Velada
Velada ye un conceyu español de la provincia de Toledo, na comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. Atiesta coles poblaciones de Montesclaros, Mejorada, (Talavera de la Reina) y Parrillas, na provincia de Toledo, y Hontanares (Arenas de San Pedro), n'Ávila.[2]
 Velada | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella-La Mancha | ||||
| Provincia |  provincia de Toledo | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Velada (es)  | Andrés Gómez Rayo | ||||
| Nome oficial | Velada (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
45612 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 39°58′41″N 4°58′23″W / 39.978055555556°N 4.9730555555556°O | ||||
  Velada Velada (España)  | |||||
| Superficie | 145 km² | ||||
| Altitú | 432 m | ||||
| Llenda con | Arenas de San Pedro, Montesclaros, Parrillas, Mejorada, Talavera de la Reina, Calera y Chozas, Oropesa y Torralba de Oropesa | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
2889 hab. (2023) - 1506 homes (2019) - 1404 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 0% de provincia de Toledo | ||||
| Densidá | 19,92 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
.svg){kind=small}
Toponimia
editarLa primitiva población d'esti términu foi Atalayuelas. La rellación de 1578 diz que se camuda'l nome escontra 1278 pero hai dos Velaes, la primera de la que se caltienen restos a mediaos del sieglu XVI y la moderna población que se fundó escontra mediaos del sieglu XV. El territoriu foi reconquistáu por caballeros de la ciudá d'Ávila. En 1294 créanse los señoríos de Velada y San Román a favor de Fernán y Gil Blázquez d'Ávila, arrexuntaos nun mayoralgu fundáu polos sos padre Blasco Jimeno Dávila. Los sos descendientes gobernaron el señoríu y les sos poblaciones. Según Cedillo, a empiezos del sieglu XVI, tuvieron de conceder el títulu de Villa a Velada. En 1557 de concede a Don Gomez Dávila, octavu señor de Velada, el títulu de marqués de Velada. La villa ta estremada en dos barrios, unu al sur y otru al norte, dixebraos por un regueru
El términu "Velada" referir a l'acción de vixilar, confirmáu porque d'antiguo la población de llamó "Atalayuelas", que significa atalayar, vixilar dende un talaya.
Historia
editar
.jpg)
De cuerdu con un documentu de 1578 Atayuelas pasa a ser denomada Velada escontra 1278. La zona foi reconquistáu por caballeros de la ciudá d'Ávila. En 1294 créanse los señoríos de Velada y San Román.
Envalórase qu'a empiezos del sieglu XVI concedióse-y el títulu de Villa.
El 30 d'ochobre de 1557, el rei Felipe II, concedió'l Marquesáu de Velada, a Gómez Dávila y Dávila, quién, coles mesmes, yera'l XI señor de Velada y VIII señor de San Román.
Nel Palaciu moró l'Infante Don Luis Antonio de Borbón y Farnesio cola so familia, onde nacieron los sos dos fíes, María Teresa de Borbón y Vallabriga, XV condesa de Chinchón, I Marquesáu de Boadilla del Monte marquesa de Boadilla del Monte, y María Teresa de Borbón y Vallabriga, duquesa consorte de San Fernando de Quiroga.
Sandía de Velada
editarLa sandía de Velada ye unu de los principales motores de la economía d'esti conceyu. Siendo un cultivu de secanu y ecolóxicu, estes sandíes tienen gran sabor y les más grandes pueden llegar a algamar más de 30 kg de pesu. Crecen nuna estensa zona llamada "El Baldío" y la so recueya suel dir dende mediaos de xunetu hasta mediaos d'ochobre, ya inclusive dependiendo del añu, hasta payares. El semáu realizar ente abril y mayu.
La sandía de Velada esportar n'España y tamién al estranxeru.
Circuitu de Velocidá
editarUn grupu d'inversores proyeutó unes instalaciones de referencia nel centru d'España pa la realización de campeonatos rexonales y nacionales, según otru tipu de pruebes y sesiones d'entrenamientu de calter priváu.
El circuitu va construyir nuna superficie de 50 hectárees xunto a la N-502, nuna paraxa denomada 'Barbú' y que'l Conceyu de Velada dexará a la constructora por 90 años pa la esplotación de les instalaciones deportives.
Velada va cuntar col so circuitu de velocidá y un complexu con hotel, restorán y cafetería, según delles naves pa la preparación de los vehículos.[3] A finales de 2012 el proyeutu atopábase «paráu y enllancáu».[4]
Alministración
editar.jpg)
| Llexislatura | Nome | Partíu |
|---|---|---|
| 1979-1983 | Faustino Gómez Esteban | PSOE |
| 1983-1987 | Faustino Gómez Esteban/Jesús Ballesteros | PSOE |
| 1987-1991 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 1991-1995 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 1995-1999 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 1999-2003 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2003-2007 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2007-2011 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2011-2015 | Andrés Gómez Rayo | PP |
| 2015-2019 | José Luis Cebadera Amigu | PSOE |
| 2019-2023 | n/d | n/d |
| 2023- | n/d | n/d |
Demografía
editarNa siguiente tabla amuésase la evolución del númberu d'habitantes ente 1996 y 2005 según datos del INE.
| 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2,373 | 2,366 | 2,372 | 2,386 | 2,399 | 2,430 | 2,436 | 2,432 | 2,491 | 2,436 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
NOTA: La cifra de 1996 ta referida a 1 de mayu y el restu a 1 de xineru.
| Gráfica d'evolución demográfica de Velada ente 1900 y 2006 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia |
Educación
editar- Colexu Públicu 'Andrés Arango'
Fiestes
editar.jpg)
- Día de la tortiella: xueves anterior al antroxu
- Romería: primer domingu de mayu
- N'honor al patrón San Bernardino de Siena: 20 Mayu
- N'honor a la Virxe de Gracia: Primer Vienres de Setiembre
- Día del Calbote: 1 de payares
Monumentos
editar.jpg)
- Ermita de La nuesa Señora de Gracia, del sieglu XVII.
- Ermita de Santa Ana, del sieglu XVII.
- Conventu de Franciscanos
- Iglesia San Bernardino de Siena
Personaxes pernomaos
editar- Andrés Resino, actor (1940-2011).
- Abel Resino, futbolista (n. 1960)
- Miguel Vicente, políticu.
- María Teresa de Borbón y Vallabriga, condesa de Chinchón (1780-1828).
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Diputación de Toledo
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-01-20.
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-01-20.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Velada.
