,0 2,1 Rosgen, D. (1994) “Applied River Morphology”. Wildland Hydrology. Colorado.
- ↑ Posada, L. (1994) “Tresporte de Sedimentos”. posgráu n'Aprovechamientu de los Recursos Hidráulicos. Universidá Nacional de Colombia. Medellín.
- ↑ Simon & Senturk. (1992) “Sediment Transport Technology, Water and Sediment Dynamics”. Water Resourses Publication (n'inglés).
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Valle.
Wikcionariu tien definiciones y otra información tocante a valle.
